جو بایدن بهتر از هر رئیس‌جمهور دیگری که از سال ۱۳۵۷ در آمریکا روی کار آمده ایران را می‌شناسد. او به صورت شخصی با مقامات ارشد ایران در طول چند دهه برخورد داشته است.

نیویورکر در مطلبی به قلم روبین‌رایت، به شرایطی که بایدن در مواجهه با ایران باید با آن روبه‌رو شود پرداخته است. این ترجمه خلاصه‌ای از مطلبی است که با عنوان «باید در دیپلماسی جدید با ایران روی میدان مین می‌رود» منتشر شده است.

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، پس از انتخابات ایالات متحده، در گفت‌وگویی با سایت انتخاب در تهران گفت: «هنگامی که من نماینده ایران در سازمان ملل بودم، چندین دیدار با بایدن داشتم.» نمی‌توان به طور دقیق گفت که این دو نفر دوست هستند. ظریف «جلسات آنها» را روابط حرفه‌ای مبتنی بر احترام متقابل توصیف کرد. اما بایدن آدرس پست الکترونیکی شخصی طرف ایرانی و همچنین شماره تلفن همراه او را دارد.

بایدن به عنوان یکی از اولین اقدامات خود در حوزه سیاست خارجی، می‌خواهد دیپلماسی خود را با جمهوری اسلامی برقرار کند - و دوباره به توافق اتمی برگردد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد. بایدن در ماه سپتامبر در مقاله‌ای برای سی‌ان‌ان نوشت: «اگر ایران به پیروی دقیق از توافق اتمی بازگردد، ایالات متحده دوباره به این توافق می‌پیوندد. توافق‌نامه به عنوان نقطه شروع مذاکرات بعدی است.»

با این وجود، رئیس‌جمهور منتخب درمورد مسائل اساسی با یک میدان مین روبروست؛ از جمله این که «مطابقت» به طور دقیق چیست؟ چه کسی گام اول را برمی‌دارد؟ و چطور؟ و اما در مورد سایر نکات مهم توافق‌نامه سال ۲۰۱۵ - موشک‌های در حال افزایش ایران، شبه‌نظامیان نیابتی و دخالت‌های سیاسی، که موجب افزایش نفوذ تهران در خاورمیانه و نقض آشکار حقوق بشر از سوی این رژیم شده است؟

در طول دوره انتقال، بخش‌هایی که در ایالات متحده، اروپا و خاورمیانه تاثیر می‌پذیرند، به نحوی در پشت صحنه ایستاده‌اند که گویی تعهد به وجود آمده و تیم بایدن در مورد چگونگی تغییر بازگشت فکر می‌کند. یک دیپلمات سابق درگیر در توافق هسته‌ای در این باره می‌گوید: «این دوره احمقانه و پیچیده‌ای است، زیرا همه در تلاش هستند تا از طریق مطبوعات یا مذاکره‌کنندگان ارتباط برقرار کنند.»

در عین حال، به نظر می‌رسد ترامپ مصمم است که در برنامه‌های بایدن کارشکنی کند و لایه‌هایی به موانع نظامی و اقتصادی بیافزاید. در ماه دسامبر، دولت ترامپ تحریم‌های جدیدی صادر کرد که آخرین آن‌ها بیش از هزار مورد است. ترامپ همچنین درباره حملات هوایی ایالات متحده به تاسیسات هسته‌ای اصلی ایران در نطنز صحبت کرد و از تاریخ ۲۱ نوامبر، بمب‌افکن‌های بی-۵۲ ایالات متحده سه ماموریت نمایشی – پروازهای طولانی از لوئیزیانا و داکوتای شمالی - در اطراف حریم هوای ایران انجام داده‌اند. درست قبل از کریسمس، ترامپ بار دیگر به تهران هشدار داد و نمایندگان ایران را به شلیک موشک به سمت سفارت آمریکا در بغداد متهم کرد. او در توییتی نوشت: «برخی توصیه‌های بهداشتی دوستانه به ایران: اگر یك آمریكایی كشته شود، من ایران را مسئول می دانم... خوب فکر کنید.»

پس از آغاز به کار بایدن، او فقط یک فرصت کوتاه - شش تا هشت هفته - برای شروع سریع روند قبل از نوروز در ایران فرصت دارد تا برجام را احیا کند. در نوروز، سراسر ایران به مدت دو هفته تعطیل می‌شود. پس از تعطیلات، مبارزات انتخاباتی ریاست‌جمهوری ایران آغاز می‌شود که خردادماه برگزار می‌شود. رئیس‌جمهور حسن روحانی، که در سال ۲۰۱۳ با پیشنهاد دیپلماسی با ایالات متحده، دوره جدیدی را رقم زد، دیگر واجد شرایط نامزدی نیست. ایران محدودیت دو دوره دارد. ناصر هادیان، متخصص علوم سیاسی دانشگاه تهران معتقد است که دیپلماسی جدید ایالات متحده و ایران می‌تواند به مهمترین موضوع انتخابات تبدیل شود و بر نتیجه آن تأثیر بگذارد: «اگر خیلی سریع به برجام برگردیم، احتمال پیروزی اصلاح طلبان یا اعتدال‌گرایان در انتخابات بعدی در ماه ژوئن بسیار خوب خواهد بود.»

