برابر آمارها، سالانه حدود ۱۰ هزار حیوان در آمریکا مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند و کشته می‌شوند. وقتی از حیوان‌آزاری سخنی به‌میان می‌آید، نخستین چیزی که به ذهن متبادر میشود، آزار و اذیت سگ است. سگ از جمله حیوانات خانگی و اهلی است که با انسان خیلی زود و خوب انس می‌گیرد. از بین حیوانات اهلی، سگ و گاو جزو شایع‌ترین قربانیان حیوان‌آزاری هستند. آمارها در سال ۲۰۱۸ نشان می‌دهند که ۶۵ درصد گزارش‌های مرتبط با حیوان‌آزاری، در پیوند با آزار و اذیت سگ‌هاست.
بی‌توجهی و بی‌اعتنایی به حیوانات خانگی متاسفانه در برخی از کشورها، از جمله یونان، رومانی، بلغارستان و چین (آزار و اذیت سگ)، ونزوئلا و اسپانیا (آزار و اذیت گاو) و ژاپن (آزار و اذیت دلفین) بیشتر شایع است. این حیوان‌آزاری‌ها بیشتر به شیوه‌های مختلفی چون بی‌توجهی، کتک‌زدن، سوزاندن، پرتاب‌کردن، ضربه‌زدن با چاقو و تیراندازی صورت می‌گیرد.
بر اساس گزارش مرکز حمایت از حیوانات در ایالات متحده، اغلب افرادی که حیوانات را مورد آزار و اذیت قرار می‌دهند، مردان زیر ۳۰ سال هستند و در مقابل، اکثر زنان بالای ۶۰ سال به حیوانات توجه و از آنها مراقبت و نگهداری می‌کنند.
حیوان‌آزاری در ایران
اگرچه در ایران آمار قابل اتکایی از حیوان‌آزاری در دسترس نیست، اما نمونه‌های بارز حیوان‌آزاری در اخبار و رسانه‌ها، خبر از افزایش میزان آزار و اذیت حیوانات می‌دهد. برای مثال، کشتن سگ‌ها با تزریق اسید در شیراز، آزار و اذیت سگ شکاری از سوی شکارچی در کردکوی، رنگ‌کردن سگ‌ها و عکس سلفی‌گرفتن با آنها، خفه‌کردن گربه، شکنجه و به دار آویختن یک بزمجه در میمه، سوزاندن سگ‌ها در زباله‌های اهواز، و اخیرا نیز سنگ‌باران وحشیانه توله خرس از سوی چند نفر در سواد‌کوه که منجر به مرگ آن حیوان شد. چنین حوادثی در ایران کم نیست و هر روز شاهد گزارش‌های بیشتری از حیوان‌آزاری در اقصی نقاط مختلف ایران هستیم. البته یکی از دلایل نشر گزارش‌های بیشتر در این زمینه، حضور و فعالیت انجمن‌های حمایت از حیوانات است که در چند سال اخیر، در گوشه و کنار کشور پا گرفته‌اند و می‌کوشند تا با اطلاع‌رسانی، چنین مواردی را یادآور شوند.
دلایل روانشناسانه حیوان‌آزاری
آلبرت بندورا در نظریه یادگیری اجتماعی خود، رفتار پرخاشگرانه فرد را ناشی از عوامل متعددی دانسته است که از جمله می‌تواند به خشم فرد نسبت به حیوانات و آزار و اذیت و کشتن آنها مرتبط باشد. او معتقد است که رفتارهای پرخاشگرانه، می‌تواند ناشی از الگوگیری و تقلید اشتباه فرد از دیگری باشد، و بر آن مبنا، فرد به دلیل علاقه به یک شخص، به همانندسازی رفتاری با شخصیت او می‌پردازد. به عنوان مثال، فردی مانند پدر یا مادر که کودک از او امنیت و محبت دریافت می‌کند، الگو قرار می‌گیرد. فردی که کودک از او تقلید می‌کند، می‌تواند رفتارهای پرخاشگرانه‌ای با حیوانات داشته باشد، اما کودک از او تقلید می‌کند، چون در کنارش امنیت دارد.
برخی دیگر از روانشناسان بر این باورند که وقتی افراد در دوران کودکی یا در مراحل دیگر زندگی از سوی پدر، مادر یا خانواده و اطرافیان طرد شود و محبتی دریافت نکنند، معمولا در هنگام خشم از مکانیسم دفاعی جابه‌جاسازی استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، خشم خود را متوجه حیوانات می‌کنند و آنها را مورد آزار و اذیت قرار می‌دهند.
