بر پایه یافته‌های یک پژوهش تازه‌، ریزپلاستیک‌ها سوار بر بادهای قاره‌پیما تا بسیار دورتر از خاستگاه اصلی خود هم جابه‌جا می‌شوند و بر سایر زیست‌بوم‌های طبیعی هم اثر می‌گذارند.

پژوهشگران دانشگاه‌های ایالتی یوتا و کُرنل، با انتشار یافته‌های خود در مجله دانشگاهی مقالات فرهنگستان ملی علوم هشدار دادند: «اکنون پلاستیک‌ها در همان مسیر چرخه‌های بیوشیمی کره زمین در سراسر جهان، جولان می‌دهند.»

این گروه پژوهشی به سرپرستی جانیس برهنی، با گردآوری داده‌های جوی منطقه غربی ایالات‌متحده در بازه زمانی ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ دریافتند که سالانه ۲۲۰ هزار تن ریزپلاستیک در سراسر این کشور بر زمین فرو می‌نشیند.

خانم برهنی می‌گوید:« بقایای آلاینده‌های پلاستیکی را همه جا به وفور پیدا کردیم زیرا در هوا جابه‌جا می‌شوند و در سراسر جهان فرومی‌نشینند. یعنی آن چه می‌بینیم، پلاستیک‌های جدید امسال نیستند بلکه در گذر ده‌ها سال در محیط‌ زیست انباشته شده‌اند.»

بر پایه یافته‌های این پژوهش، جابه‌جایی هوایی ذرات پلاستیک، تا یک هفته هم به درازا می‌کشد و «در شرایط مساعد، آن‌ها می‌توانند از اقیانوس‌های بزرگ و قاره‌ها هم گذر کنند؛ گاه در یک مرحله و گاه با فرود و سپس پرواز دوباره از روی اقیانوس‌ها.»

اکثر پلاستیک‌هایی که روزانه مصرف می‌کنیم راهی کوره‌ها، گورستان‌های زباله یا مکان‌های بازیافت می‌شوند؛ با این حال، ۱۸ درصد آن‌ها بر اثر سایش یا فرسودگی به ذرات ریزپلاستیک تبدیل می‌شوند و به جو زمین راه می‌یابند.

 پلاستیک موجود در تایر خودروها، عامل اصلی راه یافتن ذرات پلاستیک به درون هوا است؛ یعنی خودروها افزون بر آن که با مصرف سوخت باعث آلودگی هوا می‌شوند فرسایش لاستیک‌هایشان به هنگام حرکت در جاده‌ها نیز دردسرساز است.

عامل دیگر هم انباشت زباله در خیابان‌ها یا دریاها است و گاهی ذرات پلاستیک یک کپه کامل این زباله‌های پلاستیکی، زیر ضربات شلاقی بادهای تند یا سیلاب‌های سهمگین به آسمان پرتاب می‌شوند.

بر  پایه یافته‌های این پژوهشگران دانشگاهی، راه یافتن ریزپلاستیک‌ها از خشکی به هوا، بیش از همه در ایالات‌متحده، اروپا، خاورمیانه، خاور دور و هندوستان رخ می‌دهد و راه یافتن آن‌ها از اقیانوس‌ها به جو نیز بیش از همه در کرانه غربی ایالات‌متحده، ناحیه مدیترانه و استرالیا اتفاق می‌افتد.

رفت و آمد جاده‌ای به ویژه در نواحی پرجمعیت، عامل اصلی این پدیده در جهان است اما در آفریقا و مناطقی از اروپا و آسیا، فعالیت‌های کشاورزی بیش از همه منشا چنین ریزلاستیک‌هایی هستند.

بر پایه گزارشی که سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۱۹ منتشر کرد، «به  نظر نمی‌رسد» میزان کنونی ذرات ریزپلاستیک موجود در آب‌های آشامیدنی، «سلامت را به خطر اندازد» اما محققان دانشگاه یوتا  هشدار داده‌اند که «ممکن است پیامدهای منفی آن‌ها برای زیست‌بوم‌ها و سلامت انسان هنوز مشخص نشده باشد.»

در مقاله نویسندگان این بررسی آمده است: «تنفس این ذرات می‌تواند به بافت‌ ریه آسیب بزند و بیماری‌های شدیدی پدید آورد ولی هنوز کاملا مشخص نیست که ذرات پلاستیک معلق در هوا سمی‌ترند یا سایر ذرات معلق در هوا. با آن که میزان پلاستیک در محیط‌ زیست ما به سرعت رو به افزایش است، از تبعات آن شناخت کاملی نداریم و بنابراین بهبود  مدیریت پسماندهای پلاستیکی بسیار مهم است و در واقع ما باید اقیانوس‌ها را پلاستیک‌زدایی کنیم.»

جانشین‌های پلیمری پلاستیک عادی که در طبیعت تجزیه‌ می‌شوند، به طور فزاینده در حال رواج‌اند و می‌توانند این مشکل را حل کنند ولی به گفته محققان دانشگاه یوتا، تا وقتی که طبیعت را به تمامی پلاستیک‌زدایی نکنیم، ذرات ریز پلاستیک همچنان به چرخه سیستم‌های مختلف کره زمین وارد می‌شوند و نظم زیست‌بوم‌های جهان را بر هم خواهند زد.