در سوم فوریه ۲۰۲۲، جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده در یک کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد که نیروهای ویژه ایالات‌متحده با حمله به شهرک اطمه در نزدیکی شهر ادلب در شمال غرب سوریه، ابو ابراهیم هاشمی قریشی، رهبر گروه تروریستی داعش را کشته‌اند. بایدن با اشاره به تلاش ارتش آمریکا برای حمایت از غیرنظامیان، گفت این عملیات بسیار موفقیت‌آمیز بود. بایدن در صحنه اعلام قتل قریشی ما را به یاد دو صحنه از دو رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا انداخت که در دهه گذشته در موقعیت مشابهی قرار داشتند.
در اول ماه مه ۲۰۱۱، باراک اوباما، رئیس‌جمهوری سابق ایالات‌متحده، اعلام کرد که اسامه بن‌لادن، رهبر القاعده در درگیری با نیروهای آمریکایی در پاکستان کشته شد و جسد طراح اصلی حمله‌های ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، پس از ۱۰ سال تعقیب و گریز در پایان حمله رعد‌آسای نیروهای ویژه ایالات‌متحده پیدا شده است. سپس در ۲۷ اکتبر ۲۰۱۹، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا اعلام کرد که ابوبکر بغدادی، رهبر گروه موسوم به دولت اسلامی، در عملیات نظامی نیروهای ویژه آمریکا در منطقه ادلب در شمال سوریه کشته شده است.
جو بایدن، قریشی را به نبردهای اخیر در زندان غویران در استان حسکه سوریه مرتبط دانست و مدعی شد که حمله به زندان الصناعه را قریشی طراحی کرده بود و هدف آن آزادی هزاران جنگجوی داعش بود که در بازداشت نیروهای دموکراتیک سوریه به رهبری کردها به سر می‌برند. این درگیری که در داخل و اطراف این زندان نزدیک به یک هفته به درازا کشید و منجر به کشته شدن بیش از ۵۰۰ نفر شد، مهم‌ترین حمله داعش در سال‌های اخیر محسوب می‌شود. بایدن به‌صراحت اعلام کرد که سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا از چند ماه پیش در حال برنامه‌ریزی برای این حمله بود.
مسئله قابل‌توجه این است که محل کشته شدن قریشی نزدیک به موقعیتی است که ابوبکر بغدادی، رهبر سابق داعش در آن به قتل رسید و این منطقه تنها چند کیلومتر با مرز ترکیه فاصله دارد و تحت کنترل مجموعه‌ای از جنگجویان هیئت تحریر شام و سایر شبه‌نظامیان مخالف رژیم سوریه است که به آنکارا وفادار‌ند. این امر باعث مطرح‌شدن پرسش‌های مهمی در مورد میزان مداخله اطلاعات ترکیه در برخورد با رهبران داعش یا ارائه اطلاعات در مورد تحرکات آن‌ها به متحدانش در واشینگتن می‌شود.
گزارش‌های دیده‌بان حقوق بشر سوریه که در لندن مستقر است و ناظر جنگ محسوب می‌شود، حاکی از کشته شدن ۱۳ نفر ازجمله سه زن و چهار کودک در عملیات آمریکایی‌ها است، اما بایدن مسئولیت قتل آن‌ها را به قریشی، رهبر داعش، نسبت می‌دهد که مواد منفجره را در طبقه سوم ساختمانی که با خانواده‌اش در آنجا به سر می‌برد منفجر کرد تا دستگیر نشود.
درواقع، اذعان صریح بایدن مبنی بر این‌که اطلاعات آمریکا از حضور غیرنظامیان در مخفیگاه قریشی آگاهی داشت، نشان‌می‌دهد که دولت آمریکا باوجود داشتن آگاهی از این واقعیت که دست زدن به هرگونه حمله به غیرنظامیان آسیب می‌رساند، خطرات ناشی از درگیری مسلحانه با رهبر داعش را پذیرفت. این در حالی است که ابوبکر بغدادی، رهبر سابق داعش نیز در سال ۲۰۱۹، برای جلوگیری از دستگیری، جلیقه انفجاری همراه خود را منفجر کرد.
