خبرگزاری عرب‌نیوز روز یکشنبه، ۱۳ آوریل نوشت که کریس رایت، وزیر انرژی آمریکا، با حضور در کنفرانسی مطبوعاتی در پایتخت عربستان سعودی اعلام کرده است که واشینگتن و ریاض توافق‌نامه اولیه همکاری در زمینه انرژی و فناوری هسته‌ای غیرنظامی را امضا خواهند کرد.

بنابر این گزارش، رایت افزود که جزئیات همکاری هسته‌ای بین دو کشور اواخر سال جاری اعلام خواهد شد.

وزیر انرژی آمریکا تاکید کرد که این همکاری بر ایجاد یک صنعت تجاری انرژی هسته‌ای در پادشاهی سعودی متمرکز خواهد بود و به نظر می‌رسد «پیشرفت‌های چشمگیری در سال جاری» رخ دهد.

این مقام ارشد آمریکایی همچنین گفت که دو طرف در بخش‌های کلیدی انرژی همکاری خواهند کرد. او گفت که عربستان سعودی منابع خورشیدی بسیار خوبی دارد و امکان پیشرفت فناوری در آن زمینه هم در این کشور وجود دارد.

وزیر انرژی ایالات متحده همچنین از رویکرد پادشاهی سعودی برای توسعه انرژی کارآمد و مبتنی بر محیط زیست قدردانی کرد. او درباره روابط دوجانبه دو کشور نیز گفت: «معتقدم عربستان سعودی یکی از کشورهای پیشرو در سرمایه‌گذاری در آمریکا خواهد بود که برای هر دو ملت برد به شمار می‌آید.»

وزارت انرژی عربستان سعودی نیز در رسانه اجتماعس ایکس تصویری از دیدار کریس رایت و شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی پادشاهی سعودی، منتشر کرد.

برنامه هسته‌ای عربستان سعودی نوپا است و این کشور مایل است آن را به نحوی گسترش دهد که در نهایت به غنی‌سازی اورانیوم برسد. ریاض می‌گوید برای تنوع‌بخشی به منابع انرژی‌اش قصد دارد از انرژی هسته‌ای نیز استفاده کند.

عربستان سعودی هنوز راکتور هسته‌ای خود را راه‌اندازی نکرده است. این کشور که پیش‌تر اجازه می‌داد برنامه‌ هسته‌ای‌اش تحت نظارت «پروتکل‌ مقادیر کم (SQP)» آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشد، روز ۲۵ سپتامبر ۲۰۲۴ (سوم مهر ۱۴۰۳) اعلام کرد که تصمیم دارد به نظارت محدود ناظر اتمی سازمان ملل بر فعالیت هسته‌ای خود پایان دهد و به پادمان‌های کامل روی آورد و در بالاترین سطح با بازرسان آژانس همکاری کند. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سال‌ها خواستار این تغییر بوده است.

کریس رایت روز یکشنبه گفت: «قطعا توافق هسته‌ای ۱۲۳ با عربستان سعودی منعقد خواهد شد.» رایت افزود که واشینگتن انتظار دارد بتواند برای توسعه صنعت هسته‌ای غیرنظامی با ریاض همکاری طولانی‌مدت داشته باشد.

مطابق بند ۱۲۳ قانون انرژی اتمی ایالات متحده مصوب سال ۱۹۵۴، عربستان سعودی برای دریافت کمک در زمینه انرژی هسته‌ای از ایالات متحده باید توافقنامه ۱۲۳ را امضا کند.

این قانون شرایط همکاری و همچنین روند تشریک فناوری، تجهیزات و مواد هسته‌ای ایالات متحده با یک کشور ثالث را مشخص می‌کند.

توافقنامه ۱۲۳ شامل یک پروتکل الحاقی است، این پروتکل خود عبارت است از توافق پادمانی محدود عربستان سعودی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و همچنین محدودیت‌ غنی‌سازی و فراوری مجدد. محدودیت‌ غنی‌سازی و فراوری مجدد توانایی ریاض برای غنی‌سازی اورانیوم و فراوری دوباره سوخت هسته‌ای مصرف‌شده را ممنوع یا به‌شدت محدود می‌کند. فراوری دوباره سوخت هسته‌ای مصرف‌شده روندی است شامل دو روش ایجاد مواد شکاف‌پذیر برای تولید سلاح هسته‌ای.

عربستان سعودی به‌منزله کشوری غیرهسته‌ای که پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای سال ۱۹۶۸ را امضا کرده، از دستیابی به سلاح هسته‌ای منع شده است، اما مقام‌های سعودی گفته‌اند که اگر جمهوری اسلامی ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد، تعهدات قبلی آنان دیگر اعتباری ندارد و پادشاهی سعودی نیز باید سلاح هسته‌ای داشته باشد.