دیده‌بان حقوق بشر، روز پنجشنبه ۱۶ تیر (۷ ژوییه)، در گزارشی اعلام کرد که طالبان از اوت ۲۰۲۱ تاکنون، بیش از ۱۰۰ تن را به اتهام حمایت یا عضویت در داعش، به روش‌هایی وحشیانه‌، اعدام یا سربه‌نیست کرده‌اند. این سازمان از کشف ۵۴ جسد سلاخی‌شده در کانال آب درونته در شرق افغانستان خبر داد. اغلب این افراد کسانی بودند که به روایت بستگانشان، از سوی طالبان بازداشت شده بودند. دیده‌بان حقوق بشر، بر اساس مصاحبه‌ با ۶۳ نفر از ساکنان کنر و ننگرهار، کشف بیش از ۱۰۰ جسد در کانال درونته و اطراف آن را تایید کرد.

در گزارش دیده‌بان حقوق بشر، به نقل از کارکنان مراکز بهداشتی در شرق افغانستان آمده است که از اوت تا دسامبر ۲۰۲۱، حدود ۱۱۸ جسد به یک بیمارستان‌ محلی در شرق افغانستان تحویل شده است. علاوه بر این، مصاحبه‌شوندگان تایید کردند که از داخل یا اطراف کانال درونته ده‌ها جسد کشف کرده‌اند که بیشترشان سربریده یا با طناب اعدام شده بودند و در مواردی، اعضای بدنشان قطع شده بود.

دیده‌بان حقوق بشر می‌نویسد که طالبان در استان‌های شرقی افغانستان از جمله ننگرهار و کنر که مرکز و خاستگاه داعش در افغانستان محسوب می‌شود، علیه داعش شبانه عملیات کرده‌اند که در جریان آن، حملات متعددی به مواضع داعش انجام شده و افراد زیادی به اتهام همکاری با داعش، به شکل غیرقانونی و بدون طی مراحل قانونی، بازداشت و ناپدید شده‌اند.

پاترشیا گوسمن، معاون آسیایی دیده‌بان حقوق بشر، گفت: «ما یک کانال تخلیه‌شده در ننگرهار را که بین ماه اوت ۲۰۲۱ تا آوریل ۲۰۲۲ بیش از ۱۰۰ جسد در آن رها شده بود، بررسی کردیم. به نظر می‌رسد که مقام‌های طالبان به نیروهای خود برای بازداشت، سربه‌نیست کردن و کشتن مخالفان اختیار کامل داده‌اند.»

در هفتم نوامبر ۲۰۲۱، پس از آنکه یک پسر جوان در کانال درونته، در هفت کیلومتری غرب شهر جلال‌آباد ننگرهار، غرق شد، مردم از مقام‌های محلی طالبان خواستند جریان آب را از سد متوقف کنند تا برای یافتن پسر غرق‌شده جست‌وجو شود. دیده‌بان حقوق بشر می‌نویسد: «در آن روز، یک تیم از دیده‌‎بان حقوق بشر با همراه یک سازمان مدافع حقوق بشر افغان (از افشای هویت سازمان خودداری شده است)، تحقیقاتی را در امتداد کانال انجام دادند و با خودرو حدود ۱۵ تا ۲۰ کیلومتر از کانال را در دو ساعت و ۳۰ دقیقه طی کردند و در این جریان، جسد ۵۴ مرد را در کانال کشف کردند.»

به گزارش دیده بان حقوق بشر، هرچند تعیین سن افراد دشوار بود، می‌شد تشخیص داد که هیچ کدام بیشتر از ۵۰ سال نداشتند.

دیده‌بان حقوق بشر افزود: «از میان این افراد، هفت تن را سر بریده بودند؛ در باقی موارد، گلوی مقتولان بریده شده اما سر از تنشان جدا نشده بود. دو نفر آن‌ها هم طناب‌هایی به گردن داشتند که نشان می‌داد قبل از پرتاب شدن به کانال، به دار آویخته شده‌اند. برخی از اجساد هم فاقد برخی اندام‌ها بودند و فقط در تعداد اندکی از موارد، جای گلوله دیده می‌شد؛ اگرچه این را نمی‌توان با اطمینان بیان کرد زیرا برخی از اجساد به‌شدت تجزیه و متلاشی شده بودند.»

