تاکید وزارت خارجه ایران بر ادامه مذاکرات «غیرمستقیم»؛ رم میزبان عراقچی و ویتکاف می‌شود

مذاکرات روز شنبه میان نمایندگان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا در عمان که جزئيات زیادی از آن منتشر نشده و به‌رغم انکار تهران، برخی منابع خبری آن را «مستقیم» توصیف کرده‌اند، همچنان محور اظهارات چهره‌های داخلی و خارجی است.

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی، روز دوشنبه در نشست خبری به موضوع دیدار عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران و استیو ویتکاف، نماینده دونالد ترامپ در امور خاورمیانه پرداخت.

بقایی با ادعای این که سفر وزیرخارجه جمهوری اسلامی به عمان برای شرکت در «گفتگوهای غیرمستقیم» میان ایران و امریکا و تنها در مورد «موضوعات هسته‌ای و رفع تحریم‌ها» انجام شد، افزود: «برنامه هسته‌ای ما صلح آمیز است و آژانس گزارش‌هایش را بارها ارائه کرده و هیچ بهانه‌ای از اینکه از ماهیت صلح آمیز خارج شویم وجود نداشته است. به همین دلیل مطالبه اصلی ما رفع تحریم‌های غیرقانونی است که آن را در مسقط به صراحت بیان کردیم و این مطالبه را با جدیت دنبال خواهیم کرد.»

سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی درمورد مکان برگزاری دور دوم مذاکرات نیز گفت: «این موضوع چندان مهم نیست و آنچه اهمیت دارد این است که شکل وچارچوب تعامل ایران وامریکا غیرمستقیم و با میانجیگری عمان خواهد بود.»

گفته‌های بقایی در حالی است که خبرگزاری اکسیوس به نقل از دو منبع آگاه گزارش داد، دور دوم مذاکرات بین ایالات متحده و جمهوری اسلامی قرار است روز شنبه ۳۰ فروردین در رم برگزار شود.

براساس این گزارش، دولت ترامپ از دور اول مذاکرات که در عمان برگزار شد، رضایت داشت و اکنون می‌خواهد این الگو در رم نیز ادامه پیدا کند.

آنتونی تایانی، وزیر خارجه ایتالیا هم اعلام کرد که کشورش «پس از دریافت سیگنال‌های مثبت» با میزبانی مذاکرات آمریکا و ایران موافقت کرده است.

اکسیوس همچنین نوشت که انتخاب رم به‌عنوان محل مذاکرات را آمریکا پیشنهاد داده است زیرا در حال حاضر روابط خوبی بین آمریکا و ایتالیا به نخست‌وزیری جورجا ملونی برقرار است. پیش‌تر برخی گزارش‌ها حاکی از آن بود که مذاکرات روز شنبه احتمالا در وین برگزار می‌شود.

در همین حال، با آن که سخنگوی وزارت خارجه ایران در اظهاراتش احتمال تبدیل مذاکرات غیرمستقیم به مستقیم را رد کرد و آن را شایعه خواند، مقام‌های آمریکایی، از جمله دونالد ترامپ، اعلام کرده‌اند مذاکرات با جمهوری اسلامی به‌صورت مستقیم انجام شده و در گفت‌وگوهای روز شنبه نیز نمایندگان دو کشور دست‌کم برای دقایقی به‌طور مستقیم با یکدیگر گفتگو کرده‌اند.

خبرگزاری اکسیوس نیز به نقل از یک منبع آگاه نوشت که دو مذاکره‌کننده اصلی یعنی استیو ویتکاف و عباس عراقچی روز شنبه حدود ۴۵ دقیقه با یکدیگر گفت‌وگو کردند، مدت‌زمانی که بیشتر از آن چیزی است که به‌صورت عمومی اعلام شده بود.

این منبع، این گفت‌وگو را که بالاترین سطح دیالوگ بین مقام‌های آمریکا و جمهوری اسلامی در هشت سال گذشته بوده، «محتوایی، جدی و عالی» توصیف کرد. به گفته یک منبع آگاه، ویتکاف روز یکشنبه با ترامپ دیدار کرده و او را در جریان مذاکرات قرار داده است.

به‌رغم چنین گزارش‌هایی، تهران همچنان دیدار مستقیم نمایندگانش با مقامات آمریکایی را انکار می‌کند. ابراهیم رضایی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس روز یکشنبه اعلام کرد که مجید تخت‌روانچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه، با حضور در جلسه این کمیسیون گفته است که مذاکرات به صورت غیرمستقیم و در منزل وزیر خارجه عمان انجام شده و محل استقرار دو هیئت مذاکره‌کننده جدا از یکدیگر بوده است. او تاکید کرده که جمهوری اسلامی ایران وارد مذاکرات مستقیم با آمریکا نشده است.

خبرگزاری حکومتی فارس نیز روز دوشنبه نوشت که «یک منبع آگاه تاکید کرد گزارش خبری آکسیوس درباره زمان ۴۵ دقیقه‌ای گفت‌و‌گو‌های عراقچی با طرف آمریکایی نادرست است. در واقع، این گفت‌و‌گو در پایان مذاکرات و تنها برای چند دقیقه و به پیشنهاد طرف عمانی انجام شده است.»

