در حالی که تیمی از هیات مذاکره‌کننده طالبان برای گفتگو با مقام‌های جمهوری اسلامی ایران در تهران به سر می‌برند، اعضای تیم مذاکره‌کننده دولت می‌گویند طالبان هیچ‌گونه تمایلی به ادامه مذاکرات و گفتگو ندارند. نادر نادری، سخنگوی تیم مذاکره‌کننده دولت در قطر می‌گوید طالبان در نه روز گذشته، در مذاکرات حاضر نشده‌اند. او در صفحه توییتر خود نوشته است: «تأمین صلح و پایان کشتار مردم افغانستان، از اولویت‌های دولت و مردم افغانستان است. هیات مذاکره‌کننده صلح جمهوری اسلامی افغانستان، با خلوص نیت برای رسیدن به این هدف، در دوحه حضور دارند. نُه روز است که طرف مقابل، هنوز آماده برگزاری جلسه رسمی و بحث برای ختم جنگ نشده است. منابعی در دولت افغانستان همچنان می‌گویند طالبان هیچ‌گونه تمایلی برای پیشبرد مذاکرات، به خصوص مساله آتش‌بس ندارند.»

عدم تمایل طالبان به مذاکرات صلح چند دلیل عمده دارد.

مهمترین دلیل برای گریز طالبان از مذاکرات، عدم آگاهی از دورنمای مذاکرات صلح و مبهم‌بودن نتایج مذاکرات از دید تیم مذاکره‌کننده است.

واقعیت این است که طالبان فاقد استراتژی مشخص برای مذاکرات صلح هستند. آنها به طور کلی، روی مسایلی همچون حاکمیت اسلام، دین‌مدارانه شدن تمامی ارکان نظام در افغانستان، مخالفت با جمهوریت و ایجاد دولت اسلامی افغانستان تاکید می‌کنند. ولی زمانی که بحث به وضعیت فعلی و نیاز برای آتش‌بس برای ایجاد اعتماد متقابل می‌رسد، از گفتگو عقب می‌نشینند.

یکی از اعضای تیم مذاکره‌کننده دولت افغانستان در حاشیه یک کنفرانس در کابل، به رسانه‌ها گفت: «در گفتگوهای غیر رسمی و خودمانی، دیدگاه‌های طالبان به شدت نزدیک به دیدگاه ما است. اما زمانی که پشت میزهای رسمی مذاکره قرار می‌گیرند، مباحث به شدت متحجر و غیر قابل تغییر می‌شود.»

این مساله نشان می‌دهد تیم مذاکره‌کننده طالبان، اختیار کاملِ پیشبرد مذاکرات را ندارد. وقتی بحث از مسایل اجرایی پیش می‌آید، طالبان کاملا عقب‌نشینی و از پاسخگویی به هر شکل ممکن خودداری می‌کنند. این مساله نشان می‌دهد که پشت پرده گفتگوها، دست‌های دیگری در کار است که به تیم مذاکره‌کننده طالبان سمت‌وسو می‌دهد.

از سوی دیگر، به نظر می‌رسد عدم تمایل طالبان به از سرگیری مذاکرات، ناشی از نگرانی از بازنگری توافق صلح به وسیله امریکا باشد؛ خبری که هفته گذشته، سرخط خبرهای جهانی بود. دولت جو بایدن، در اولین واکنش به روند صلح افغانستان گفت که توافق صلح با طالبان را مورد بازنگری قرار می‌دهد. مسلما آنچه در بازنگری از توافق صلح نمایان خواهد شد آن است که طالبان نه تنها خشونت‌ها را در افغانستان کاهش نداده‌، موضوعی که از مفاد مهم توافق بوده است، رابطه خود را با القاعده نیز قطع نکرده بلکه مستحکمتر کرده‌اند.

همزمان با بالا گرفتن بحث بازنگری توافق صلح از سوی دولت امریکا، رسانه‌های این کشور گزارش دادند که طالبان هیچ‌گاه رابطه خود را با القاعده قطع نکرده‌اند. اکنون نیر که دولت امریکا خود این مساله را مطرح کرده است، القاعده در افغانستان بار دیگر قدرت گرفته است.

وزارت دارایی امریکا می‌گوید القاعده تحت یک پوشش حفاظتی توانسته دوباره خود را تقویت کند. در گزارشی که وزارت دارایی امریکا منتشر کرده، آمده است القاعده و طالبان حتی پس از توافق‌نامه صلح، روابط نزدیکی داشته‌اند. این ارتباط و نزدیکی تا جایی است که شبکه حقانی می‌خواهد گروهی از جنگجویان مشترک ایجاد کند که از سوی القاعده آموزش ‌بینند و حمایت مالی نیز ‌شوند.

مسلما طالبان به این نتیجه رسیده‌اند که زمان تغییر رویکرد دولت امریکا در برابر این گروه فرا رسیده است. این موضوع می‌تواند تا جایی جدی شود و ادامه پیدا کند که به فسخ توافق‌نامه بیانجامد. اگر چنین شود، این نتیجه را خود طالبان رقم ‌زده است چرا که هیچ‌گونه تعهدی را عملی نکرده‌اند. طالبان که خود بیش از همه به این حقیقت واقف است، علاقه‌ای به ادامه روند صلح ندارد. طالبان در حال حاضر منتظر تغییر وضعیت اقلیمی در افغانستان است تا حملات خود را علیه دولت افغانستان از سر بگیرند. هرچند می‌توان گفت در همین لحظه هم، جنگ در افغانستان در جریان است چرا که طالبان به مواضع دولت در استان کندز و هرات حمله کرده‌اند.

از شواهد امر چنین برمی‌آید که طالبان، قدم به قدم از روند مذاکرات دور می‌شود. در این میان، شاید اگر فشاری اثرگذار از سوی پاکستان یا حتی جمهوری اسلامی به طالبان وارد شود، آنها وادار شوند مصلحت‌‌بینانه، به ادامه روند مذاکرات صلح بازگردند.