تیم دیده‌بان حقوق بشر پس از این تحقیقات، با ساکنان محلی در امتداد کانال مصاحبه کرد و این افراد تیم تحقیق را به محلی به نام مقام خان در نزدیکی لوای سرحدی (یکی از تاسیسات نظامی در اختیار طالبان) هدایت کردند. دیده‌بان حقوق بشر نوشت که در این محل، تعداد زیادی جسد بر بستر خشک کانال دیده می‌شد؛ «برخی پراکنده و برخی کنار هم بودند و بر اساس میزان تجزیه اجساد، می‌شد دریافت که کدام بیشتر در آب بوده‌اند.»

یکی از ساکنان محلی گفت که پس از ماه اوت، دست‌کم پنج بار در منطقه مقام خان علیه طالبان بمب‌گذاری شد و ممکن است طالبان این اجساد را برای فرستادن پیام هشدار به داعش آنجا رها کرده باشند.

دیده‌بان حقوق بشر پیش‌تر گزارش داده بود که طالبان بیش از ۱۰۰ تن از نیروهای امنیتی دولت پیشین را بازداشت کرده، کشته یا سربه‌نیست کرده‌اند. اما گزارش جدید نشان می‌دهد که طالبان این روند را برای انتقام‌گیری و سرکوب داعش نیز به کار برده‌اند.

گروه داعش که در سال‌های اخیر حملات متعددی به مواضع طالبان و تجمع‌های شیعیان در افغانستان انجام داد، از جریان خشن سلفی‌گری سرچشمه می‌گیرد که به تعاریف دینی از منظر نسخه اولیه اسلام نگاه می‌کنند. طالبان در استان‌های شرقی افغانستان برای سرکوب داعش عموما جریان‌های سلفی را هدف قرار می‌‎دهند.  

به نوشته دیده‌بان حقوق بشر، طالبان از زمان تسلط بر افغانستان در اوت ۲۰۲۱، به برخی مناطق مسکونی معروف به محل زندگی سلفی‎‌‌ها، شبانه حمله کرده‌اند و به نظر می‎‌‌رسد هدف این حملات نه تنها بازداشت جنگجویان داعش بلکه مجازات ساکنانی بوده است که احتمال می‌داده‌اند به دلیل پیروی از سلفی‎‌ها، با داعش ارتباط داشته باشند.

مصاحبه‌شوندگان در گزارش دیده‌بان حقوق بشر، موج بزرگ عملیات طالبان از سپتامبر تا نوامبر ۲۰۲۱ و ناپدید شدن یا کشتار سلفی‎‌ها به دست این گروه را تایید کرده‌اند. این افراد گفته‌اند که طالبان حتی در خیابان‌ها و ایست‌‌بازرسی‌ها افراد را متوقف و بازرسی می‌کنند و «اگر نشانه‌هایی از سلفی‌گری بیابند، بازداشتشان می‌کنند.» این افراد گفته‌اند بیشتر افراد بازداشت‌شده یا ناپدید شده یا سر بریده شده‌اند.

پاترشیا گاسمن در مورد حملات و کشتار غیرقانونی طالبان گفت: «جنایت‌های متعدد داعش در افغانستان توجیهی برای این واکنش دهشتناک طالبان نیست. نیروهای طالبان بارها و بارها افراد بازداشت‌شده را اعدام صحرایی کرده‌ و سایر جنایات جنگی را مرتکب شده‌اند و عاملان این جنایات هرگز بازخواست نشده‌اند.»

 دیده‌بان حقوق بشر معتقد است که حتی در صورت تشخیص قطعی عضویت در داعش، کشتار غیرقانونی و مجازات بدون طی مراحل قانونی همچون بازپرسی و دادرسی، توجیه‌پذیر نیست.

