طبق آمارهای جدید، از آغاز همه‌گیری در بریتانیا، کاربری برنامه‌های ردگیری همسر خیز ۹۳ درصدی داشته است. این برنامک‌های پردردسر، از ابزارهای مورد استفاده در خشونت خانگی است.

طبق اعلام شرکت آواست که در حوزه مقابله با ویروس‌های رایانه‌ای فعالیت می‌کند، در ژانویه و فوریه پارسال ۳۹۰ مورد استفاده از برنامک‌های جاسوس‌افزار رخ داده بود، اما این شاخص در دوره‌ زمانی مشابه امسال به ۷۵۵ مورد افزایش یافت.

این فناوری به «تعقیب‌افزار» معروف است و برنامک آن را بدون آن که قربانی خبر یا رضایت داشته باشد، می‌توان به آسانی در گوشی همراه وی بارگذاری کرد و از موقعیت دقیق مکانی وی با خبر شد و نیز به عکس‌ها، فیلم‌ها، ایمیل‌ها، نوشته‌ها و پیام‌های واتساپی و فیسبوکی خصوصی او دست یافت.

همچنین، با این برنامک‌ها می‌توان تماس‌های تلفنی را شنود کرد و مکالمات تلفنی را پنهانی ضبط کرد.

به نظر کارشناسان، افزایش خشونت خانگی و تعقیب‌های آزارنده در دوران محدودیت‌های قرنطینه‌ای عامل افزایش کاربری این نرم‌افزارهای دردسرساز بوده است که برای پایشگری و آزار قربانیان به کار می‌روند.

شرکت آواست از مارس ۲۰۲۰ تا پایان مارس امسال با ۴ هزار و ۵۸۵ مورد استفاده از جاسوس‌افزار سروکار داشته است.

خانم جایا بالو، رئیس بخش امنیت اطلاعات شرکت آواست، می‌گوید شرکت‌های جاسوس‌افزار در نهایت باعث تسهیل خشونت خانگی و تعقیب‌های آزارنده می‌شوند.

او در مصاحبه با ایندیپندنت گفت: «این فناوری‌های آزارنده به استقلال، حریم خصوصی، و خودمختاری افراد لطمه می‌زنند. تبلیغ این نرم‌افزارها نیز ابعاد وحشتناکی یافته است. می‌گویند با آن‌ها می‌توان کودکان، کارکنان، و عزیزان خود را پایشگری کرد. لحن چندش‌آوری دارند.»

خانم بالو هشدار داد که دامن زدن همه‌گیری به الگوهای رفتاری قبلی همسران آزارگر، پیوند و نسبت مستقیمی با افزایش کاربری برنامه‌های تعقیب دارد.

این کارشناس امنیت هشدار داد که خلاف‌کاران به آسانی می‌توانند در فروشگاه‌های مجازی نرم‌افزار به چنین فناوری‌هایی دست یابند، زیرا «صلاحیت‌سنجی» و «راستی‌آزمایی» متقاضیان دشوار است و ردگیری کاربری این برنامه‌ها «مثل بازی «گربه و چکش» است که در آن ممکن است کله گربه از سوراخ‌های متعددی بیرون بیاید و باید فوری چکش را فرود آوریم.»

او افزود: «(برخی از این گونه نرم‌افزارها) ممکن است تغییرنام یافته  نرم‌افزار جاسوسی دیگری باشند. نوعی حلول در کالبد نرم‌افزاری دیگر. می‌توان این برنامه‌ها را از تارنماهای مختلفی گرفت که در گوگل می‌توان یافت. دیگر بحث آن نیست که جوانکی در زیرزمین خانه‌اش کاری می‌کند. کسب و کاری قانونی شکل گرفته است و معضلی کوچک و کوتاه‌مدت نیست.»

او بر اساس داده‌های جهانی خودشان پیش‌بینی می‌کند که میلیون‌ها مورد نصب جاسوس‌افزار و تعقیب‌افزار روی گوشی‌های مردم در سراسر جهان در حال انجام است.

آمار آن‌ها فقط «جزئی از قضیه» را نشان می‌دهد، زیرا فقط در مورد افرادی است که نرم‌افزار آواست را در گوشی خودشان نصب کرده باشند.

خانم بالو گفت برخی از برنامه‌های جاسوس‌افزار رایگان هستند، اما برخی دیگر پولی هستند، چون مردم «خیال می‌کنند» پیدا کردن این برنامه‌ها «کار خیلی سخت و پیچیده‌ای است.»

خانم بالو خاطرنشان کرد که تنها راه نصب این فناوری این است که یواشکی روی وسیله الکترونیکی کسی نصب شود، اما اگر آزارگر اطلاعات ورود به ابرواره کسی را داشته باشد، می‌تواند نرم‌افزار مزبور را از راه دور نیز نصب کند.

او افزود: «رشد کاربرد نرم‌افزارهای جاسوسی و تعقیب واقعاً باعث نگرانی است. استفاده از تعقیب‌افزار نوعی سوء‌استفاده فناورانه و خطری روزافزون است که موجب سلب آزادی جسمی و مجازی قربانی می‌شود.»

جین کیپر، مدیر عملیاتی مؤسسه ریفیوج، بزرگترین خانه امن برای قربانیان خشونت خانگی در بریتانیا، گفت: «این فناوری راه دیگری برای اعمال نظارت و قدرت بر قربانیان پیش پای آزارگران می‌گذارد؛ چه در قرنطینه باشیم، چه نباشیم.»

«آمار آواست نگران‌کننده است، اما متأسفانه این تازه نوک کوه یخ‌ است و ما از بسیاری از موارد این‌چنینی اساساً خبر نداریم. به همین دلیل است که ریفیوج می‌خواهد در همکاری با آواست، مستقیماً با این روند مخرب مبارزه کند.»

ایندیپندنت سال گذشته اعلام کرد که از هر چهار قربانی خشونت خانگی، سه نفر از سوی شریک‌ سابق زندگی‌‌شان با استفاده از فناوری، تحت رفتار «محدودکننده، تحقیرگرانه، یا نظارت‌گرانه» قرار می‌گیرند.

نتایج بررسی‌های ریفیوج نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۹ چهار هزار و چهار نفر از زنانی که از این مؤسسه کمک خواسته‌اند، یعنی حدود سه چهارم کل زنان مددجو، از سوی شریک قبلی زندگی خود از طریق فناوری آزار ‌دیده‌اند.

از جمله این موارد آزارگری، استفاده شریک سابق یا فعلی این زنان از گوشی هوشمند یا آی‌پد و وسایل بازی رایانه‌ای فرزندشان برای ردیابی موقعیت مکانی زن، انتقام‌گیری از زنان با پخش تصاویر برهنه آنان در فضای مجازی، تلفن کردن و پیام دادن مکرر، یا آزارگری در رسانه‌های اجتماعی بوده است. این مؤسسه خیریه همچنین اعلام کرد که در دو سال گذشته تعداد موارد آزارگری با استفاده از (ورود به محل زندگی آنان با باز کردن) قفل هوشمند، دوربین اینترنتی، و سامانه‌های ردیابی هوشمند گرمای بدن، برای «نظارت، محدود کردن و تحریک احساسات» قربانیان افزایش یافته است.

در دوره همه‌گیری، اوضاع خشونت خانگی بدتر شده است و تعداد تماس‌ها با خط تلفن اضطراری برای کمک به قربانیان خشونت خانگی در بریتانیا افزایش یافته است. گزارشی که نمایندگان مجلس اواخر ماه آوریل پارسال منتشر کردند، نشان داد که قتل‌های ناشی از خشونت خانگی در ۲۱ روز اولِ نخستین دور قرنطینه سراسری به دو برابر متوسط تعداد این قتل‌ها در دهه اخیر رسید.

در دوره همه‌گیری تعداد تماس‌ها با خط تلفن ملی مخصوص کمک به افراد قربانی تعقیب و جاسوسی، ۱۱ درصد افزایش یافت. از ماه مارس ۲۰۲۰ تا فوریه امسال حدود ۱۸ هزار نفر با این خط تلفن تماس گرفته‌اند که نشان از افزایش این تماس‌ها نسبت به حدود ۱۶ هزار تماسی دارد که در بازه زمانی مشابه سال ۲۰۱۹ با این مرکز برقرار کرده‌اند.