توقف واکسیناسیون علیه کرونا در ایران، خطر شیوع موج پنجم را به همراه دارد و نگرانی‌ها را درباره افرادی که دوز اول واکسن را دریافت کرده و در انتظار دوز دوم بودند افزایش داده است. به‌خصوص که اعلام شده بود فاصله زمانی بین تزریق دوز اول و دوم ۲۸ روز است اما حالا این ۲۸ روز برای برخی از سالمندان تمام شده و این در حالی‌ است که هنوز موفق به دریافت دوز دوم نشده‌اند.

با پایان یافتن ذخایر واکسن در کشور و تعلیق بسیاری از مراکز واکسیناسیون در تهران و دیگر شهرها، مسئولان از احتمال «ترکیب واکسن‌ها» یا واکسن ایرانی به عنوان جایگزین خبر دادند و این در حالی است که پیشتر اعلام شده بود، تزریق واکسن ایرانی کرونا، گزینه انتخابی است و شهروندان در صورت تمایل می‌توانند واکسن‌های خارجی تزریق کنند اما حالا گویی راه دومی جز این وجود ندارد چون ذخایر واکسن‌های چینی و روسی در کشور تمام شده و خبری هم از محموله‌های جدید نیست.

روز دوشنبه ۱۷ خرداد علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی و عضو کمیته علمی کووید‌ـ ۱۹، دلیل اصلی توقف واکسیناسیون در کشور را «بدقولی» شرکت‌های چینی و روسی در ارسال محموله‌های واکسن اعلام کرد.

او در گفت‌وگو با خبر آنلاین «ظرفیت اندک روسیه در تولید واکسن اسپوتنیک» را به عنوان دلیل اصلی تاخیر در ارسال واکسن‌های روسی دانست و گفت: «کشورهای دیگر هم پیش‌خریدهای زیادی کردند اما هنوز دریافت نکرده‌اند.» اگرچه او از تعداد پیش‌خریدهای کشورهای دیگر سخنی به میان نیاورد اما گفت که «صندوق کواکس دست ایران را از سهمیه واکسن خالی گذاشته و هندوستان هم به دلیل مشکلات خودش از تحویل واکسن به ما خودداری کرده است.» آن‌طور که علیرضا ناجی می‌گوید چین نیز به دلیل اینکه «روزانه به تعداد زیادی از مردمش روزانه واکسن تزریق می‌کند» در ارسال محموله‌ها «بدقولی» کرده است و در حال حاضر «واکسن زیادی در کشور وجود ندارد».

علیرضا ناجی در گفت‌وگویی دیگر با روزنامه ایران درباره بلاتکلیفی افرادی که دوز اول را دریافت کردند و موعد ۲۸ روزه آن‌ها نیز به پایان رسیده، گفت در صورت تاخیر در تزریق دوز دوم باید از واکسن جایگزین ایرانی یا «واکسن‌های» ترکیبی استفاده کرد که البته «هیچ شاهدی وجود ندارد» که اثبات کند «آیا این ترکیب درست است یا خیر».

بر اساس اعلام وزارت بهداشت ایران تاکنون کمتر از پنج میلیون دوز واکسن در کشور تزریق شده و این در حالی است که برای واکسیناسیون کل کشور به حدود ۱۶۰ میلیون دوز واکسن نیاز است.

مسئولان ایران در حالی از تاخیر محموله‌های واکسن چینی و روسی صحبت می‌کنند که در کشورهای همسایه‌ مثل ترکیه برنامه واکسیناسیون با واکسن‌های وارداتی بدون تاخیر و توقف در حال اجراست. بنا به آماری که فخرالدین کوجا، وزیر بهداشت ترکیه، در صفحه شخصی‌اش اعلام کرده تاکنون بیش از ۳۰ میلیون دوز واکسن کرونا در ترکیه تزریق شده است و این کشور قصد دارد برنامه واکسیناسیون را تا پایان ماه سپتامبر به پایان برساند.

