درحالی‌که مذاکرات ایران، ایالات متحده و دیگر قدرت‌های جهانی در وین اتریش برای احیای توافق برجام از چندین ماه پیش تاکنون متوقف شده و ادامه آن به تعویق افتاده است، به نوشته نشریه آمریکایی پولیتیکو، امیدها برای به نتیجه رسیدن این گفت‌وگوها کمرنگ‌تر می‌شود و برخی معتقدند فرصت احیای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با ایران رو به پایان است.
ایالات متحده آمریکا و جمهوری اسلامی ایران از نیمه فروردین‌ماه ۱۴۰۰ مذاکرات غیرمستقیمی را برای احیای توافق برجام آغاز کردند که شش دور آن تحت عنوان نشست‌های کمیسیون مشترک برجام در شهر وین برگزار شد. این مذاکرات از اواخر خردادماه متوقف شد و جمهوری اسلامی اعلام کرده بود پس از آغاز کار دولت جدید، ادامه خواهد یافت. در طول بیش از یک ماهی که از روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی در ایران می‌گذرد، ایالات متحده چندین‌بار برای بازگشت به مذاکرات اعلام آمادگی کرده است و دیگر طرف‌های برجام نیز از ایران خواسته‌اند تا به مذاکرات بازگردد، اما هنوز تاریخ مشخصی برای برگزاری دور جدید مذاکرات مشخص نشده است. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جدید جمهوری اسلامی ایران، هفته گذشته گفت که شروع احتمالی دور هفتم مذاکرات وین، دو تا سه ماه، یعنی تا زمان مستقر شدن دولت جدید طول می‌کشد.
پولیتیکو در یادداشتی تحلیلی که روز پنجشنبه، ۱۸ شهریورماه، منتشر کرد، دو گزارش محرمانه اخیر آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای درمورد برنامه هسته‌ای ایران را که سه‌شنبه شب رسانه‌ای شد، تازه‌ترین ضربه به ادامه این مذاکرات تعلیق‌شده دانست. براساس این گزارش‌ها جمهوری اسلامی ایران همچنان از ارائه پاسخ‌های قانع‌کننده به ابهام‌های آژانس درمورد منشا ذرات اورانیوم در مراکز هسته‌ای اعلام‌نشده ایران و فعالیت‌های پیشین هسته‌ای آن کشور امتناع کرده است. علاوه‌بر این، آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای تاکید کرده که تهران به‌طور جدی مانع فعالیت مهم نظارتی بازرسان بین‌المللی این نهاد شده است. بنابر گزارش آژانس، ایران با فاصله گرفتن بیشتر از تعهدهای خود براساس توافق سال ۲۰۱۵، درحال حاضر میزان اورانیوم غنی‌شده در سطح ۶۰درصد خود را نیز به ۱۰ کیلوگرم افزایش داده است.
در جلسه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای که هفته آینده در وین برگزار خواهد شد، کشورهای عضو ممکن است براساس این گزارش‌ها تصمیم بگیرند تا علیه ایران قطعنامه‌ای تصویب کنند. به نوشته پولیتیکو چنان اقدامی ممکن است باعث شود که دولت جدید تندروی ایران، مذاکرات احیای برجام را برای همیشه ترک کند. همان‌طور که ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران، روز چهارشنبه در گفت‌وگویی تلفنی با شارل میشل، رئیس شورای اروپا به‌طور ضمنی به این نکته اشاره کرد و گفت: «حرکت غیرسازنده در آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای ممکن است مسیر مذاکرات [وین] را نیز مختل کند.»
آنتونی بلینکن ، وزير خارجه آمريكا نیز روز چهارشنبه در آلمان، به نکته‌ای مشابه از طرف مقابل اشاره کرد. او گفت: «برایش زمان تعیین نمی‌کنم، اما به نقطه‌ای نزدیک‌تر می‌شویم که بازگشت صرف به تعهدهای برجام، دیگر منافع حاصل از توافق اصلی را دربر نخواهد داشت.» البته او افزود که هنوز به آن نقطه نرسیده‌ایم.
