در هفته‌های اخیر، برای بسیاری از مقام‌های ارشد اسرائیل به‌جز بنیامین نتانیاهو، که تا همین چند روز پیش نخست‌وزیر بود، سندی حساس در مورد برنامه هسته‌ای ایران و مذاکرات مربوط به برجام فرستاده شد. آموس هارل، ستون‌نویس روزنامه لیبرال‌مآب هاآرتز در اسرائيل، با اعلام این خبر نوشت این سند در اختیار نفتالی بنت، نخست‌وزیر جدید، هم قرار گرفته است.
سند یاد‌شده به امضای «سه شهروند نگران» اسرائیلی رسیده است: سرلشکر آهارون زوی فارکاش، مدیر سابق سازمان اطلاعات ارتش، گیدئون فرانک، رئیس سابق کمیسیون انرژی اتمی و آریل لویت، یکی از اصلی‌ترین کارشناسان هسته‌ای اسرائیل. این سه نفر در هفته‌های گذشته برای دیدار با مقام‌های مختلف دعوت شده‌اند. این در حالی است که مذاکرات هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی از جمله آمریکا در وین، پایتخت اتریش، ادامه دارد و بازگشت آمریکا به برجام محتمل است.
بنا بر دستور نتانیاهو، مقام‌های نظامی اسرائيل اجازه گفت‌وگو با همتایان آمریکایی خود درباره برجام را نداشتند چرا که قرار بود موضع تل‌آویو رد قوی کلیت این توافق باشد. در اواخر ماه آوریل هم که جلسه مشترکی با محوریت این موضوع در واشنگتن برگزار شد، سپهبد آویو کوخاوی، رئیس ستاد ارتش، در آن شرکت نکرد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
این سه نویسنده باور دارند که اسرائيل برای تاثیر گذاشتن بر توافق هسته‌ای فرصت بسیار کوتاهی دارد و تاکید می‌کنند که آمریکا، بریتانیا، آلمان و فرانسه (یعنی طرف‌های غربی مذاکره با ایران) به شنیدن نظر اسرائيل علاقه‌مندند اما اگر اسرائیل نظری ابراز نکند، واشنگتن و اروپایی‌ها می‌توانند مدعی شوند که اسرائیل حق شکایت ندارد، چون از نفوذش برای شکل دادن به توافق جدید استفاده نکرده است. رهبران گروه هفت از جمله جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، که به‌تازگی با همتای روس خود، ولادیمیر پوتین، دیدار کرد، درخواست پیشگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای را تکرار کرده‌اند.
این سه نویسنده همچنین باور دارند که از نظر منافع اسرائیل، توافقی که اکنون در وین در حال وصول است، از توافق سال ۲۰۱۵، یعنی برجام، بدتر است. آقای هارل از «فروپاشی سیاست نتانیاهو» در رابطه با برجام می‌گوید و می‌نویسد: «فشار تحریم‌های اقتصادی که دولت ترامپ اعمال کرد، ایران را در هم نشکست و در دو سال گذشته نقض توافق (بدون خروج از آن) و حرکت به سوی بمب هسته‌ای را آغاز کرد.»
هاآرتز بخشی از این سند حساس و محرمانه را منتشر کرده است که در آن چنین می‌خوانیم: «درباره وضعیت مذاکرات بین قدرت‌ها و ایران اطلاعاتی قابل اتکا و بسیار نگران‌کننده به ما رسیده است. مذاکرات تا سطح بسیار پیشرفته‌ای جلو رفته است. می‌بینیم که آمریکایی‌ها در اشتیاق برای حل این مسئله حالا به توافق «کاهشیافته» راضی‌اند که در آن بیشتر تحریم‌هایی که دولت ترامپ از سال ۲۰۱۸ بر ایران اعمال کرد، لغو می‌شوند؛ در عوض ایران تنها از برخی از قدم‌هایی که از سال ۲۰۱۹ برداشته است عقب می‌کشد و پروژه هسته‌ای خود را همچنان پیش می‌برد.»