واکسیناسیون علیه کرونا در ترکیه از ماه ژانویه سال جاری (۲۰۲۱) آغاز شد. این کشور در ماه نوامبر سال ۲۰۲۰ قرارداد خرید ۱۰۰ میلیون دوز واکسن کرونا را با چین امضا کرد. براساس این قرارداد چین متعهد شد۵۰ میلیون دوز واکسن را تا پایان ماه فوریه و مابقی را تا پایان ماه آوریل سال ۲۰۲۱ به ترکیه ارسال کند. اگرچه چین در ارسال محموله‌های واکسن سینوواک به ترکیه هم بدقولی کرد اما به گزارش رویترز این موضوع با واکنش رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور این کشور روبه‌رو شد و او در جریان دیدار و گفت‌وگو با وزیر امور خارجه چین در آنکارا در ماه مارس این موضوع را یادآوری کرد و از چین خواست به تعهد‌های خود عمل کند. وزارت بهداشت ترکیه روز یکشنبه ششم ماه ژوئن (۱۶ خرداد) اعلام کرد محموله جدید واکسن چینی (سینوواک) وارد ترکیه شده است.

علاوه بر ترکیه، برزیل، شیلی، پاکستان و اندونزی از جمله وارد‌کنندگان واکسن چینی بوده‌اند. اطلاعاتی که یک شرکت تحقیقاتی در پکن منتشر کرده نشان می‌دهد از اواسط ماه مه سال جاری تاکنون ۲۱۴ میلیون دوز واکسن از چین صادر شده است. برای نمونه برزیل صد میلیون دوز واکسن سفارش داده که بیش از ۲۴ میلیون آن را تحویل گرفته است. تعداد واکسن‌های سفارش داده شده اندونزی نیز ۱۴۰ میلیون دوز بوده که ۶۷ میلیون آن را تاکنون دریافت کرده و پاکستان ۳۱ میلیون دوز سفارش داده و بیش از ۸ میلیون آن را تحویل گرفته است. این آمار در حالی منتشر می‌شود که مجموع واکسن‌های تزریق شده چینی و روسی در ایران به پنج میلیون دوز هم نمی‌رسد و این در حالی است که این دو کشور روابط دیپلماتیک خوبی با ایران دارند و اگر آنچه مسئولان درباره بدقولی این دو کشور در ارسال واکسن‌های سفارشی گفته‌اند درست باشد باید در روابط دوستانه این کشورها با ایران تردید کرد چون واکسن‌های روسی و چینی به دیگر کشورها بنا به توافق‌ها در حال ارسال است.

در حال حاضر برای کشورهای در حال توسعه، واکسن‌های چینی که مورد تایید سازمان جهانی بهداشت هستند گزینه مناسبی به شمار می‌روند چراکه روند ابتلا و مرگ‌ومیر را کاهش می‌دهند اما به نظر می‌رسد سفارش اندک و اقدام دیرهنگام ایران برای خرید واکسن‌های خارجی از جمله واکسن چینی و روسی یکی از دلایل مهم توقف فعلی واکسیناسیون باشد. معاون فنی گمرک هفته گذشته اعلام کرد: «تاکنون پنج میلیون و ۷۴۷ هزار و ۸۰۰ دوز واکسن کرونا از چند کشور وارد ایران و تحویل وزارت بهداشت شده است.» این در حالی است که ترکیه در همسایگی ایران، علاوه بر سفارش و خرید واکسن‌های چینی قرارداد خرید ۱۲۰ میلیون دوز واکسن «بیون‌تک-فایزر» را امضا کرده و بر اساس اعلام فخرالدین کوجا، وزیر بهداشت ترکیه، قرار است تا پایان ماه ژوئن ۳۰ میلیون دوز آن نیز به این کشور ارسال شود.

توقف واکسیناسیون در کشور به دلیل پایان یافتن واکسن‌های وارداتی و تاخیر در سفارش و خرید واکسن، به هر دلیل که باشد به خطر افتادن جان شهروندان را در پی دارد به خصوص در شرایط فعلی که نگرانی‌ها از پیک پنجم کرونا با گونه جهش‌یافته هندی افزایش یافته و کادر درمانی به دلیل پشت سر گذاشتن پیک چهارم تاب‌آوری لازم را ندارند آن هم در حالی که آمار رسمی جان‌باختگان کرونا در ایران از مرز ۸۰ هزار نفر گذشته است.