حمله نظامی روسیه به اوکراین بازارهای اقتصادی جهان را متلاطم کرده است. بعد از افزایش قیمت نفت و گندم، حالا زمزمه‌هایی در باره افزایش قیمت یا کاهش عرضه روغن آفتابگردان به گوش می‌رسد.

به گفته ابوالحسن خلیلی، رئیس هیئت‌مدیره انجمن صنفی روغن نباتی ایران، اوکراین یکی از اصلی‌ترین تامین‌کنندگان روغن آفتابگردان ایران است. این فعال صنفی مدعی است که وقوع جنگ در این کشور برای ایران چالشی ایجاد نمی‌کند، چرا که می‌توان این نیاز را از کشورهای دیگر تامین کرد. با این‌ حال، شواهد نشان می‌دهد که در صورت توقف صادرات روغن نباتی از اوکراین، ایران در یکی دیگر از اقلام ضروری و موردنیازش به روسیه وابسته می‌شود.

داریوش محمودی، دبیر پیشین انجمن صنفی روغن نباتی، نیز با‌صراحت به این موضوع اشاره کرد و به خبرگزاری ایلنا گفت: «می‌توانیم به امکانات روسیه در تامین روغن آفتابگردان بیشتر توجه کنیم.»

او با بیان اینکه ایران در زمینه روغن آفتابگردان به اوکراین وابسته است، گفت: «ذخایر فعلی، نیاز کشور را تا ماه‌های آینده تامین می‌کند، اما پس‌ از آن باید این نیاز را از منابع دیگر تامین کرد.»

به گفته محمودی، روغن آفتابگردان از روسیه و اوکراین، روغن با پایه پالم از مالزی و روغن با پایه سویا از آمریکای جنوبی به ایران وارد می‌شود. این به معنای آن است که در صورت قطع واردات روغن آفتابگردان از اوکراین، صادرات این محصول از روسیه به ایران افزایش می‌یابد. محمودی حتی واردات روغن آفتابگردان از ترکیه را هم منتفی خواند و گفت: «ترکیه نیز تولیدکننده نیست و دانه‌های روغنی را از اوکراین وارد و آن را پالش می‌کند.»

او با بیان اینکه ۱۰ درصد از نیاز ایران در زمینه روغن در داخل کشور تولید می‌شود، گفت: «چالش در زمینه تامین روغن آفتابگردان جهانی است و تردید نداشته باشید که قیمت جهانی دانه‌های روغنی سویا و پالم نیز همچنان روند صعودی خواهند داشت.»

ابوالحسن خلیلی هم این موضوع را تایید کرد و گفت: «در حال حاضر قیمت‌ جهانی دانه‌های روغنی و سایر غلات افزایش پیدا کرده است که این مسئله تنها بازار ما را با چالش مواجه نکرده و یک موضوع جهانی است.»

اگرچه همان‌طور که فعالان صنفی می‌گویند چالش افزایش قیمت غلات و دانه‌های روغنی جهانی است و فقط به ایران محدود نمی‌شود، آنچه وضعیت ایران را با دیگر کشورهای متفاوت می‌کند، افزایش وابستگی به روسیه است. این مسئله با وجود تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران و ممنوعیت تجارت با کشورهایی مثل آمریکا، اهمیت بیشتری نیز پیدا می‌کند، چرا که به روسیه فرصت می‌دهد با در دست داشتن انحصار صادرات، اقلام خود را با تعرفه‌های گران‌تری به ایران صادر کند؛ نمونه‌اش وابستگی ایران به روسیه برای تامین گندم است.

در شهریورماه، خبرگزاری رویترز در گزارشی اعلام کرد که دولت ایران هر تن گندم را از کشاورزان ایرانی حدود ۲۰۰ دلار خریداری می‌کند، اما همین گندم با تعرفه ۳۰۵ دلاری از روسیه وارد ایران می‌شود.

علیقلی ایمانی، نایب‌رئیس بنیاد ملی گندم‌کاران، نیز در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا این موضوع را تایید کرد و گفت: «نرخ گندم در روسیه پایین است، اما تعرفه ۷۰ دلاری برای صادرات گندم باعث شده است نرخ گندم واردشده از روسیه گران‌ شود.»

به گفته او، ایران سالانه به ۱۱ میلیون تن گندم نیاز دارد که از این میان، ۵ میلیون تن در داخل کشور تولید و بقیه از طریق واردات تامین می‌شود، اما روسیه اصلی‌ترین تامین‌کننده گندم ایران است.