مجوز استفاده اضطراری نخستین واکسن بخش خصوصی ایران با نام «اسپایکوژن» صادر شد. محمدرضا شانه‌ساز، رئیس سازمان غذا و دارو، ضمن اعلام این خبر ادعا کرد که اثربخشی واکسن‌هایی همچون فایزر در مقابل سویه‌های جدید ویروس کرونا کاهش یافته، ولی واکسن اسپایکوژن بین ۶۰ تا ۶۵ درصد در مقابل سویه دلتای ویروس کرونا اثربخش بوده است.

او همچنین درباره اثربخشی واکسن پاستوکووک نیز مدعی شد که با تزریق نوبت سوم این واکسن، تا ۹۰ درصد ایمنی ایجاد می‌شود.

با این حال، آمیتیس رمضانی، مدیر گروه تحقیقات بالینی انستیتو پاستور ایران، تاکید کرد که میزان کارایی این واکسن را نمی‌توان با این سرعت اعلام کرد. به گفته او، واکسن پاستوکووک مناسب تزریق به کودکان زیر ۱۸ سال است. 

هاله حامدی‌فر، مدیرعامل شرکت سیناژن، پنجشنبه ۷ مهر، از صدور مجوز استفاده اضطراری واکسن اسپایکوژن خبر داده بود. این واکسن محصول مشترک ایران و استرالیا است که طبق اعلام تولید‌کنندگان، فاز اول کارآزمایی‌های بالینی آن در استرالیا و فازهای دوم و سوم آن در ایران انجام شده است.

به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، اسپایکوژن نخستین واکسن کرونای ساخت بخش خصوصی ایران است که موفق به دریافت مجوز استفاده اضطراری از سازمان غذا و دارو شده است. سایر واکسن‌های کرونا را یا نهادهای دولتی، حاکمیتی و نظامی ساخته‌اند یا تولید تحت لیسانس محسوب می‌شوند. 

در گزارش میزان اثربخشی این واکسن آمده است که تا ۸۷ درصد ایمنی ایجاد می‌کند و عوارض جدی و حاد ندارد. با این حال، محمدرضا شانه‌ساز، مدیرعامل سازمان غذا و دارو، در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا اعلام کرد که اثربخشی واکسن اسپایکوژن در مقابل سویه دلتای ویروس کرونا بین ۶۰ تا ۶۵ درصد است.

او همچنین مدعی شد: «اثربخشی واکسن‌هایی همچون فایزر در مقابل سویه‌های جدید ویروس کرونا کاهش یافته است و در برخی موارد به زیر ۵۰ درصد رسیده است. این در حالی است که اثربخشی واکسن اسپایکوژن بالاتر از مقادیر مجاز اعلام‌شده در دستورالعمل‌های سازمان جهانی بهداشت بوده است.»

این ادعا در حالی مطرح می‌شود که تاکنون هیچ‌یک از واکسن‌های تولید ایران موفق به دریافت مجوز و تاییدیه سازمان بهداشت جهانی نشده‌اند. 

به گفته شانه‌ساز، شرکت سیناژن قرار است حداقل سه میلیون دوز واکسن تولید کند. در خبری دیگر به نقل از این مقام وزارت بهداشت آمده است که واکسن پاستوکووک، ساخت مشترک ایران و کوبا، نیز از هفته قبل به سبد واکسیناسیون اضافه شده است. به گفته او، تاکنون شش میلیون دوز واکسن پاستوکووک تولید شده است و احتمال دارد این رقم در آبان به ۱۰ میلیون دوز برسد. شانه‌ساز درباره میزان اثربخشی پاستوکووک نیز مدعی شد که این واکسن ایمنی ۹۰ درصدی ایجاد می‌کند.

او که با برنامه خبری تلویزیون دولتی ایران گفت‌وگو می‌کرد، گفت دو واکسن پاستوکووک و اسپایکوژن قابلیت دارند که به‌عنوان دوز یادآور یا سوم تزریق شوند. او همچنین اعلام کرد که از پاستوکووک برای واکسیناسیون افراد ۱۲ تا ۱۸ سال استفاده می‌شود.

با وجود ادعاهای شانه‌ساز درباره ایمنی ۹۰ درصدی واکسن پاستوکووک، آمیتیس رمضانی، مدیر گروه تحقیقات بالینی انستیتو پاستور ایران، به خبرگزاری ایلنا گفت: «میزان کارایی را به این سرعت نمی‌شود حساب کرد و باید کارآزمایی بالینی انجام شود که این مسئله مشخص شود.»

رمضانی ادامه داد: «وقتی کارآزمایی این واکسن تکمیل شود و افراد دو دوز واکسن را دریافت کند، شما حداقل سه تا چهار ماه نیاز دارید که این افراد را پیگیری کنید که ببینید چند نفر آن‌ها بیمار می‌شوند و چند نفر مبتلا نمی‌شوند تا به عدد نهایی کارایی واکسن برسیم.»

به گفته مدیر گروه تحقیقات بالینی انستیتو پاستور ایران، فاصله تزریق دو دوز واکسن پاستوکووک ۲۸ روز است. یکی از نکات قابل‌توجه در باره واکسن پاستوکووک این است که بنا بر اعلام مقام‌های وزارت بهداشت و تولیدکنندگان این واکسن، می‌تواند برای تزریق به کودکان نیز استفاده شود.

واکسن مورد استفاده برای کودکان بارها موضوع بحث بوده است و مقام‌های ایران تاکنون اظهارنظرهای متناقضی در این زمینه داشته‌اند. ابتدا گفته شد که از واکسن تولید داخل «نورا» برای کودکان استفاده می‌شود. سپس در اواخر تابستان، وزارت بهداشت اعلام کرد واکسن فایزر برای کودکان و زنان باردار از کشور بلژیک وارد می‌شود. 

خبر دیگر نیز این بود که واکسن تک‌دوز سینوفارم برای تزریق به کودکان وارد می‌شود اما در نهایت، وزارت بهداشت اعلام کرد که خبری از واردات واکسن فایزر نیست و واکسن سینوفارم کودکان و بزرگسالان هم تفاوتی ندارند.

حالا نیز اعلام شده است که کودکان زیر ۱۸ سال می‌توانند واکسن پاستوکووک دریافت کنند. این خبر زمانی اعلام شد که تعداد قابل‌توجهی از کودکان در روزهای گذشته نوبت اول واکسن سینوفارم را زدند. 

از طرف دیگر، شانه‌ساز اعلام کرده است که واکسن پاستوکووک برای کودکان ۱۲ تا ۱۸ سال در نظر گرفته شده است، اما رمضانی می‌گوید که با این واکسن، گروه سنی ۶ تا ۱۸ سال را می‌توان واکسینه کرد.

آمیتیس رمضانی درباره میزان اثربخشی یا عوارض احتمالی واکسن کودکان پاستوکووک گفت آزمایش‌های بالینی این واکسن در کوبا روی افراد ۲ تا ۱۸ سال انجام شد و نتایج «خوب» بود و عوارضی نداشته است.

او در پاسخ به این سوال که آیا این واکسن برای زنان باردار نیز قابل ‌استفاده است، گفت: «ممکن است در آینده این مسئله مطرح شود، اما هنوز این موضوع تصویب نشده است.»