سخنان تازه ملا هیبت‌الله، رهبر طالبان، در مورد نظام شرعی با دیدگاه‌هایی که سیاستمداران طالب درصددند اشاعه بدهند تناقضی آشکار دارد. ملا هیبت‌الله در تازه‌ترین سخنرانی‌اش، که از رسانه‌های طالبان پخش شد، می‌گوید که تمام ساختار دولت را تغییر می‌دهد و نظامی کاملا شرعی ایجاد می‌کند.

هیبت‌الله گفت لایحه تمام وزارتخانه‌ها را در اختیار عالمان دین گذاشته است تا هر آنچه غیردینی است از آن حذف کنند. این در حالی است که همزمان با این سخنرانی، سیاستمداران طالب با نمایش چهره‌ای ملایم و منعطف از دولتشان، در پی ترغیب کشورهای جهان به تعامل با دولت طالبان‌اند.

ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی امارت اسلامی طالبان، در گفت‌و‌گو با شبکه طلوع نیوز، گفت دلیل اصلی این که دولت دائمی با کابینه رسمی ایجاد نشده است نبود قانون اساسی، تشکیل نشدن شورا و بازنگشتن افغان‌های خارج از افغانستان به کشور است. مجاهد گفت: «کابینه رسمی وقت نیاز دارد، قانون اساسی ساخته نشده، شورا تشکیل نشده، افغان‌های که بیرون از کشور زندگی می‌کنند تا اکنون برنگشته‌اند. این ارکان نظام است. هروقت که این‌ها به وجود آمد، حکومت به حالت عادی برمی‌گردد.»

این سخنان مجاهد در موضعی مقابل رهبر طالبان قرار دارد. رهبر طالبان در سخنانش به‌وضوح می‌گوید که تمام قوانین اجرایی پیشین در افغانستان «ناروا» است و این قوانین باید از ساختار دولت طالبانی حذف شود. منظور رهبر طالبان نحوه تشکیل وزارتخانه‌ها است، وگرنه در مورد ضرورت وجود وزارتخانه‌ها هیچ بحثی مطرح نیست.

ملا هیبت‌الله می‌خواهد ساختار نهاد حکومت یکدست دینی و شرعی شود، یعنی رهبری تمام ارکان حکومت به‌دست ملاها باشد، زیرا در حکومت دینی فقط روحانی است که حکمروایی می‌کند. اما آنچه سیاستمداران طالب سعی دارند ترسیم کنند حکومتی منطبق با ساختارهای امروزی است.

 ذبیح‌الله مجاهد می‌گوید هنوز قانون اساسی تنظیم نشده است. در حالی که پیش از این، وزارت عدلیه (دادگستری) طالبان اعلام کرده بود که افغانستان دیگر به قانون اساسی نیازی ندارد. نبود قانون اساسی کافی است تا شیرازه ساختار نظام قبلی را که طالبان به ارث برده‌اند از هم بپاشد.

ملا هیبت‌الله در سخنرانی اخبرش گفت که او به‌رغم فشارها، نظام شرعی را تحت هر شرایطی در افغانستان برقرار خواهد کرد. این احتمال وجود دارد که عده‌ای از سیاستمداران طالبان که در تلاش‌اند رابطه دولت طالبانی با جهان را بهبود بخشند، از هیبت‌الله خواسته باشند تا مصلحت را در نظر بگیرد، از جمله تدوین و تنظیم قانون اساسی.

در عصر معاصر، حتی در نظام‌های دینی، کشوری وجود ندارد که قانون اساسی نداشته باشد. اما حالا رهبر طالبان و روحانیون همسو با او می‌گویند در نظام افغانستان به قانون اساسی نیازی نیست. این یعنی قضات و دادستان‌ها بر اساس برداشت شخصی خودشان قضاوت خواهند کرد. طالبان بر این باورند که قرآن و حدیث کفایت می‌کند تا از هرگونه قانون دیگری بی‌نیاز باشیم. اما این دیدگاه اصول پذیرفته‌شده در جهان را نادیده می‌گیرد.

هرچند رهبر طالبان می‌گوید تعامل با جهان را نیز در نظر دارند، چنین ساختار تک‌بعدی و انعطاف‌ناپذیری، امکان هرگونه تعامل با جهان را به صفر می‌رساند. به همین دلیل، سیاستمداران طالبان در تلاش‌اند نگذارند انعکاس سخنان رهبرشان، که نشان‌دهنده حرکت قهقرایی عمیقی است، بیش از این پخش شود.

تناقض میان سخنان رهبر طالبان و سیاستمداران در قدرت این گروه دو مسئله را نشان می‌دهد. نخست اینکه میان رهبر طالبان و بدنه این گروه در مورد قدرت تفاوت دیدگاه وجود دارد. رهبر طالبان می‌خواهد قدرت همچنان در دست روحانیون وابسته به این گروه باشد و هیچ‌کس دیگری وارد حلقه قدرت نشود. اما سیاستمداران این گروه می‌خواهند برای نزدیک شدن به جهان، چهره متمدن‌تر و منعطف‌تری از نظام خود به نمایش بگذارند.

دوم اینکه، هم رهبر طالبان و هم بدنه این گروه در اصل با انحصار تک‌قومی و تک‌گروهی در دولت افغانستان موافق‌اند اما با بازی‌های سیاسی، سعی در انحراف افکار عمومی دارند.

تا این‌جا، آنچه به‌عنوان برایند اندیشه طالبان در قدرت مطرح بوده روند سیاسی قومی و تک‌محور طالبان است و برخلاف گفته‌های سیاستمداران این گروه، بحث‌هایی چون مشارکت سایر گروه‌های قومی و سیاسی در قدرت از روی کاغذ فراتر نرفته است.