اولین لقاح مصنوعی یوزپلنگ ایرانی توسط دامپزشکان ایرانی و آلمانی روز پنجشنبه ۱۷ بهمن در باغ وحش ارم تهران انجام شد. یوزپلنگ ایرانی در اصل یوزپلنگ آسیایی است که پیشتر در آسیا دیده می شد ولی هم اکنون تنها در ایران از نژاد این گونه باقی مانده است و به همین دلیل به نام یوزپلنگ ایرانی شناخته شده است و نهم شهریور ماه به این حیوان زیبا و در معرض انقراض اختصاص داده شده است.
آمارها در مورد تعداد یوزپلنگ ایرانی متغییر است ولی تخمین زده می شود که حدود ۷۵ قلاده که تنها دو ماده یوز در بینشان است وجود دارد و همین باعث جدی بودن تهدید انقراض این گونه نایاب است.
شش سال پیش یوزپلنگ ماده به اسم کیجا توسط شکارچیان در گلستان به دام افتاد که منجر به قطع شدن دست راست او شد ولی به دلیل اینکه کیجا مستقیما از طبیعت آمده و از با ارزش ترین گونه هاست، یکی از باکیفیت ترین ذخیره ژنتیکی به حساب می آید. ایمان معماریان، دامپزشک باغ وحش تهران در گفتگو با ایسنا در خصوص این عمل گفت: «یک پلنگ ایرانی نر از باغ وحش کشور پرتغال به ایران فرستاده شد تا بتوانیم برای باردار کردن کیجا از این پلنگ نر استفاده کنیم. همچنین حدود سه سال گذشته از یک پلنگ ایرانی اسپرم گرفتیم و از آن در نیتروژن مایع نگهداری کردیم. البته لقاح مصنوعی چندین بار در دنیا انجام شده ولی متأسفانه در بیشتر مواقع موفقیت آمیز نبوده است.»
وی اضافه کرد: «گاسپار پلنگ نر از باغ وحش لیسبون برای انجام عمل لقاح مصنوعی به باغ وحش تهران فرستاده شد تا کیجا پلنگ ماده را برای لقاح همراهی کند. پس از آزمایش اسپرم‌گیری از گاسپار مشخص شد که این پلنگ کیفیت اسپرم مناسبی دارد.» در صورت موفقیت آمیز بودن این عمل لقاح خطر انقراض یوزپلنگ ایران به طور چشمگیری کاهش خواهد یافت.
باغ وحش ارم یک پلنگ ماده دیگر به اسم تندوره دارد که دو ماه پیش از قاچاقچیان گرفته است و او نیز کاندید دیگری برای عمل لقاح مصنوعی است و یک ذخیره ژنتیکی باارزش دیگر است.
معماریان در پایان گفت: «باغ وحش تهران با توجه به امکانات خود در مجموعه ارم سبز بهترین شرایط را برای نگهداری پلنگ ایرانی در منطقه دارد. بهترین زیستگاه پلنگ ایرانی در حال حاضر ایرانی است و باغ وحش تهران می‌تواند مرکزی برای ذخیره و نگهداری این ژن با ارزش باشد.»
گفته می شود تصادفات جاده ای در شب یکی از عوامل اصلی مرگ و میر این حیوان نایاب است.
