در حالی که مردم ایران منتظر پایان تعطیلات نوروزی و احتمال از سرگیری مذاکرات برجام و به سرانجام رسیدن آن‌اند، آمریکا در پی حملات موشکی سپاه و نیروهای نیابتی تحت حمایت این نیرو به شرکت آرامکو و اربیل عراق، تحریم‌های جدیدی علیه جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران وضع کرده است.
بنا بر اعلام کاخ سفید، فردی در ایران و شبکه شرکت‌های او که وظیفه تهیه مواد مربوط به پیشران موشک‌های بالیستیک برای سازمان تحقیقات و جهاد خودکفایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را برعهده دارد، به فهرست افراد و شرکت‌های تحت تحریم آمریکا اضافه شده‌اند؛ تحریم‌هایی که اعلام شد حتی در صورت توافق برجام، برداشته نمی‌شوند.
به این ترتیب، سیر حوادث روزهای اخیر نشان می‌دهد که دو شرط اصلی به نتیجه رسیدن مذاکرات، یعنی لغو تحریم‌های سپاه و منافع مدنظر روسیه، هر روز با چالش‌های تازه‌تری مواجه می‌شوند.
امیرعبداللهیان روز پنجشنبه در دیدار با معاون نخست‌وزیر ازبکستان، مقصر بن‌بست در مذاکرات را زیاده‌خواهی آمریکا دانسته است. سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز درباره تحریم‌های جدید آمریکا گفت: «این اقدام نشانه دیگری از سوء نیت دولت آمریکا در قبال مردم ایران است.»
با این حال حملات موشکی به اربیل و شرکت آرامکو عربستان سعودی پیام دیگری هم دارد که می‌توان آن را دلیل تحریم‌های جدید آمریکا دانست. روسیه بدون وارد کردن فشار از طریق بالا رفتن قیمت نفت و گاز و حل نشدن مشکل تامین سوخت اروپا، برای خروج موفقیت‌آمیز از بحران تجاوز نظامی به اوکراین راهی پیش روی خود نمی‌بیند. از این رو گفته می‌شود که حملات اخیر سپاه و متحدانش به اربیل و آرامکو در واقع حامل این پیام به عربستان و کشورهای دیگر حاشیه خلیج‌فارس است که کسی جایگزین روسیه در بازار انرژی نشود!
در این وضعیت، رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا، دستیابی به توافق با ایران را نه قریب‌الوقوع و نه قطعی می‌داند و جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، هم روز هشتم فروردین به پارلمان اروپا گفت که مذاکرات برای احیای برجام به مشکل خورده و متوقف شده است. از طرفی، معاون وزیر خارجه روسیه هم روز چهارشنبه، دهم فروردین، اعلام کرد که حصول توافق در وین ممکن است هفته‌ها زمان ببرد.
جمهوری اسلامی ایران آشکارا منافع خود را به منافع روسیه گره زده است و دیگر تردیدی نیست که نه به‌عنوان طرف اصلی مذاکرات برجام که در نقش مهره‌ای برای برون‌رفت روسیه از بحران جنگ در اوکراین، نقش بازوی سیاسی و نظامی پوتین در منطقه را بازی می‌کند.
در کنار این موارد، انتشار خبر درخواست آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، از نفتالی بنت، نخست‌وزیر اسرائیل، برای ارائه طرح جایگزین برجام که به توقف غنی‌سازی در جمهوری اسلامی ایران منجر شود، هم پیامی برای حکومت ایران است که می‌تواند روشنگر ابعاد پاسخ نهایی به تحرکات نظامی سپاه علیه متحدان اروپا و آمریکا در خاورمیانه و تعلل در نهایی شدن توافق وین با تحریک روسیه باشد.
بر اساس این اخبار، نخست‌وزیر اسرائیل افزایش سطح تحریم‌های ایران، مشابه روسیه، را پیشنهاد داده و گفته است که در صورت افزایش تحریم‌ها، ایران چاره‌ای جز توقف غنی‌سازی نخواهد داشت.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در همین زمان، واکنش حسین سلامی، فرمانده سپاه پاسداران، نیز عمیق‌تر شدن اختلاف‌های منطقه‌ای را آشکار می‌کند. او با لحنی تهدیدآمیز درباره افزایش روابط کشورهای منطقه با اسرائیل هشدار داد و گفت: «استمرار این‌گونه ارتباطات به هیچ عنوان قابل‌قبول نیست و آن‌ها باید بدانند وجود رژیم پلید صهیونیستی در هر نقطه‌ای عامل ناامنی است.»
از طرفی، اقتصاد ایران هم که با وجود شعارهای رهبر جمهوری اسلامی ایران و رئیس‌جمهوری محبوبش، با امید به رفع برخی تحریم‌ها سال ۱۴۰۰ را به پایان رساند، حالا با آغاز سال جدید، هر آن احتمال دارد با سونامی افزایش تورم و بالا رفتن نرخ ارز مواجه شود.
کارشناسان معتقدند حل نشدن مشکل تحریم‌ها و افزایش میزان آن با توجه به شرایط ایران، می‌تواند به ورشکستگی سریع اقتصادی این کشور منجر شود. تحلیلگران اقتصادی اتاق بازرگانی نیز اعلام کردند که در صورت تداوم وضع موجود در سال ۱۴۰۱، رسیدن قیمت دلار به مرز ۴۰ هزار تومان دور از انتظار نیست.
اینکه برخی خبرگزاری‌های رسمی جمهوری اسلامی و وابسته به سپاه به نقل از منابع معتبر اعلام کردند ایران و روسیه به دنبال یافتن راه‌حل‌های مشترک برای دور زدن تحریم‌هایند، هم نشانی از همین اتفاق است؛ همان‌طور که بایدن در سفر به لهستان تاکید کرد، مسئله تنش میان روسیه و غرب به این زودی‌ها پایان نخواهد یافت و گره خوردن توافق برجام به منافع روسیه نیز باعث می‌شود اقتصاد ایران بیش‌ازپیش در گرداب رکود و تورم هم‌زمان غرق شود.
در چنین شرایطی، تنها امید روسیه و جمهوری اسلامی ایران، باقی ماندن بازار انرژی در شرایط ملتهب کنونی است و این تا زمانی ممکن است که کشورهای غربی نتوانند برای نفت و گاز روسیه جایگزینی پیدا کنند.
سرنوشت سیاسی و اقتصادی ایران این روزها بیش از همیشه در دست سیاست‌ورزان روسی گرفتار است. این در حالی است که روسیه هیچ‌گاه در روزهای سخت، برای ایران شریک سیاسی مطمئنی نبوده است.
باید دید با وجود تحولات آتی سیاسی در جهان و در صورت استمرار این وضع، آیا آمریکا پیشنهاد اسرائیل و متحدان عرب غرب در قبال حکومت ایران را می‌پذیرد، یا دولت جو بایدن به هر ترتیب و بدون در نظر گرفتن ماجراجویی‌های روسی سپاه و تهدید همسایگان ایران، به توافق با جمهوری اسلامی ایران تن در خواهد داد.
