سیف الاسلام، پسر معمر قذافی، رهبر سابق لیبی، برای نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری لیبی ثبت نام کرد. این در حالی است که او به اتهام جنایات جنگی تحت تعقیب دیوان بین‌المللی کیفری در لاهه قرار دارد.

سال‌ها است که پسر دوم قذافی چهره‌ای آشنا در رسانه‌ها است. او جزو نزدیکان به پدرش بود و در ساختار نامعمول نظام قذافی در لیبی، بخش قابل توجهی از قدرت را در زمینه‌هایی همچون دیپلماسی و روابط عمومی در اختیار داشت. معمر قذافی حتی به او پیشنهاد پذیرفتن مقام دوم کشور را داده بود. او اما آن پیشنهاد را رد کرد تا همچنان نقشی غیررسمی بازی کند. با این حال، برخی منابع او را «نخست‌وزیر درسایه» زمان حکومت پدرش می‌دانستند که به‌خصوص در بعضی مناطق اداره امور را در دست داشت. 

در نزدیک به ده سالی که از سقوط نظام حاکم بر لیبی و کشته شدن قذافی می‌گذرد، سیف‌الاسلام عموما از نظرها پنهان بوده و شایعات مختلفی در مورد او به گوش رسیده است. این احتمال که او بتواند به جای پدرش در لیبی به قدرت برسد، نیز بارها مطرح شده است. 

اولین حضور علنی سیف‌الاسلام در سال‌های اخیر، در ماه ژوئیه گذشته در گفت‌وگویی با روزنامه «نیویورک تایمز» آمریکا صورت گرفت. او در آن‌جا گفته بود که احتمال بازگشتش به سیاست هست. 

قذافیِ ۴۹ ساله گفته بود: «زمان بازگشت به گذشته فرا رسیده است. کشور به زانو افتاده. نه پول هست، نه امنیت. این‌جا اصلا زندگی وجود ندارد.»

کمیسیون انتخاباتی لیبی روز یکشنبه اعلام کرد که آقای سیف‌الاسلام قذافی برای نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری که قرار است روز ۲۴ دسامبر برگزار شود، ثبت نام کرده است. 

این کمیسیون در بیانیه‌ای اعلام کرد:‌ «سیف‌الاسلام قذافی نامزدی خود را برای انتخابات ریاست‌جمهوری تقدیم «کمیسیون عالی و سراسری انتخابات» در شهر سبها (در جنوب کشور) کرده است.»

عکس‌هایی نیز از آقای قذافی که با لباس و سرپوش سنتی در مکان ثبت‌نام حاضر شده بود، منتشر شده است. 

از دیگر نکات جنجالی مربوط به سیف‌السلام قذافی، دکترایی است که در سال ۲۰۰۸ از «مدرسه اقتصاد لندن» (ال اس ئی)‌ دریافت کرد. آقای قذافی در حالی این مدرک را دریافت کرد که «بنیاد خیریه و توسعه بین‌المللی قذافی» که او مدیریتش را بر عهده داشت یک و نیم میلیون پوند به «مرکز مطالعه حکومت جهانی» در آن دانشگاه انگیسی اهدا کرد؛ مبلغی که قرار بود برای تلاش‌های آن مرکز در زمینه پژوهش راجع به سازمان‌های جامعه مدنی انجام شود؛ همان سازمان‌هایی که در نظام قذافیِ پدر و پسر جای فعالیت چندانی نداشتند. 

در پی رسانه‌ای شدن آن ماجرا، «مدرسه اقتصاد لندن» با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که تمام روابط مالی خود را با حکومت لیبی قطع می‌کند. البته آن دانشگاه تا پیش از آن مقطع حداقل ۳۰۰ هزار پوند از منابع «بنیاد قذافی» را دریافت کرده بود. منتقدان می‌گویند سیف‌السلام تز دکترای خود را با استفاده از سرقت علمی نوشته است و با فشار بر دانشگاه، آنان را وادار کرده است که به او «دکترا» بدهند. اما پس از بررسی علمی مستقل در سال ۲۰۱۱، تصمیم گرفته شد که دکترای او پس گرفته نشود.

معمر قذافی در پی نزدیک شدن به غرب و نابود کردن برنامه هسته‌ای خود، با حمایت چهره‌های پرشماری در غرب روبه‌رو شده بود؛ از جمله تونی بلر و سیلویو برلوسکونی، نخست‌وزیران بریتانیا و ایتالیا. پسر دوم او نقش مهمی در آن روند داشت و از چهره‌های متمایل به غرب در حکومت پدرش بود. اگر پدر سابقه انقلابی داشت و به سخنرانی‌های طولانی و عجیب و غریب و حمایت از انواع و اقسام گروه‌های تروریستی در سراسر جهان معروف بود، سیف‌الاسلام به زبان انگلیسی سلیس حرف می‌زد و با کت و شلواری ظاهر می‌شد که بسیار متفاوت از جامعه سنتی پدرش بود. 

سیف‌الاسلام اولین بار در سال ۲۰۰۰ به شهرت رسید. در آن زمان بود که او به عنوان رئیس «بنیاد قذافی»، نقشی کلیدی در آزادی گروگان‌های غربی داشت که اسیر شورشیان مسلمان در فیلیپین بودند. هفت سال بعد، او دوباره نقش میانجی را بازی کرد تا جمعی از پرستارهای بلغارستانی که در پی شیوع بیماری ایدز در بیمارستان‌های لیبی زندانی شده بودند، آزاد شوند. 

