آلودگی هوا در ایران حالا دیگر آنقدرها هم «قاتل خاموش» شهروندان نیست. در هفته‌های گذشته و با شدت گرفتن آلودگی هوا در بسیاری از شهرهای ایران، از جمله پایتخت، کم نبودند عکس‌ها و فیلم‌هایی که سیاهی غلیظ ایستاده بر آسمان شهرها را نشان می‌دادند و پرواضح بود که چنین ابر بزرگی از آلودگی، چگونه می‌تواند راه نفس شهروندان را ببندد. 

در ماه‌های گذشته بیشترین ضرر متوجه شهروندان ساکن تهران بوده است که  براساس آمار منتشر شده از ابتدای سال جاری تاکنون، ۱۵ روز هوای پاک و ۱۸۸ روز هوای قابل قبول، ۹۱ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و ۱۵ روز هوای ناسالم برای همه گروه‌های جامعه را تجربه کرده‌اند.

این آمار نشان می‌دهد که  شهروندان ساکن پایتخت دوران تازه‌ای را در هوای ناسالم تجربه ‌می‌کنند که حتی با سال گذشته تفاوت‌های بسیاری دارد. در سال گذشته تهرانی‌ها ۲۵ روز هوای پاک، ۲۱۰ روز هوای قابل قبول، ۶۹ روز هوای ناسالم برای گروه های حساس، و ۵ روز هوای ناسالم برای همه گروه‌ها را تجربه کرده بودند.

رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران، در گفت‌وگوی کوتاهی با خبرگزاری ایلنا با اشاره به آن که مسئله آلودگی هوا با «جان» مردم سروکار دارد، گفته است: «سالانه در حدود ۲۱ هزار نفر در ایران در اثر آلودگی هوا می‌میرند.»

به گفته این مقام مسئول در شورای شهر تهران، «آلودگی هوا هزینه یک و نیم میلیارد دلاری روی دوش کشور گذاشته است و ۳۰ میلیارد دلار هزینه بر زندگی مردم وارد می‌کند.»

زهرا صدراعظم نوری، رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران، تاکید کرده است که «وقتی جان مردم در خطر است، این مسئله شوخی‌بردار نیست و باید قوانین به حدی سختگیرانه باشد که کاملا بازدارنده باشد.» 

  صدراعظم نوری همچنین با اشاره به ساکنان اطراف پایانه‌های مسافربری و آلودگی بیش از حد مجاز در آن محله‌های مسکونی، گفته است: «بعضا برخی از اتوبوس‌ها در پایانه‌ها بیشتر از نیم ساعت روشن هستند و ذرات معلقی که از این اتوبوس‌های فرسوده دیزلی منتشر می‌شود، جنایتی در حق افرادی است که در اطراف این پایانه‌ها در حال سکونت و کار هستند.»

این عضو شورای شهر تاکید کرده است: «شهرداری نسبت به محیطی که وسایل نقلیه در آن تردد دارند، مسئولیت دارد.»

گزارش آخرین لیست سیاهه انتشار منابع متحرک، این منابع را با سهم ۶۰ درصدی دارای بالاترین سهم از آلایندگی ذرات معلق می‌داند. در این لیست سهم منابع ثابت در آلودگی هوای تهران ۴۰ درصد عنوان شده است. کامیون‌ها ۱۵.۷ درصد، اتوبوس‌ها (بدون اتوبوس‌های شرکت واحد) ۷.۴ درصد، اتوبوس‌های شرکت واحد ۵.۷ درصد، مینی‌بوس‌های دیزلی ۴ درصد، خودروهای سواری ۱۴ درصد، و موتورسیکلت‌ها ۱۰ درصد در تولید آلایندگی نقش دارند. 

در این میان، قانون هوای پاک نیز تکالیفی را جهت کاهش آلودگی هوای تهران برای ۱۸ دستگاه در نظر گرفته است که هر دستگاه براساس سهم خود باید اقداماتی را در آن باره انجام دهد، و یکی از دستگاه‌های متولی در آن زمینه، شهرداری تهران است. 

ماده ۷ قانون «هوای پاک»، شهرداری‌ها، نیروی انتظامی، وزارتخانه‌ها و سایر دستگاه‌های ذیربط را موظف می‌کند تا نحوه تردد وسایل نقلیه موتوری و سیستم حمل نقل شهری را به شکلی ساماندهی کنند که موجب کاهش آلودگی هوا، و در عین‌حال پاسخگوی نیاز سفرهای روزانه شهری باشند. 

شورای شهر تهران بر اساس همین قانون «هوای پاک»، شهرداری را موظف کرده بود تا شرکت‌های طرف قرارداد با شهرداری تهران را به استفاده از وسایل نقلیه با کمترین میزان انتشار آلودگی ملزم کند، و نیز اجرای دقیق برنامه زمانی معاینه فنی را برای هر یک از وسایل نقلیه دیزلی، در دستور کار قرار دهد. 

در بخشی از لایحه تنظیمی شورای شهر، تاکید شده بود که شهرداری می‌بایست با همکاری وزارت راه و شهرسازی به جلوگیری از کارکرد در توقف مینی‌بوس‌ها و اتوبوس‌های دیزلی بیش از ۱۵ دقیقه در پایانه‌ها اقدام کند و به اصطلاح «کارکرد درجای» اتوبوس‌ها را کاهش دهد.

با این حال، این لایحه تنظیمی در شورای شهر تصویب نشد و به تعبیری، شهرداری تهران از انجام وظایف تعیین شده برای کنترل آلودگی هوای تهران معاف شد.