تیموتی شالامی تنها کسی نیست که با استفاده از مد درباره افغانستان موضع‌گیری می‌کند. طراحان افغان که پیچیدگی‌ها، دشواری‌ها و زیبایی‌های این کشور را برجسته می‌کنند نیز مانند همتایان اروپایی خود، سزاوار سهمی از توجه هستند.
در ماه گذشته بازیگر تیموتی شالامی از کت کلاه‌دار (هودی) که با همکاری طراح مد، حیدر آکرمن، آماده شده بود، رونمایی کرد. هدف از ارائه این محصول جمع‌آوری پول برای مردم افغانستان که از زمان تسلط طالبان در ماه اوت با مشکلات اقتصادی گسترده مواجه بود‌ه‌اند، اعلام شد.
پست اینستاگرام ستاره فیلم Dune بلافاصله در سراسر رسانه‌های اجتماعی افغانستان به اشتراک گذاشته شد و نشریات بزرگ مد همگی به این خبر پرداختند؛ اما با وجود این‌همه توجهی که این دو مرد به خود جلب کرده‌اند، طراحان افغان که سال‌هاست تلاش کرده‌اند نه‌تنها سبک و رخت افغان را توسعه دهند، بلکه بیانیه‌های سیاسی روشن و جسورانه‌ای را در مورد سرزمین خود بیان کنند، نادیده گرفته می‌شوند.
علی لطیفی در نشریه نشنال به سراغ سه طراح جوان افغان رفته است تا از تلاش‌ها و آرزوهایشان بگویند.
شمایل شالیزی
شمایل شالیزی، مارینا خان و نوید زازایی، طراحانی در سال‌های بیست و سی‌سالگی خود، مدیریت سه نشان تجاری بلینگستان، آویزه و زازایی را بر عهده دارند، با وجود تفاوت‌ها اما هرکدام افغانستان را با همه پیچیدگی‌ها، دشواری‌ها و زیبایی‌هایش در مرکز مأموریت و پیام خود قرار داده‌اند.در سال ۲۰۰۸، پس از سال‌ها زندگی بین کالیفرنیا و روسیه، شالیزی که در آن زمان ۱۴ سال داشت، به کابل بازگشت. به گفته این طراح آنجا بود که خودش و مهم‌تر از همه صدای هنری‌اش را پیدا کرد. زمانی که شالیزی در خانه پدرش در غرب کابل زندگی می‌کرد، شروع به پرسه زدن در مغازه‌های خیاطی و بازارهای شلوغ کرد و در طول مسیر متر و پارچه و بوم خرید.
شالیزی می‌گوید: «این اتفاق همه درها را به روی من باز کرد تا تمام بخش‌های هنری مختلف را امتحان کنم.»
او طراح لباس و مجموعه جواهرات شد و زندگی که در اطراف خود می‌دید را در نقاشی‌هایش به تصویر کشید. سپس سراغ خیاط‌ها و جواهرسازانی رفت تا طرح‌های او را به واقعیت تبدیل کنند.
هنگامی‌که او بلینگستان را در سال ۲۰۱۷ راه‌اندازی کرد، می‌خواست مشتریان بدانند که طرح‌ها توسط یک زن افغان ایجاد شده است. شالیزی البته اولین زن طراح مد افغان نیست.
آویزه
آویزه دیگر برندی است که از قدیم شایسته توجه بوده است. نام تجاری خان به‌عنوان رساله‌ای از سنت‌های زیبا و آراسته لباس افغان شناخته می‌شود که با تکیه بر مد روز مفاهیم سنتی زنانگی و زیبایی را به چالش می‌کشد.
خان مانند شالیزی همیشه به هنر، طراحی و مد علاقه داشت. خان ۲۹ ساله که یک روانشناس حرفه‌ای است ناگزیر وارد دنیای طراحی شد. او می‌گوید که برای یافتن لباس‌های افغان و جواهراتی که مطابق با سلیقه مدرن او باشد، مشکل داشت.
او از خانه‌اش در کانادا، جایی که بزرگ شده است، می‌گوید: «من خودم یک مصرف‌کننده بودم، اما هرگز نتوانستم چیزی پیدا کنم، بنابراین تصمیم گرفتم که خودم آن را درست کنم.»
در سال ۲۰۱۴ خان به یک عروسی خانوادگی دعوت شد، اما لباس‌های موجود در فروشگاه‌های افغان را قدیمی و فاقد خلاقیت دید: «حتی طرح‌های جدید در آن زمان خسته‌کننده و راه‌گم‌کرده بودند، نه چیزی که دختران جوان بپوشند.»
ازآنجایی‌که زنان خانواده او همیشه لباس‌هایشان را خودشان می‌دوختند، خان تصمیم گرفت تا جواهرات خودش را بسازد و طرح‌های خود را در فیس بوک منتشر کرد. اولین مجموعه او شامل ۲۰ حلقه، سه گردنبند، چهار سرآستین و دو سربند در اواخر سال ۲۰۱۴ ظرف سه روز فروخته شد. از آن زمان تاکنون او دیگر متوقف نشده است.
زازایی
زازایی مردی است که او نیز در صنعت مد دخیل است. زازایی پیش از رفتن به هلند و راه‌اندازی خط مد خود در سال ۲۰۱۵ بین ولایت پکتیا و کابل سفر می‌کرد. نام این برند برگرفته از یک قبیله مشهور پشتون است.
استفاده از نام قبیله‌ای او چندان هم بی‌خطر نبوده است، زیرا او می‌گوید که اعضای قبیله‌اش در پکتیا، از جمله جنگجویان طالبان، به او توصیه کرده‌اند که نام برند خود را تغییر دهد، اما او نپذیرفته است: «آنچه برای من اهمیت دارد پیام است و اینکه مردم آن را ببینند.»
زازایی ۲۸ ساله از ابتدا می‌خواست سبک‌های افغان را با مد سطح بالا درآمیزد، بنابراین تصویر مردی را با شلوار ساق‌پوش، عمامه‌های سنتی لونگی، تونیک‌ها و پتو، شال‌هایی را که مردان افغان در سرتاسر کشور می‌پوشیدند، بازآفرینی کرد.
زازایی می‌داند که مجموعه او هرگز در افغانستان نظر بخش عمده افکار عمومی و خریداران را به خود جلب نخواهد کرد، «حداقل نه تا ۲۰ سال بعد»، اما برای او هنر بیشتر درباره رساندن پیام است تا تجارت.
برخلاف شالیزی و خان، زازایی هیچ علاقه‌ای ندارد که تبدیل به یک طراح تجاری شود، در عوض او می‌خواهد تا از کارش برای رساندن پیام و به‌عنوان سکویی برای اعلام موضع استفاده کند: «من افراط را دوست دارم. من انتقال یک پیام را دوست دارم. این چیزها معمولاً با طرح‌های تجاری مطابقت ندارند.»
تسلط طالبان بر افغانستان باعث افزایش علاقه جهانی به مد این کشور شده است. خان می‌گوید که برای جلب توجه مجلات و خریداران غربی، نباید نیاز به این تغییرات اجتماعی دل‌خراش باشد: «آن اوایل من بسیار عصبانی بودم. من قبل از این هم اینجا بودم، چرا حالا که همه‌چیز ازدست‌رفته می‌خواهید با من صحبت کنید؟»