این سند هشدار می‌دهد که آمریکا اکنون حاضر است بر ظرفیت غنی‌سازی پیشرفته‌ای که به ایران امکان خواهد داد پنج برابر سریع‌تر از برجام غنی‌سازی کند، محدودیت‌های کمتری اعمال کند. در ضمن، در توافق جدید قرار است برخی تبصره‌های نظارتی بر اقدام‌های ایران در زمینه پژوهش و توسعه لغو شوند. سه نویسنده می‌گویند واشنگتن همچنین حاضر است در موضوع فعالیت‌های نظامی هسته‌ای سابق ایران و پژوهش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره آن‌ها، انعطاف نشان دهد.
در بخش دیگری از سند محرمانه می‌خوانیم: «آمریکا می‌خواهد در پاسخ به انتقادها از توافق کاهشیافته، وعده دهد که تمامی مسائل باقیمانده در توافقی در آینده که طولانی‌مدت خواهد بود حل می‌شوند؛ اما ایران با مذاکره در مورد چنین توافقی به‌شدت مخالف است و اصلا احتمال اینکه در آینده قابل پیش‌بینی به چنین چیزی برسیم، بسیار ضعیف است.»
زوی فارکاش، فرانک و لویت هشدار می‌دهند که توافق جدید می‌تواند برای اسرائيل عواقب خطرناکی داشته باشد: «ایران به‌شکل مشروعی به عنوان دولتی که در آستانه دسترسی به سلاح هسته‌ای قرار دارد، پا پیش می‌گذارد. کشوری که دانش، تجربه، سانتریفیوژهای پیشرفته و زیرساخت‌های تولید اورانیوم غنی‌سازی‌شده را دارد که به آن امکان می‌دهد چند ماه پس از گرفتن این تصمیم، با اعتماد‌به‌نفس، به مواد لازم برای ساخت اولین سلاح هسته‌ای و سپس ازدیاد این سلاح‌ها پس از مدتی کوتاه دست یابد.»
این سه می‌گویند اگر ایران با وجود برجام یک سال تا رسیدن به سلاح هسته‌ای فاصله داشت، در توافق جدید این میزان کاهش پیدا می‌کند. در بخش دیگری از این سند می‌خوانیم: «بازگشت به شرایط توافق سابق ایالات متحده آمریکا را هم وادار می‌کند بار دیگر علیه برنامه هسته‌ای ایران حرکتی نکند و این می‌تواند برای آزادی عمل اسرائیل عواقبی در بر داشته باشد. توافق کاهشیافته که در آن بیشتر تحریم‌های ایران لغو می‌شوند، منابع در دسترس این کشور را برای اقدام در زمینه‌هایی که برای ما آزاردهنده است، گسترش می‌دهد و در ضمن احساسی از مصونیت ایجاد می‌کند.»
بر اساس این سند، از نگاه اسرائیل، برجام با وجود تمام نقایصش، «چند سال به‌نسبت آرامی در زمینه هسته‌ای» به ارمغان آورد و باعث شده بود این کشور به عمل مستقل در این زمینه (یعنی حمله به ایران) مجبور نباشد اما «توافق کاهشیافته کنونی که در راه است، ایران را چندان محدود نمی‌کند؛ در حالی که هرگونه قابلیت مقابله با آن را محدود می‌کند».
ستون‌نویس هاآرتز می‌گوید اینکه نتانیاهو تلاش نکرد در میان این مذاکرات حساس بر موضع واشنگتن اثر بگذارد، از ذهنیت او در ماه‌های آخر نخست‌وزیری‌اش خبر می‌دهد. او به دیدگاه یوسی ورتر، دیگر ستون‌نویس این روزنامه که مدعی است نتانیاهو عامدانه خواسته است شرایط بدی برای جانشین خود، نفتالی بنت، به جا بگذارد، اشاره می‌کند. این تحلیلگران یادآور می‌شوند که نتانیاهو حتی جزئیات توافق‌های محرمانه خود با رهبران کشورهای خارجی را هم با دولت جدید به اشتراک نگذاشته است.
