روز سهشنبه ۱۹ شهریور، شعبه ۱۰۱ دادگاه شهرستان بروجن، ۷۶ نفر از کشاورزان و معترضان به پروژه انتقال آب را محکوم کرد. طبق احکام صادره، هر یک از محکومین به دلیل «تمرد در برابر ماموران و اخلال در نظم و آسایش عمومی» به چهارماه زندان و ۳۰ ضربه شلاق محکوم شدند. سایر متهمان نیز تبرئه شدند. در حکم منتشر شده جرم این افراد، «سنگ پرانی» در خلال اعتراضات بیان شده است.
ماجرای این درگیری به سال ۹۵ باز میگردد. زمانی که کشاورزان و ساکنان محلی با تجمع و تظاهرات در نزدیکی تالاب چغاخور، به عملیات لولهگذاری پروژه انتقال آب به کارخانه فولاد سفیددشت، اعتراض کردند. معترضان قصد جلوگیری از لولهگذاری را داشتند. ساکنان محلی نگران بودند که در صورت انتقال آب، چاههای آب آنها خشک شود. این تجمع و اعتراض با واکنش شدید نیروهای انتظامی، بسیج و سپاه مواجه شد. طی درگیریها، فردی به نام صادق نادری بلداجی کشته شد. در این میان خبرگزاریهای نزدیک به حاکمیت، دلایل مختلفی را برای این قتل بیان کردند. خبرگزاری میزان دلیل مرگ را پرتاب شدن از پشت بام و پلیس دلیل مرگ را برخورد گلوله ساچمهای بیان کردند. نهایتا طبق حکم اعلامی دادگاه، به علت عدم امکان شناسایی قاتل، دیه فرد مذکور از صندوق دولت به خانواده متوفی پرداخت خواهد شد. مجروحین این حادثه به علت اختلال روانی پس از حادثه، خونمردگی در بیضه، شکستن کتف، پا، سر، دندان و سایر آسیبهای جسمی مستحق دریافت دیه از بیت المال شدند. سال ۹۵ و پس از وقوع درگیری، ماجرا به کمسیون امنیت ملی نیز کشیده شد.
این نخستین بار نیست که پروژههای انتقال آب از چهارمحال بختیاری صورت میگیرد. میزان این انتقالها به قدری زیاد است که برخی از روستاهای این استان پرآب، به ناچار با تانکر آبرسانی میشوند. در دهه ۷۰، سدی روی تالاب بینالمللی چغاخور احداث شد. این سد بدون در نظر گرفتن حق آب تالاب ساخته شد. به همین دلیل با انتقال آب تالاب به پروژه فولاد سفیددشت، خطرات زیست محیطی زیادی منطقه را تهدید خواهد کرد. احداث غلط پروژه فولاد سفیددشت، مسئولان استان را مجبور کرد که آب تالاب چغاخور را به سمت این پروژه هدایت کنند. در همین رابطه معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری گفت: «طرحهای انتقال آب تنها در صورتی توجیه دارد که یک منطقه دارای مازاد آب باشد». حسین بهرامی افزود: «در حال حاضر با توجه به اینکه شرق استان نیاز زیادی در زمینه آب دارد اجرای طرحهای صنعتی که نیاز به آب زیاد دارد، توجیه اقتصادی ندارد». مسئله دیگر، وابستگی زاینده رود و تالاب گاوخونی، به این حوزه آبریز است. به عبارت دیگر آب این منطقه هم باید مورد استفاده شرب قرار گیرد، هم حفظ زاینده رود و هم کشاورزی منطقه را پابرجا نگه دارد. بسیاری از کارشناسان محیط زیست نیز با این انتقال مخالفت کردند. ناصر کرمی اقلیم شناس در تشریح این موضوع میگوید: «پروژه فولاد سفید دشت فاقد سیستم بازچرخانی آب است. بنابراین حجم زیادی از آب را مصرف میکند. دلیل اینکه مسئولان تصمیم به انتقال آب گرفتند نیز، همین موضوع است. در همین رابطه سال گذشته دولت طرح انتقال پساب تصفيهخانه بروجن به فولاد سفيددشت را آغاز کرد. به گفته سيدنعيم امامي، رئيس سازمان صنعت، معدن و تجارت چهارمحال وبختياري، این طرح به منظور تامین آب مورد نیاز فولاد سپید دشت ساخته خواهد شد. او مدت ساخت پروژه را ۲۵ سال عنوان کرد».
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
ساخت پروژههای صنعتی که نیازمند آب زیاد هستند، آن هم در مناطق خشک، باعث آسیب جدی به محیط زیست میشود. طی دهههای گذشته پروژههای صنعتی در ایران بدون توجه به عوارض زیست محیطی، اجتماعی و آینده نگری صورت گرفته است. همچنین کشاورزی منطقه نیز عملا از بین خواهد رفت و بیکاری بهعنوان معضلی دیگر در کنار تخریب محیط زیست آشکار خواهد شد. تجربه نشان داده که ساخت پروژههای صنعتی بزرگ، معمولا باعث مهاجرت نیروهای متخصص و کاری از سایر استانها میشود و اشتغالزایی مورد انتظار را برای مردم بومی ایجاد نمیکند.
پروژههای انتقال آب در ایران همیشه با چالشهای وسیع اجتماعی و محلی همراه بوده است. شایعه انتقال آب از ایران به عراق، با واکنش شدید مردم مواجه شد. همچنین انتقال آب از استان اصفهان به یزد نیز با درگیریهای شدید محلی رو به رو شده است. طی این مدت بارها کشاورزان اصفهانی با لودر به تخریب خط انتقال آب به استان یزد اقدام کردند. تغییرات شدید اقلیمی و نیاز به آب، یکی از بزرگترین دغدغههای زیست محیطی دنیای امروز است. در حالی که کشورهای توسعهیافته هر روز به افزایش اعتبارات محیط زیستی اقدام میکنند، شرایط در ایران به شکل دیگری است. دلسوزان محیط زیست نه تنها با اقبال حکومت مواجه نمیشوند، بلکه با گذراندن زندانهای طولانی مدت مواجه هستند. در اکثر کشورهای توسعه یافته، بودجههای بزرگ زیست محیطی برای احیای جنگلها و محیط زیست تخریب شده اختصاص داده میشود. در حالی که در بودجه ایران، نسبت بودجه محیط زیست به کل، مقدار ناچیزی است. اهتمام به احیای محیط زیست نه تنها باعث حفظ سرمایههای طبیعی میشود، بلکه امکان ایجاد اشتغال و توسعه پایدار را نیز فراهم میکند. برای مثال دولت میتواند با تدوین طرح خرید تضمینی نهال، به جای ساخت صنایع پرآب و کم بازده، نیازهای نهال و چوب کشور را برای بازسازی جنگلهای نابود شده و ایجاد اشتغال پایدار سازگار با محیط زیست ایجاد کند. همچنین نگاه استراتژیک به مسئله آب و رشد جمعیت، یکی از مهمترین نگرانیها در آینده است. مشکلاتی مانند تالاب چغاخور، تلنگر دیگری است که دولتمردان را نسبت به این خطرات آگاه کند.