فرد دارای سلامت روان، به حیوانات و اطرافیان صدمه نمی‌زند. تحقیقات مختلف در زمینه رفتارهای فردی و اجتماعی، نشان می‌دهد که اغلب افرادی که اقدام به حیوان‌آزاری می‌کنند از نظر شخصیتی تحریک‌پذیرترند و در هنگام عصبانیت، واکنش‌های آنی پرخاشگرانه فیزیکی نسبت به انسان‌های دیگر یا حیوانات نشان می‌دهند و قادر به فکر کردن و تامل درباره این رفتارها و کنترل واکنش‌های خود، نیستند.
نکته قابل توجه این است که این دسته از افراد، دارای احساس همدلی در تعامل با افراد دیگر یا حیوانات نیستند و به دلیل کمبودهای عاطفی، تحت آزار فیزیکی یا جنسی قرار گرفتن در دوران کودکی، و حس طرد شدن و دیده نشدن، خواهان بازیابی قدرت گمشده خود در دوران بزرگسالی هستند و می‌کوشند تا با شیوه‌های نامناسبی چون حیوان‌آزاری، احساس خودکم‌بینی یا ناتوانی‌ها و کمبودهای دیگر را در خود ارضا کنند.
خودخواهی و خود محوری در برخی از افراد نیز یکی دیگر از دلایل حیوان‌آزاری است. چنان افرادی، بی‌رحمانه برای خوشگذرانی و ارضای هیجانات خود، به اذیت و آزار حیوانات توانمندی چون خرس یا دیگر حیوانات وحشی دست می‌يازند. در عین حال، برخی از شکارچیان نیز برای منافع مالی، به آزار و کشتن حیواناتی چون قوچ، بز کوهی، آهو و دیگر جانوران حیات وحش می‌پردازند.
ارتباط بین حیوان‌آزاری و خشونت خانگی
نتایج تحقیقی در سال ۲۰۰۸ حاکی از ارتباط مستقیمی بین خشونت‌های خانگی و آزار و اذیت حیوانات است. همچنین، بر اساس نتایج گزارش‌های مرکز حفاظت حیوانات در آمریکا، نزدیک به ۷۱ درصد از افرادی که به خشونت‌های خانگی دست می‌زنند، حیوانات خانگی را نیز مورد آزار و اذیت قرار می‌دهند. در یک نظرسنجی، ۷۱ درصد از قربانیان خشونت خانگی گزارش دادند که فرد مهاجم، حیوانات خانگی را نیز هدف رفتارهای خشونت‌آمیز خود قرار داده است.
قوانین حیوان‌آزاری
تقریبا در اکثر کشورهای دنیا قوانینی برای حمایت از حیوانات وجود دارد. آمریکا یکی از کشور‌هایی است که قوانین و مجازات‌های سختی از جمله جریمه نقدی سنگین و حبس به مدت ۱۰ سال، برای حیوان‌آزاری در نظر گرفته است.
در ایران اما قانون منع آسیب به حیوانات همین اواخر، در آذر ماه سال گذشته (۱۳۹۷) به تصویب رسید، که گامی به پیش محسوب میشود. بر اساس ماده ۶۷۹ قانون مجازات اسلامی «هرکس به عمد و بدون ضرورت، حیوان حلال‌گوشت متعلق به دیگری یا حیوانی که شکار آنها توسط دولت ممنوع اعلام شده را بکشد یا مسموم یا تلف یا ناقص کند، به حبس از ۹۱ روز تا شش ماه یا جزای نقدی از یک میلیون و پانصد هزار ریال تا سه میلیون ریال محکوم خواهد شد».
تعارض برخی از رفتارهای اخیر مجریان با قانون مجازات
با این حال و با وجود قانون فوق، اخیرا بر اساس دستوراتی که مشخص نیست با استناد به چه قانونی ابلاغ میشود، سگ‌گردانی در خیابان‌ها و حتی نگهداری سگ در ماشین، در ایران ممنوع شده است. مجریان آن دستورات، دلیل آن ممنوعیت‌ها را جلوگیری از مزاحمت برای افراد دیگر عنوان کرده‌اند. طبق شرع اسلام، سگ حیوانی «نجس» دانسته میشود و این نگاه و فرهنگ نادرست، نسل به نسل انتقال یافته است. با چنین نگرشی حتی برخی افراد حتی به سگ نزدیک هم نمی‌شوند و طبیعی است که زمانی که سگی را در خیابان مشاهده کنند، حتی اگر تحت کنترل صاحبش باشد، از نزدیک شدن به آن اجتناب می‌کنند. قانون به جای حل مسئله، سریع‌ترین راه حل را انتخاب می‌کند: حذف و منع حضور سگ در خیابان و ماشین.
در حالی که آمارها حاکی از گرایش روبه‌فزونی افراد به حمایت و نگهداری از حیوانات در ایران است، چنین برخوردهایی تنها پاک کردن صورت مسئله، بدون کوچک‌ترین تلاش برای یافتن راه حل آن است.
