بازتاب‌های یک استفتا

در پی یک استفتا (پرسش و درخواست فتوا) از آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی، مرجع تقلید شیعه ساکن قم، درباره برنامه تلویزیونی «برنده باش»، وی این مسابقه را قمار اعلام کرد.

از مکارم شیرازی سوال شده بود: «مسابقه‌ای حضوری با عنوان مسابقه بزرگ برنده‌باش از طریق شبکه سه سیمای جمهوری اسلامی ایران در حال اجرا و پخش است که به شرکت‌کنندگان در این مسابقه به ازای پاسخ صحیح به هر سوال، مبلغ قابل توجهی به صورت پلکانی (تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان) اعطا می‌کند که با کمک مجری برنامه و فرصت‌هایی که در اختیار هر شرکت‌کننده قرار می‌گیرد، مبلغ جایزه غالباً از ۵ میلیون تومان کمتر نیست. شرط حضور در این برنامه خرید سوال و پاسخ درست به آن‌ها از طریق اپلیکیشن مخصوص است و در صورت درست بودن جواب‌ها، در یک رقابت فشرده، ۴ نفر به مسابقه حضوری دعوت خواهند شد. آیا برگزاری این نوع مسابقات جایز است؟ آیا شرکت در این نوع مسابقات جایز است؟ آیا شرکت کننده، مالک شرعی جایزه خواهد شد؟»

و جواب از این قرار بود: «بسمه تعالی. این کار قمار است و کسانی که شرکت می‌کنند مالک آن جوایز نمی‌باشند».

برنامه «برنده باش» با مجری گری محمدرضا گلزار، بازیگر، آغاز شد. این برنامه زمانی نه چندان دور به حاشیه کشیده شد و آن زمانی بود که علی فروغی، رئیس تازه شبکه سه تلویزیون ایران، که پیشتر مدیریت سازمان بسیج صدا و سیما را بر عهده داشت، با تقلب در آرای مردم این برنامه را جلوتر از برنامه نود عادل فردوسی پور در برنامه منتخب سال انداخت. برنامه نود پیروز اصلی آرای مردمی بود.

در پی پخش خبر این استفتا، روابط عمومی برنامه توضیح زیر را برای رسانه‌ها ارسال کرد: «به نام خدا. در پی انتشار استفتائی پیرامون مسابقه برنده باش به اطلاع می‌رساند فرض مطرح شده در سوال استفتاء کامل نیست و طبیعتاً فرض ناکامل، جایگاه سوال را مخدوش می‌سازد».

ولی با وارد شدن آیت‌الله خامنه‌ای به ماجرا، اوضاع بدتر شده است. رهبر جمهوری اسلامی ایران در دیدار با جمعی از کارگران به این نکته اشاره کرد و گفت: «باید فرهنگ کار و تولید و تلاش را ترویج دهیم و روحیه انتظار برای ثروت بادآورده را از بین ببریم و روش‌هایی شبیه بخت‌آزمایی را ترویج نکنیم که دستگاه‌های مختلف از جمله صداوسیما باید متوجه این معنا باشند».

البته این اولین بار نیست که علی خامنه ای به این برنامه ایراد می‌گیرد. وی سال ۸۳ نیز در ملاقات با مسئولان صدا و سیما گفت: «شخصی تماس می‌گیرد و به‌خاطر هیچی، به او جایزه می‌دهند! یک روز من دیدم در یک برنامه‌ی تلویزیونی پنج میلیون تومان به یک نفر جایزه دادند؛ برای این‌که به چند سؤال جواب داد! این سرگرمىِ خیلی جالبی نیست. پنج میلیون تومان، تقریباً حقوق دو سه سال یک کارمند متوسط است. ممکن است بگویند این‌کار ترویج علم است. ترویج علم را از یک راهِ بهتر بکنید؛ این راه ضرر دارد».

از سویی، غلامرضا کاتب،‌ نماینده مجلس و عضو شورای نظارت بر صداوسیما به خبرگزاری ایرنا گفت:«ما هم فتوای آیت‌الله مکارم‌شیرازی را شنیدیم و حتماً این موضوع در دستور کار قرار خواهد گرفت. در جلسه بعدی این شورا که ۱۵ روز دیگر برگزار می‌شود، درباره حاشیه‌های مسابقه برنده‌باش بحث خواهد شد».

و از سوی دیگر، محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات ایران، دستور داد تا اپراتورهای موبایل مانع استفاده شبکه‌های تلفن همراه در ایران برای انجام مسابقه‌های قمار "غیرمشروع" شوند:

آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی مجددا امروز به این ماجرا پرداخت و در آغاز درس خارج فقه خود در مسجد اعظم قم گفت: «فرض بگیریم سؤالات خوب، اگر پول جوایز را از خودشان بدهند اشکالی ندارد، در واقع می‌خواهند برای کار خیر و مسائل علمی و آموزشی خرج کنند، در اینجا مانعی ندارد اما اگر پول را از شرکت کنندگان بگیرند، کما اینکه عده زیادی به روش‌های مختلف این کار را می‌کنند و غالباً بخش اعظم پول به جیب برگزار کننده مسابقات می‌رود و درصد اندکی به شرکت کنندگان می‌دهند، در اینجا هر دو حرام می‌شود. طبق اطلاع ما، ۹۵ درصد درآمد این موضوع به جیب برگزار کننده می‌رود و تنها ۵ درصد را جایزه می‌دهند و این یک نوع بخت آزمایی و قمار است و همه مراجع در این موضوع اشتراک نظر دارند».

جی پلاس، سایت خبری جوانان جماران، در برآوردی حساب کرده است که برای گذر از مرحله اول و رسیدن به این برنامه باید ۳ تا ۴ میلیون تومان هزینه کرد و اینکار را کازینوی قمار پولداران خواند که همچنین درآمدی ۳ و نیم میلیون تومانی در هفته، در ازای هر فرد، برای برگزارکنندگان برنامه دارد.

گفتنی است مجری این برنامه و سوپراستار سینما برای اجرا در برنامه صدا و سیما دستمزد چند صد میلیون تومانی دریافت می‌کند.