بنابراین، عملیات نظامی اخیر، نمونه دیگری از بی‌تفاوتی دولت ایالات‌متحده نسبت به مسئله آسیب رساندن به غیرنظامیان در راستای تحقق اهداف ضد تروریسم است. درنتیجه، می‌توان گفت که توقع چنین اقدامی از دولت آمریکا چندان تعجب‌آور نیست، به‌ویژه این‌که بر اساس پژوهش دانشگاه براون، در جنگ ایالات‌متحده علیه تروریسم، نزدیک به یک‌میلیون نفر جان خود را از دست داده‌اند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
دولت ایالات‌متحده برای تعقیب و کشتن رهبران سازمان‌های تروریستی، منابع انسانی و مالی بسیاری را هزینه کرده است، درحالی‌که پیامد این‌گونه حمله‌ها تنها استفاده تبلیغاتی دارد و در عمل نقش چندانی در تضعیف قدرت سازمان‌های تروریستی ندارد. گروه‌هایی که ایالات‌متحده می‌گوید به دنبال تضعیف آن‌ها است، دوباره در اشکال و ساختارهای جدید و قدرتمندتری ظاهر می‌شوند. با آن‌که کشته شدن قریشی، داعش را از یک رهبر مذهبی و نظامی محروم کرد، اما کارشناسان امور مبارزه با تروریسم معتقدند که سازمان داعش با توجه به این‌که گسترده‌تر و غیرمتمرکز شده است، می‌تواند همچنان به فعالیت‌های خود ادامه دهد. هرچند داعش دیگر مانند گذشته توانایی برای حفظ قلمرو معینی را ندارد و نمی‌تواند خود را یک قدرت و «دولت» معرفی کند، اما می‌تواند به حمله‌های نظامی هماهنگ و ویرانگر خود ادامه دهد.
در گزارش اخیر سازمان ملل آمده است که این گروه همچنان یک نیروی فعال در عراق و سوریه محسوب می‌شود و حضور آن در افغانستان و غرب آفریقا پیوسته در حال گسترش است. در این گزارش که کارشناسان سازمان ملل متحد در مورد داعش و القاعده، پیش از کشتن شدن قریشی تهیه کرده‌اند و شش ماه آخر سال ۲۰۲۱ را در برمی‌گیرد آمده است که داعش ممکن است هنوز هم حدود ۵۰ میلیون دلار در خزانه خود داشته باشد.
قابل‌توجه است که سازمان‌های جهادی مانند داعش و القاعده با وجود تلفات سنگینی که متحمل شده‌اند هنوز هم می‌توانند به فعالیت‌های خود ادامه بدهند. کارشناسان نسبت به گسترش نفوذ این گروه‌ها در آفریقا هشدار می‌دهند، به‌ویژه این‌که در حال حاضر اندیشه‌های داعش و القاعده بیشتر از زمان ۱۱ سپتامبر در حال انتشار در این قاره است.
داعش شاخه‌های متعددی دارد و شبکه‌ای از آنچه موسوم به «ولایت‌های داعش» است را رهبری می‌کند که در چند قاره فعالیت می‌کنند. مهم‌ترین این شاخه‌ها عبارتند از: «ولایت آفریقای غربی» (ISWAP) در شمال شرقی نیجریه، «ولایت خراسان» یا داعش خراسان که در افغانستان و پاکستان فعالیت دارد، «ولایت صحرای بزرگ آفریقا» که در شماری از کشورهای آفریقایی فعالیت می‌کند، «ولایت سینا» در مصر و گروه‌های مختلف دیگری که تحت رهبری داعش در آفریقای مرکزی دست به فعالیت می‌زنند. درواقع، ولایت‌های داعش از آزادی و خودمختاری بالایی برخوردارند و رهبران آن‌ها بر اساس ارزیابی از شرایط منطقه، تصمیم می‌گیرند.
بنابراین، مرگ قریشی، رهبر سازمان داعش تاثیر چندانی بر روند فعالیت‌های شاخه‌های متعدد داعش ندارد، یا این‌که تاثیر آن بسیار محدود است و این احتمال وجود دارد همان‌گونه که پس از مرگ ابوبکر بغدادی، شاخه‌های داعش وفاداری خود را به یک رهبر جدید اعلام کردند، این بار نیز به‌منظور حفظ وحدت، در اعلام وفاداری به رهبر جدید دیگری از یکدیگر سبقت بگیرند. درنتیجه، واقعیت پیش رو بار دیگر نشان می‌دهد که برای از بین بردن یک سازمان تروریستی مانند داعش، تنها به کشتن رهبر آن که به‌زودی و راحتی با فرد دیگری جایگزین می‌شود، نمی‌توان بسنده کرد و لازم است برای رسیدن به این هدف، اقدام‌هایی فراگیر و همه‌جانبه اتخاذ شود.
