روزنامه «اورشلیم پست» اسرائیل روز پنجشنبه به نقل از چند منبع گفت ایران هنوز نتوانسته خسارتی را که در پی انفجار ویرانگر در تجهیزات هسته‌ای نطنز به خود دیده، جبران کند. این ادعا به نظر مغایر با گزارش چند روز پیش آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای است که خبر از پیشرفت جمهوری اسلامی در ساخت سانتریفیوژهای پیشرفته برای غنی‌سازی اورانیوم می‌داد.

محتوای گزارش آژانس روز سه‌شنبه توسط خبرگزاری رویترز منتشر شد. این گزارش مدعی است ایران کار غنی‌سازی اورانیوم در تجهیزات جدید زیرزمینی در نطنز را با استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته «آی‌آر‌۴» آغاز کرده است. این در حالی است که بیشتر سانتریفیوژهای ایران تا به‌حال مدل «آی‌آر ۱» بوده‌اند که بسیار کندتر است و شمار کمی هم سانتریفیوژهای «آر‌ای‌۲‌ام.»

مساله دستیابی احتمالی ایران به سانتریفیوژهای نسل «آی‌آر‌۴» بسیار مهم است چرا که این پیشرفت، می‌تواند زمان رسیدن ایران به سلاح هسته‌ای را کاهشی چشمگیر دهد. زیرزمینی بودن این ماشین‌ها باعث می‌شود هرگونه حمله نظامی از سوی اسرائيل یا سایر کشورها برای نابود کردن آن‌ها دشوار و حتی شاید غیرممکن باشد.

اما «اورشلیم پست» حالا به نقل از منابعی می‌گوید که ایران هنوز نتوانسته صدماتی را که در انفجار روز ۲ ژوئیه سال گذشته دید جبران کند. این انفجار تجهیزات روزمینی نطنز را هدف گرفته بود که ایران از آن‌ها برای سرهم کردن قطعات سانتریفیوژهای پیشرفته مثل «آی‌آر‌۴» و «آی‌آر‌۶» استفاده می‌کرد.

موساد، سازمان اطلاعاتی اسرائيل از سوی برخی مقامات تهران به دست‌داشتن در این انفجار متهم شده است. اتهامی که اسرائیل آن را تایید یا تکذیب نکرده است. روزنامه «اورشلیم پست» به نقل از منابع خود گفت که تلاش دستگاه‌های امنیتی و نظامی اسرائیل برای جلوگیری از رسیدن جمهوری اسلامی به بمب هسته‌ای ادامه دارد و این دستگاه‌ها تمام سایت‌های هسته‌ای ایران را در تیررس دارند.

در زمان انفجار نطنز، کارشناسان هسته‌ای اسرائیل و مقامات نظامی این کشور گفته بودند این حمله باعث می‌شود تلاش ایران برای ساخت سانتریفیوژهای پیشرفته یک تا دو سال عقب بیافتد.

حالا اما تنها هشت ماه پس از آن انفجار، گزارش آژانس خبر از آغاز به کار ۱۷۴ سانتریفیوژ «آی‌آر‌۴» در نطنز با اورانیوم طبیعی موسوم به «یو اف ۶» می‌دهد. این به معنی این است که حکومت ایران سریع‌تر از آن‌چه تصور می‌رفت قابلیت‌های خود را بازیافته است.

در گزارش آژانس آمده است که گروه دیگری از سانتریفیوژهای «آی‌آر‌۴» به زودی در نطنز نصب می‌شوند.

تعدادی که در گزارش آمده البته بسیار کم‌تر از میزانی است که بدون انفجار نطنز انتظار آن می‌رفت. اما به نظر می‌رسد همچنان پیشرفتی چشمگیر در هشت ماه گذشته باشد.

الی کوهن، وزیر اطلاعات اسرائیل چند هفته پس از انفجار نطنز به «اورشلیم پست» گفته بود که این کشور «از تمام آن‌چه در ایران می‌گذرد» با خبر است.

مقامات اسرائیلی در ضمن حمله نطنز را آسیبی روانی به مقامات حکومت ایران می‌دانند که می‌تواند باعث شد این حکومت از ترس واکنش اسرائیل از برخی خطوط قرمز عبور نکند. در واقع، بسیاری تحلیلگران نیز پیغام حمله نطنز را چنین می‌دانند: از خطوط قرمز بگذرید، حمله می‌کنیم.

حکومت ایران در ابتدا می‌گفت حمله نطنز رویداد خیلی مهمی نبوده اما تصاویری که منتشر شد به روشنی خبر از خسارات گسترده می‌داد.

دیوید آلبرایت، رئیس «موسسه علم و امنیت بین‌المللی» به رسانه‌ها گفت حتی اگر گزارش آژانس صحیح باشد این بدان معنی است که جمهوری اسلامی تازه به قابلیت‌های سال گذشته خود بازگشته و هنوز موفق به تولید سانتریفیوژ جدید در سطح قابل توجه نشده است. آقای آلبرایت یادآوری کرد که ساختِ تجهیزاتی که در حمله نطنز نابود شدند شش سال (از ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۸) به طول انجامیده بود.

حکومت ایران خبر از این داده که می‌خواهد به زودی ۱۰۰۰ سانتریفیوژ پیشرفته «آی‌آر‌۶» راه‌اندازی کند که با توجه به آخرین تخمین‌ها چنین هدفی هنوز فاصله بسیاری تا واقعیت دارد.

اولی هاینوئن، از مقامات ارشد سابق آژانس که اکنون کارشناسی در مرکز استیمسون است، اما گفت حمله نطنز تمام قابلیت‌های ایران برای ساخت سانتریفیوژ‌ر از میان نبرده است. او یادآوری کرد که پیش از این نیز کار در سایت فردو موازی با نطنز، که لو رفته بود، پیش می‌رفته است. او تاکید کرد که تجهیزات فردو «در صورت موفقیت» می‌توانند اورانیومی که سانتریفیوژهای «آی‌آر‌۱» تا سقف ۵ درصد غنی‌سازی کرده‌اند به ۲۰ درصد غنی‌سازی برسانند.