طالبان پس از به قدرت رسیدن در افغانستان، از نوامبر ۲۰۲۱ حملات خود به مواضع داعش در کنر و ننگرهار را تشدید کردند. این گروه در بیانیه‌های خود در رسانه‌ها اعلام کردند که «۹۸ درصد عوامل داعش در خاک افغانستان» را از بین برده‌اند و «داعش دیگر تهدیدی جدی برای امنیت افغانستان تلقی نمی‌شود.» با وجود این، حملات داعش در سراسر افغانستان در ماه‌های بعد از آن، همچنان گسترش یافت.

کانال درونته، بایگانی اجساد سلاخی‌شده به دست طالبان

دیده‌بان حقوق بشر علاوه بر ۵۴ جسدی که تیم تحقیقی این سازمان کشف کرده، اطلاعات دیگری هم در مورد اجساد کانال درونته، از زبان ساکنان محلی منتشر کرده است.

حبیب، (نام مستعار) که یک کارگر روزمزد و ساکن شهرستان سرخرود ننگرهار است، به دیده‌بان حقوق بشر گفت که پس از خشک شدن کانال، ۱۰ جسد در نزدیکی ایستگاه اتوبوس‌های مسیر کابل دیده است. او گفت: «قسمتی از کانال که بارونگ نامیده می‌شود، یک توری دارد که از ورود زباله یا مواد دیگر و مسدود شدن کانال جلوگیری می‌کند. این اجساد در تور گیر کرده بودند. وقتی مردم آن‌ها را پیدا کردند و به طالبان خبر رسید، آن‌ها آمدند و دیگر به مردم اجازه ندادند به محل نزدیک شوند. ساعتی بعد، آمبولانس آمد و اجساد را برد.»

او افزود: «برخی از اجساد بدون سر بودند. برخی از آن‌ها پوسیده شده و تغییر رنگ داده بودند و اکثر اجساد شناسایی نبودند.»

سعدالله، یک کارگر روزمزد اهل تاتنگ قلعه شهرستان سرخرود، نیز به دیده‌بان حقوق بشر گفت که اواخر نوامبر، اجسادی را در کانال پیدا کرده است. او توضیح داد: «در حال تمیز کردن کانال بودیم که دوستانم دو چیز عجیب پیدا کردند و دیدیم که داخل آن جسد بود. آن‌ها را قبل از انداختن در آب، به سنگ بسته بودند. اجساد بو گرفته بودند و به نظر می‌رسید که روزها است در آب مانده‌اند. عده‌ای از مردم جمع شدند و اجساد را به بیمارستان [سردخانه] بردند.»

جسد مردی به نام وهاب‌الدین، اهل روستای فتح‌آباد سرخرود، از جمله اجسادی بود که در این کانال کشف شد. نیروهای طالبان او و برادرش گلاب‌الدین، را اواسط اکتبر بازداشت کردند. یکی از اهالی فتح‌آباد به دیده‌بان حقوق بشر گفت: «در ۲۰ نوامبر ۲۰۲۱، جسد وهاب‌الدین را در کانال [دارونته] پیدا کردیم. گلاب‌الدین هنوز مفقود است. وهاب‌الدین از ناحیه کتف دو گلوله خورده و گلویش نیز بریده شده بود. به سینه وهاب‌الدین سنگ بسته بودند تا بدنش روی آب نیاید.»

علاوه بر کشف اجساد در کانال درونته، تعدادی زیادی جسد هم که برخی از آن‌ها یادداشت‌هایی به همراه داشتند، در مناطق مختلف در میان مزارع و پارک‌ها پیدا شدند. اما کشته شدن این افراد پایان ماجرا نبود؛ مصاحبه شوندگان در گزارش دیده‌بان حقوق بشر، از ناپدید شدن شمار زیادی از افراد در استان‌های شرقی افغانستان خبر دادند. آن‌ها گفتند که طالبان با یورش به منازل، برخی از اعضای خانواده آنان را با خود برده‌اند و به هیچ یک از درخواست‌های ملاقات با افراد بازداشت‌شده یا اطلاعاتی در مورد سلامتی آن‌ها پاسخ نمی‌دهند و در بیشتر موارد، از بازداشت این افراد اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند.