عربستان سعودی در ماه‌های اخیر دیپلماسی فعالی در پیش گرفته است و با توجه به تحولات جهانی و توازن جدید قوا در منطقه، درصدد ایفای نقش فعال‌تر در تحولات منطقه‌ای است. در ماه گذشته عربستان سعودی شاهد برگزاری اجلاس امنیتی جده بود که جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا نیز در آن حضور داشت. بلافاصله یک هفته پس از این اجلاس، تماس تلفنی بین ولادیمیر پوتین و شاهزاده محمد بن سلمان صورت گرفت که همکاری دو کشور در بازار جهانی انرژی یکی از محورهای اصلی این مکالمه تلفنی بود. روابط چین و عربستان سعودی در دهه گذشته روند رو به رشدی داشته است.
نقش مهم عربستان سعودی در امنیت انرژی چین – سرمایه‌گذاری عربستان در زیر ساختار انرژی چین در کنار افزایش همکاری دو کشور در زمینه تسلیحات نظامی و تولید پهپادها باعث شده است تا جایگاه پکن در سیاست خارجی عربستان سعودی روزبه‌روز بیشتر شود. در این بین باید به تلاش چین برای افزایش حضور و نفوذ در خاورمیانه در توازن جدید قوا نیز اشاره کرد. انتظار می‌رود تماس‌های دیپلماتیک بین ریاض و پکن در سال‌های آینده افزایش یابد.
سفر رئیس‌جمهوری چین به ریاض
به نوشته روزنامه گاردین قرار است شی جین پینگ، رئیس‌جمهوری چین به زودی برای سفر رسمی راهی عربستان سعودی شود. با توجه به تحولات منطقه‌ای – افزایش احتمال احیای برجام و ادامه بحران انرژی از مواردی است که باعث می‌شود تا رسانه‌ها و قدرت‌های منطقه‌ای و بزرگ این سفر را به دقت رصد کنند. به گمان برخی کارشناسان مسائل منطقه، خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان شرایط را برای افزایش نفوذ و حضور چین و روسیه در خاورمیانه فراهم‌تر کرده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
سایمون واتکینز، روز ۹ اوت، طی مقاله‌ای در وب‌سایت تحلیلی اویل پرایس با اشاره به اهمیت نقش انرژی در آینده روابط ریاض با پکن، در یک گزارش به بررسی تفاهم‌نامه جدید آرامکو با شرکت ملی نفت چین (سینوپک) پرداخت. به گفته یو باوکای، رئیس شرکت سینوپک – امضای این تفاهم‌نامه به معنای فصل جدیدی در همکاری این شرکت با پادشاهی عربستان سعودی است. سینوپک و آرامکو در پروژه‌های مهمی چون یک جاده یک کمربند و سند ۲۰۳۰ عربستان سعودی مشارکت خواهند کرد. رئیس شرکت سینوپک در ادامه افزود که مقیاس و دامنه این تفاهم‌نامه بسیار بزرگ است و همکاری‌های عمیق و گسترده‌ای در بخش پالایش و پتروشیمی، مهندسی، تدارکات و ساخت‌وساز، خدمات میدان‌های نفتی، فناوری‌های موردنیاز در بخش بالادستی و پایین‌دستی، جذب کربن و توسعه صنعت هیدروژن را نیز شامل می‌شود. در راستای برنامه‌های بلندمدت چین برای توسعه روابط با عربستان سعودی، ساخت یک مرکز تولیدی عظیم در پارک انرژی ملک سلمان نیز پیش‌بینی شده است.
امضای این تفاهم‌نامه پیش از سفر رئیس‌جمهوری چین به عربستان سعودی نشان می‌دهد که دو کشور در تدارک افزایش همکاری بلندمدت در زمینه انرژی‌اند و این همکاری تنها به افزایش میزان واردات نفت چین از عربستان ختم نخواهد شد. سیاست زیست‌محیطی عربستان- برنامه‌های این کشور برای کاهش انتشار کربن و توجه بیشتر به پروسه گذار انرژی در این تفاهم‌نامه مورد تاکید دو طرف قرار گرفته است. منابع مالی و فناوری شرکت‌های چینی به‌ویژه در بخش تولید باتری‌ها و پانل‌های خورشیدی می‌تواند در خدمت اهداف بلندپروازانه برای افزایش سهم انرژی‌های تجدید پذیر به‌ویژه خورشید در تولید برق و کاهش اتکای این کشور به نفت برای تولید برق منجر شود و این خودبه‌خود باعث کاهش آلودگی هوا خواهد شد.