واکنش‌های متفاوت به مذاکرات در تهران

گفتگوی نمایندگان جمهوری اسلامی و ایالات متحده در عمان با واکنش‌های متفاوتی در تهران همراه بوده است. برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه روز یکشنبه به انتقاد از چنین رویکردی پرداختند از جمله مهدی کوچک‌زاده که با فریاد در صحن علنی مجلس اعلام کرد: «ای ملت بدانید مجلس از مذاکرات خبر ندارد.»

همچنین وزنامه اصولگرای کیهان به مدیرمسئولی حسین شریعتمداری روز دوشنبه در یادداشتی با عنوان «ملاحظات چندبعدی در ارزیابی مذاکرات عمان»، توصیه کرد که برای جلوگیری از تکرار تجربه «برجام» و برای اینکه ایران دربرابر «بدعهدی» طرف مقابل دست‌خالی نباشد، «یک یا چند بمب اتمی» ساخته شود.
نویسنده این یادداشت با یادآوری شکست برجام و ضرورت دست بالا داشتن در مذاکرات با دولت ترامپ نوشت: «حتی اگر ایران بتواند یک یا چند بمب اتمی هم تولید کند، در برابر چند ده هزار بمب اتمی آمریکا و متحدانش، تهدیدی محسوب نمی‌شود.» کیهان پیشتر نیز در چند یادداشت، دونالد ترامپ را تهدید به ترور کرده بود.

خبرگزاری تسنیم نزدیک به سپاه نیز در گزارشی با اشاره به عدد‌سازی‌ها و تزریق امیدواری درباره نتیجه مذاکرات جمهوری اسلامی و آمریکا هشدار داد که «توهم‌فروشی» به تشدید نارضایتی‌ها و اعتراضات اجتماعی منجر می‌شود. تسنیم هشدار داد، حتی در صورت توافق، فاصله بین واقعیت و انتظارات ایجاد شده به قدری زیاد است که باز هم نارضایتی عمومی را به همراه خواهد داشت.

این گزارش پس از آن منتشر شد که در روزهای اخیر ادعاهایی درباره سرمایه‌گذاری‌های سنگین آمریکا و اروپا در ایران منتشر شده است و مسعود پزشکیان، رئيس‌جمهوری اسلامی ایران، در سخنانی تاکید کرد که علی خامنه‌ای با سرمایه‌گذاری آمریکایی‌ها در ایران مشکلی ندارد؛ اظهاراتی ک مخالف گفته‌های پیشین رهبر جمهوری اسلامی با محوریت ممنوعیت فعالیت اقتصادی ایالات متحده در ایران به دلیل «احتمال نفوذ دشمن» بود.

در همین حال، ایرج مسجدی، معاون هماهنگ‌کننده نیروی قدس سپاه با این که مدعی شد «آمریکا به دلیل قدرت بازدارندگی جمهوری اسلامی پای میز مذاکره آمد» اظهار امیدواری کرد که مذاکرات به نتیجه برسد.

او افزود که «آقای ترامپ و صهیونیست‌ها متوجه شده‌اند با جمهوری اسلامی نمی‌توانند با زبان زور سخن بگویند و باید بیایند بنشینند مثل یک آدم حسابی صحبت کنند و حرف‌ها را بشنوند و ما هم امیدواریم به نتایج مطلوبی دست پیدا کنیم.»

علی محمدی‌سیرت، نماینده علی خامنه‌ای در نیروی قدس سپاه پاسداران هم از دیگر چهره‌هایی بود که اعلام کرد «اگر آمریکایی‌ها معقول و منطقی برخورد کنند، ممکن است مذاکرات به نتیجه خوبی برسد.»

گروسی در تهران، عراقچی در مسکو

همزمان با بحث‌های داغ پیرامون مذاکرات ایران و آمریکا برای رسیدن به یک توافق هسته‌ای جدید، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی روز دوشنبه با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی اکس اعلام کرد که این هفته به تهران سفر می‌کند.

گروسی در این پیام با اشاره به ادامه مذاکرات میان جمهوری اسلامی و ایالات متحده نوشت: «ادامه تعهد و همکاری با آژانس در زمانی که راه‌حل دیپلماتیک فوریت دارد، ضروری است.»

همزمان با آن که گروسی عازم تهران می‌شود، بنا بر اعلام وزارت خارجه جمهوری اسلامی، عباس عراقچی آخر این هفته به مسکو می‌رود تا با مقام‌های روسیه درباره مذاکرات مسقط گفتگو کند. کاظم غریب‌آبادی، معاون بین‌الملل وزارت خارجه هم امروز دوشنبه راهی مسکو شده است.

روسیه و چین، دو کشور «همپیمان» جمهوری اسلامی ایران پیشتر از مذاکره میان تهران و واشینگتن استقبال کرده بودند.

در واکنش به انتشار خبر سفر عراقچی به روسیه، دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین درباره احتمال دیدار وزیر خارجه جمهوری اسلامی با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه گفت که هنوز چنین تصمیمی گرفته نشده است و در صورت برنامه‌ریزی برای این دیدار، اطلاع‌رسانی خواهد شد.

همچنین ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه گفت که این کشور در انتظار سفر هیات دیپلماتیک ایرانی است و در گفت‌وگوهایی با سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه و دیگر مقام‌های ارشد روسیه انجام خواهد شد.