از نظر بایدن، یک فوریت علمی نیز وجود دارد. هنگامی که او و باراک اوباما در سال ۲۰۱۷ کاخ سفید را ترک کردند، زمان  ساخت بمب برای ایران بیش از یک سال بود. در حین توافق هسته‌ای، که در سال ۲۰۱۵ توسط شش قدرت بزرگ جهان انجام شد، چندین اتفاق در جریان دیپلماسی فشرده افتاد که شامل انداختن قلم، کشیدن مو، فریاد، شکستگی پا و سایر اتفاق‌های دراماتیک بود. این توافق‌نامه بی‌احتیاطی نبود. این توافق شامل مصالحه‌های نه‌چندان دلخواه بود. اما این توافق بازرسی‌های انسانی بی‌سابقه‌ای از فناوری پیشرفته و همچنین محدودیت در سخت‌افزار و سوخت مورد نیاز برای جمع‌آوری مرگبارترین سلاح جهان را فراهم کرد. همچنین این تهدید تهران را مجبور کرد تا برخی از زیرساخت‌های هسته‌ای خود را نابود کند، غنی‌سازی اورانیوم را محدود سازد و ذخایر خود را کاهش دهد - با تهدید تلویحی که در صورت نقض این شرایط، جهان به طور مشترک جمهوری اسلامی را از طریق تحریم‌های اقتصادی جهانی یا جنگ مجازات خواهد کرد.

بر اساس گزارشی از مرکز امور عمومی اورشلیم، هنگامی که دونالد ترامپ این ماه دفتر خود را ترک می‌کند، تهران فقط سه ماه برای تولید اورانیوم بسیار غنی شده برای بمب نیاز دارد. اکنون توانایی‌های تسلیحاتی ایران و ذخایر موجود اورانیوم کمتر غنی‌شده، بیشتر شده است. برنامه تحقیق و توسعه آن پیشرفته‌تر است. نسبت به سال ۲۰۱۸، زمانی که ترامپ توافق را ترک کرد، برای رسیدن به یک معامله بزرگ‌تر که چهار موضوع مهم دیگر را نیز پوشش می‌دهد، جهان متحد نشده است. ترامپ شکست خورد - همانطور که نتوانست برنامه هسته‌ای کره شمالی را محدود کند، در مورد کنترل تسلیحات با روسیه مذاکره کند، اهداف اقتصادی و ارضی چین را مهار کند، از مخالفان دموکراسی‌خواه ونزوئلا حمایت کند و مکزیک را مجبور به پرداخت هزینه دیوار سازد.

حتی اگر تیم بایدن به توافق اولیه‌ای درباره «تعهد در مقابل تعهد» برسد، دولت جدید ممکن است نتواند خیلی بیشتر مذاکره کند تا زمانی که رئیس‌جمهور جدید ایران آغاز به کار کند و سپس مسائل پیچیده‌تر می‌شوند. پنتاگون به طور فزاینده‌ای نگران برنامه موشکی ایران است، که از زمان نابودی نیروی هوایی این کشور در طول جنگ طولانی با عراق، هم در توانایی‌های تهاجمی و هم در دفاعی افزایش یافته است. ژنرال کنت اف مک‌کنزی، رئیس فرماندهی مرکزی ایالات متحده، در این باره می‌گوید: «در چهار سال گذشته، هنگامی‌که ایران تحت فشار اقتصادی قابل توجهی بوده، همچنان به ساخت موشک‌های بالستیک ادامه داده است.»

ایران نیم میلیون نیروی نظامی دارد که بزرگ‌ترین نیروی نظامی بزرگ در خاورمیانه و چهاردهمین در دنیاست. اما قابلیت‌های آن محدود است. به گفته مک‌کنزی، موشک‌ها تنها چیزی هستند که به ایران اجازه می‌دهد همسایگانش را تهدید کند: «آنها ارتشی ندارند که بتوانند مستقر کنند. هیچ نیروی هوایی شایسته نام خود را ندارند و نیروی دریایی بسیار ضعیف، فقیر و درهم‌شکسته‌ای دارند. اما آنچه که آنها دارند، آنچه که آنها به عنوان نگین تاج خود می‌دانند، نیروی موشکی بالستیک آنها است. زرادخانه موشکی ایران بسیار خوب است و بهتر هم می‌شوند. تهران بسیاری از راکت‌ها و موشک‌های خود را - از طریق نیروی قدس – در اختیار نیروهای نیابتی در عراق، سوریه، لبنان و یمن قرار داده است. این مشکلی است که بایدن باید با آن روبرو شود.»

چالش بایدن حتی دشوارتر از یافتن راه‌هایی برای رسیدگی به موارد نقض وحشتناک حقوق بشر است که به کنه سیستم منحصر به فرد قضایی و سیاسی در جمهوری اسلامی برمی‌گردد. جیک سالیوان پس از انتصاب به عنوان مشاور امنیت ملی بایدن، نسبت به رفتار تهران با روح الله زم، ایرانی مقیم فرانسه که اطلاعات مربوط به اعتراضات ضد دولتی سال ۱۳۹۶ را در سرویس پیام‌رسان تلگرام منتشر کرد، انتقاد تندی کرد. در سال ۱۳۹۸، زم به عراق کشانده شد و سپاه پاسداران ایران او را ربود و به اتهام «فساد فی الارض» به دار آویخت. سالیوان در توییتر خود نوشت: «اعدام روح الله زم، روزنامه‌نگاری که از دادرسی قانونی محروم و به دلیل استفاده از حقوق جهانی‌اش محکوم شد، یکی دیگر از موارد وحشتناک نقض حقوق بشر توسط رژیم ایران است.» او افزود: «ما به شرکای خود خواهیم پیوست و تا دربرابر این رفتارهای ایران بایستیم.» عصبانیت در مورد اعدام زم شکاف اساسی بین ایالات متحده و ایران تحت حاکمیت هر رئیس‌جمهور را منعکس کرد. حتی با وجود تعهد بایدن به دیپلماسی، به نظر نمی‌رسد که چهار سال زمان کافی برای رسیدگی به همه نگرانی‌های بین واشنگتن و تهران باشد.