بحران انرژی باعث شد تا بار دیگر نقش عربستان سعودی در تثبیت قیمت نفت مشخص‌تر شود، هر چند تا امروز عربستان سعودی و سایر کشورهای عمده تولیدکننده نفت در جهت منافع ملی خود سیاست متحدی را دنبال کرده‌اند و به درخواست کشورهای عمده مصرف‌کننده نفت برای افزایش ظرفیت تولید نفت جواب منفی داده‌اند.
افزایش همکاری ریاض و پکن در بعد نظامی
چین درصدد افزایش صادرات سلاح است و خاورمیانه نیز یکی از بازارهای هدف پکن برای فروش سلاح و مهمات و فناوری نظامی است. چین نقش مهمی در توسعه برنامه موشکی عربستان سعودی داشته است و در ماه‌های ابتدایی امسال ابعاد جدیدی از نقش چین در توسعه برنامه موشکی عربستان سعودی در رسانه‌ها آشکار شد. پکن در دهه گذشته به‌تدریج به فروش پهپادهای تهاجمی به عربستان سعودی اقدام کرد و قرار شد کارخانه تولید پهپاد در این کشور احداث کند.
چین در سال ۲۰۲۱ بیش از ۳۱ میلیارد دلار کالا و خدمات به عربستان سعودی صادر کرد و ریاض در سال گذشته بزرگترین تامین‌کننده نفت چین بود؛ در سال گذشته چین روزانه به‌طور متوسط ۱.۷۵ میلیون بشکه نفت از عربستان سعودی وارد کرد و سهم ریاض در سبد انرژی (نفت) چین در سال گذشته ۱۷درصد بود.
منابع مالی هنگفت چین شرایط را برای سرمایه‌گذاری و حضور شرکت‌های دولتی و خصوصی چین در خاورمیانه و اکثر نقاط جهان فراهم کرده است. سفر رئیس‌جمهوری چین به عربستان سعودی از این نظر حائز اهمیت است که از ژانویه گذشته رئیس‌جمهوری چین سفر خارجی نداشته است و انتخاب ریاض به‌عنوان مقصد رئیس‌جمهوری چین نشان می‌دهد که نقش ریاض در سیاست خارجی چین در حال افزایش است و دو طرف به گسترش همکاری‌ها در همه زمینه‌ها علاقه‌مند‌ند.
سفر شی جین پینگ به عربستان سعودی آغاز فصل جدیدی در روابط دو کشور خواهد بود. از منظر ریاض افزایش روابط دو کشور بازی برد-برد خواهد بود، چرا که نقش عربستان سعودی در امنیت انرژی چین می‌تواند افزایش یابد و همچنین منابع مالی و فناوری شرکت‌های چینی می‌توانند در پروژه‌های و برنامه‌های بلندپروازانه عربستان سعودی نقش مهمی ایفا کنند. در بعد سیاسی هم پکن از اهمیت ریاض در معادلات منطقه‌ای آگاه است و همکاری دو کشور می‌تواند باعث افزایش ثبات و امنیت منطقه‌ای نیز شود و همچنین پکن به خوبی آگاه است که هرگونه تنش در منطقه، امنیت انرژی و امنیت ملی این کشور را با تنش جدی مواجه خواهد کرد. هر چند ادعا می‌شود اهمیت ژئوپلیتیک خاورمیانه برای واشینگتن کاهش یافته است، اما ماه گذشته بایدن از نگاه تازه آمریکا به خاورمیانه خبر داد. با توجه به همه شرایط، از این به بعد باید شاهد افزایش حضور چین در خاورمیانه بود و طبیعی است که این به معنای افزایش همکاری پکن و ریاض نیز خواهد بود.