به نوشته پولیتیکو، گزارش‌های اخیر آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای، دیگر کشورهای دخیل در مذاکره با ایران را نیز نگران کرده است. چند مقام ارشد آگاه از پرونده هسته‌ای ایران، در گفت‌وگو با این رسانه از احتمال بالای صدور قطعنامه علیه جمهوری اسلامی ایران در نشست پیش روی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای خبر داده‌اند.
براساس این یادداشت، گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای، از نادیده گرفته شدن درخواست‌های رئیس این سازمان، رافائل گروسی، برای بررسی دوربین‌ها و دیگر تجهیزات نظارتی نصب‌شده در تاسیسات اتمی ایران، تصویری نگران‌کننده ترسیم می‌کند. این دوربین‌ها فعالیت‌های انجام‌شده در مراکز هسته‌ای ایران را روی کارت‌های حافظه خود ثبت و ضبط می‌کنند. دسترسی آژانس به این تصاویر ضبط‌شده برای بررسی و درک ماهیت برنامه هسته‌ای ایران و تشخیص صلح‌آمیز یا تسلیحاتی بودن آن حیاتی است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
پس از قانون جدید مجلس شورای اسلامی که از اسفندماه گذشته دسترسی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به تاسیسات هسته ایران محدود می‌کرد، براساس توافق موقت دولت جمهوری اسلامی با رافائل گروسی، قرار شد دوربین‌ها و تصاویر ضبط‌شده آن‌ها حفظ شوند و پس از احیای توافق هسته‌ای در اختیار آژانس گذاشته شوند.
براساس گزارش آژانس، برای اینکه دوربین‌های نظارتی آژانس بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند، باید بازرسان تا ۲۴ اوت به آن‌ها دسترسی پیدا می‌کردند که این دسترسی داده نشد و درنتیجه توانایی فنی آژانس برای حفظ تداوم آگاهی از روند پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران به‌طور جدی به خطر افتاده است. بنابر این گزارش، ایران سرانجام به بازرسان آژانس بی‌المللی انرژی هسته‌ای اجازه داده است تا چهار دوربین نظارتی تاسیسات هسته‌ای کرج را بررسی کند. اوایل تیرماه سال جاری جمهوری اسلامی از خنثی کردن «یک خرابکاری» در این مرکز ساخت سانتریفیوژ در کرج خبر داده بود، اما بعدتر با انتشار تصاویر ماهواره‌ای مشخص شد که درپی انفجار، خسارت زیادی به این مرکز وارد شده است. بنابر اعلام بازرسان آژانس یکی از چهار دوربین این مرکز و تصاویر ضبط‌شده آن از بین رفته و یک دوربین دیگر نیز به‌شدت آسیب دیده است.
تمام نکات مطرح‌شده در گزارش‌های دوگانه اخیر آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای، بر آینده مذاکرات احیای برجام که تاکنون نیز نامشخص بود، سایه انداخته است.
ابراهیم رئیسی در نخستین نشست رسانه‌ای خود پس از رسیدن به ریاست جمهوری ضمن تایید ادامه مذاکرات هسته‌ای در دولت جدید، تاکید کرده بود که این مذاکرات نباید تحت «فشار» کشورهای غربی برگزار شود. وزیر امور خارجه جدید جمهوری اسلامی نیز هفته گذشته گفت که تصمیم‌گیری درمورد آینده مذاکرات ممکن است دو تا سه ماه طول بکشد.
هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان، روز چهارشنبه، پس از دیدار با بلینکن، همتای آمریکایی خود، اعلام کرد را به ایران گفته است «بازه زمانی دو تا سه ماهه» برای ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای را «بیش از اندازه طولانی» می‌داند.
به نوشته پولیتیکو، ایالات متحده نیز این هفته با اعزام نماینده ویژه خود در امور ایران، رابرت مالی، به کشورهای روسیه و فرانسه، برای رایزنی درمورد برنامه هسته‌ای ایران، فشارها برای بازگشت جمهوری اسلامی به مذاکرات را افزایش می‌دهد.
در پایان این یادداشت از قول یک دیپلمات ارشد غربی، اظهار امیدواری شده است که شاید درنهایت «ملاحظات سیاسی گسترده‌تر» در ایالات متحده، ایران و کشورهای اروپایی به نوعی توافق و راهی برای جلوگیری از رویارویی کشورها در جلسه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای و تصویب قطعنامه علیه ایران منجر شود.