دولت معمر قذافی که کوشید روابطش را با غرب ترمیم کند، سیف‌الاسلام به یکی از مذاکره‌کنندگان اصلی آن بدل شد. هم‌او بود که پس از روندی از مذاکره، پذیرفت که لیبی به بازماندگان دو فاجعه که بسیاری طرابلس را مسئول آن‌ها می‌دانستند، غرامت پرداخت کند: انفجار هواپیما بر فراز لاکربی در سال ۱۹۸۸، و نیز انفجاری که منجر به سرنگونی پرواز ۷۷۲ هواپیمایی «یو ت آ» بر فراز نیجر در سال ۱۹۸۹ شد. ماجرای لاکربی بسیار معروف است، اما انفجار سپتامبر ۱۹۸۹ کمتر شناخته شده است. طی آن فاجعه، پروازی که قرار بود از برازاویل کنگو به انجامنا در چاد و سپس فرودگاه شارل دو گل پاریس برود، بر فراز صحرای تنره منفجر شد تا ۱۷۰ نفر سرنشین آن کشته شوند و مرگبارترین حادثه هوایی تاریخ نیجر رقم بخورد.

سیف‌الاسلام را معمار اصلاحات در لیبی می‌دانستند که نقش مهمی در رو کردن پدرش به سوی غرب دارد. اما در جریان حوادث موسوم به «بهار عربی» که ده سال پیش در گرفت، معمر و سیف‌الاسلام در مقابل مردم معترض دست به کشتار زدند. دخالت نظامی ناتو در لیبی در حمایت از شورشیان، باعث سقوط نظام قذافی و کشته شدن او به‌دست نیروهای اپوزیسیون شد. سه تن از پسران آقای قذافی در جنگ داخلی که در پی آمد، کشته شدند، اما سیف‌الاسلام زنده ماند. دیگر اما کسی او را به عنوان اصلاح‌طلب و طرفدار رابطه با غرب نمی‌دانست. هم او بود که پا‌به‌پای پدر در نشست‌های خبری و برنامه‌های تلویزیونی به معترضان هشدار کشتار می‌داد.

در ماه اوت ۲۰۱۱ که نیروهای وفادار به «شورای انتقالی ملی» به طرابلس نزدیک شدند، سیف‌الاسلام ناپدید شد. شایع شد که او توسط شورشیان دستگیر شده است، اما دو روز بعد، در ۲۳ اوت، دوباره در طرابلس دیده شد. چند روز پس از کشته شدن پدرش در نوامبر ۲۰۱۱، سیف‌الاسلام نیز از سوی یکی از گروه‌های شبه‌نظامی دستگیر شد، اما ظاهرا موفق شد بگریزد. چهار سال بعد، دادگاهی در طرابلس او را به صورت غیابی محاکمه کرد و به اتهام جنایاتی که در طول خیزش ضد حکومت قذافی مرتکب شده بود، به اعدام محکوم کرد. اما جنگ داخلی لیبی کشور را دو پاره کرده بود و دولتی که در شرق کشور حول شهر بنغازی به پا شده بود، سیف‌الاسلام را تبرئه کرد؛ تصمیمی که مقامات طرابلس هرگز به رسمیت نشناختند. 

دیوان بین‌المللی کیفری بارها خواهان تحویل گرفتن سیف‌الاسلام و محاکمه او به اتهام جنایات علیه بشریت شده است. او مشخصا متهم به انجام «قتل و تعقیب» در زمان سرکوب خیزش لیبی در فوریه ۲۰۱۱ است. 

سیف‌آلاسلام تا پیش از گفت‌وگوی چند ماه پیش با «نیویورک تایمز»، حدود هفت سال مخفی بود. آخرین بار در ژوئن ۲۰۱۴ بود که هم‌زمان با محاکمه غیابی‌اش در طرابلس، با ارتباط زنده اینترنتی ظاهر شد و گفت در زنتان، یکی از بزرگ‌‌ترین شهرهای غرب لیبی، است. 

آقای قذافی در گفت‌وگو با «نیویورک تایمز» گفته بود که شهروندی آزاد است و حق دارد به جهان سیاست بازگردد. با این حال، هرگونه بازگشت او به سیاست، آن هم در سطحی مانند ریاست‌جمهوری، با موانعی همچون دادخواست دیوان بین‌المللی کیفری در لاهه و محکومیتش در دادگاه طرابلس روبه‌رو خواهد شد. اما به نظر می‌رسد که او آمده است تا بخت خود را دوباره بیازماید. سخنانش در گفت‌وگو با روزنامه آمریکایی، نشان می‌داد که همچنان جسارت بالایی دارد.

سیف‌الاسلام گفته بود که «اگر اکثریت مردم لیبی» او را به رهبری خود انتخاب کنند، «این مسائل حقوقی» را می‌توان حل کرد. او به «نیویورک تایمز» گفته بود: «۱۰ سال است که از مردم لیبی دور بوده‌ام. باید آرام آرام برگشت. مثل رقص برهنه (استریپ‌تیز). باید کمی با ذهن‌هاشان بازی کرد.»