احتمال تغییر در موضع‌گیری دولت آمریکا در قبال توافق صلح با طالبان، در سخنان جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی دولت جو بایدن، بارزتر از گذشته بود. هرچند پیش از این آنتونی بلینکن، وزیر خارجه جدید آمریکا، نیز از ضرورت ارزیابی توافق صلح با طالبان سخن به میان آورده بود، اما آن‌گونه که آقای سالیوان در گفت‌وگوی تلفنی با حمدالله محب درمورد توافق صلح صحبت کرده است، به نظر می‌رسد، که آمریکا در مورد پایبند نبودن طالبان به تعهداتش در قبال توافق صلح، شواهدی بیشتری نزد خود دارد.

شورای امنیت ملی آمریکا در بیانیه خود نوشته که جیک سالیوان در گفت‌وگوی تلفنی با حمدالله محب، مشاور شورای امنیت افغانستان گفته است که دولت این کشور توافق صلح را بازنگری خواهد کرد. آقای سالیوان همچنان تاکید کرده است که بررسی تعهدات طالبان در قبال توافق صلح، ازجمله کاهش خشونت در افغانستان و قطع رابطه با القاعده، داعش و دیگر گروه‌های تروریستی، در صدر بررسی‌های دولت آمریکا قرار خواهد گرفت.

در این سو نیز آقای محب با نشر یک رشته توییت‌، گفته است که دو طرف درباره حفظ دستاوردهای ۲۰ سال گذشته و برقراری آتش‌بس صحبت کرده‌اند. آقای محب در توییتر نوشته است: «ما توافق کردیم تا برای دستیابی به یک آتش‌بس دائمی و صلحی عادلانه و با دوام در یک افغانستان دموکراتیک با توانایی حفظ دستاوردهای دو دهه گذشته، حمایت از حقوق همه افغان‌ها و ادامه اصلاحات، تلاش کنیم.»

به نظر می‌رسد روزگار طاقچه بالا گذاشتن طالبان تا حد زیادی به‌سر رسیده است. دولت دونالد ترامپ برای این که بتواند در انتخابات سال ۲۰۲۰ دستاویزی برای ارائه داشته باشد، توافق صلح را بسیار عجولانه با گروه طالبان امضا کرد؛ هرچند این توافق پس از چندین نشست میان زلمی خلیلزاد و هیئت طالبان در قطر به‌دست آمده، اما به‌دلیل این‌که بستر سیاسی افغانستان مطالعه نشده و مهم‌تر از همه، دولت افغانستان در این توافقنامه جایگاهی نداشته است، می‌توان گفت که توافقی عجولانه است؛ این درحالی است که بیشتر مسئولیت‌های این توافقنامه متوجه دولت افغانستان است، از جمله آزادسازی پنج‌هزار زندانی طالب از زندان‌های دولت افغانستان. با این حساب می‌توان گفت که دولت آمریکا از جانب دولت افغانستان این توافق را امضا کرده و مسئولیت اجرایی آن بر دوش دولت افغانستان افتاده است. تنها سود دولت آمریکا از این توافق، هدف قرار نگرفتن نیروهای این کشور در داخل خاک افغانستان بوده است. در سمت دیگر این معادله، جنگی که باید به میزان قابل‌ملاحظه‌ای کاهش می‌یافت، افزایشی خشونت‌بار داشته است؛ طالبان پنج‌هزار زندانی آزاد شده را دوباره به میدان‌های جنگ فرستادند و رابطه آن‌ها با القاعده، نه‌تنها از بین نرفت که رابطه با داعش نیز به آن اضافه شد. حالا طالبان در استان بدخشان، آشکارا همدوش با داعش علیه نیروهای دولتی افغانستان دست به حمله می‌زنند.

چنین بود که بازی برد- برد دولت آمریکا به سوی باخت – باخت گرایش یافت. در واقعیت امر، دولت آمریکا هیچ دستاوردی از این توافق نداشت، زیرا از آنجا که تقریبا صددرصد جنگ در افغانستان را نیروهای امنیتی افغان به پیش می‌برند، دولت آمریکا حداقل در میدان جنگ، دیگر تلفات نمی‌دهد. کاهش نیروهای این کشور به عدد دوهزار و ۵۰۰ نفر هم بعد دیگری است که سطح هدف قرار گرفتن این نیروها را به‌شدت کاهش می‌دهد. بنابراین چه این توافق امضا می‌شد و چه نه، جنگ علیه نیروها آمریکایی به‌خودی‌خود کاهش یافته بود.

دولت آمریکا حالا متوجه باخت خود در قبال توافق صلح شده است. مسلما دولت پاکستان که طرف اصلی جنگ افغانستان است، در آن زمان توانسته هیئت آمریکایی را فریب دهد. تاکید و اصرار بیش‌ازحد مقام‌های پاکستانی بر تداوم روند فعلی و حفظ تمامی تعهدهای توافق صلح ازسوی آمریکا نشان می‌دهد که پاکستانی‌ها از بازنگری توافق صلح ناخشنودند؛ زیرا به‌خوبی می‌دانند که با بازنگری توافق صلح، آمریکا به‌سادگی رعایت نشدن تعهدهای توافق از طرف طالبان را متوجه می‌شود. سازمان ناتو نیز تداوم ماموریت خود را در افغانستان اعلام کرده است. حداقل تا سال ۲۰۲۴ تعهد ناتو برای حمایت از نیروهای امنیتی افغان وجود دارد. بنابراین به نظر می‌رسد که بازنگری توافق صلح در آمریکا چند تغییر احتمالی درپی داشته باشد:

- دولت آمریکا دوهزار و ۵۰۰ نیروی باقیمانده در افغانستان را تا زمان کاهش خشونت‌های طالبان و قطع واقعی رابطه با القاعده و داعش، خارج نخواهد کرد
- دولت آمریکا حمایت هوایی از نبردهای نیروهای امنیتی افغانستان را در سطح بالاتری در دستور کار قرار خواهد داد
- ماموریت‌های ضد تروریسم نیروهای آمریکایی در افغانستان افزایش خواهد یافت
- بحث حکومت موقت به‌صورت کامل از سرفصل مذاکرات کنار گذاشته خواهد شد

این‌که امکان عملی شدن گزینه‌های احتمالی وجود دارد یا خیر، در چند روز آینده خود مشخص خواهد شد؛ فقط کافی است تا منتظر ارزیابی دولت آقای بایدن از توافق صلح آمریکا طالبان باشیم.