در حالی که نایب‌رئیس انجمن داروسازان از کمبود شدید دارو و «آوارگی بیشتر بیماران برای پیدا کردن یک قلم دارو» خبر داده است، گزارش‌ها از صادرات دارو به روسیه و ردپای این کشور در بحران دارو در ایران حکایت دارد و مقام‌های وزارت بهداشت نیز افزایش صادرات دارو به روسیه را تایید می‌کنند.

سایت خبری تجارت نیوز روز سه‌شنبه ۱۶ آبان، در گزارشی یکی از دلایل اصلی کمبود دارو در داروخانه‌ها را صادرات داروهای ایرانی به روسیه عنوان کرد.

سجاد اسماعیلی، مشاور سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، درباره صادرات داروهای ایرانی گفت تا زمانی که نیاز داخل کشور تامین نشده است، مجوز صادرات به هیچ شرکتی نمی‌دهد. روز ۲۴ مهرماه هم‌زمان با تشدید کمبود دارو، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت از برنامه‌ریزی برای صادرات دارو به روسیه خبر داد.

علیرضا پیمان‌پاک گفت: «طبق آمارها واردات دارو و تجهیزات پزشکی روسیه در سال ۲۰ میلیون دلار است و با خروج شرکت‌های غربی از این کشور به‌دلیل تحریم، بازار مناسبی پیش روی شرکت‌های ایرانی قرار گرفته است.»

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت تاکید کرد که این وزارتخانه از چند ماه قبل برنامه‌ریزی برای افزایش صادرات دارو به روسیه را آغاز کرده است و اکنون «توافقات خوبی در صادرات داروهای ضدسرطان» به روسیه انجام شده است.

ایران پیش از این نیز به شکل محدود اقدام به صادرات دارو به روسیه می‌کرد، اما به گفته مقام‌های دولت جمهوری اسلامی، پس از حمله روسیه به اوکراین و اعمال تحریم علیه این کشور از جانب آمریکا و اروپا، دولت ایران به‌دنبال صادرات بیشتر دارو به روسیه بوده است.

حسین شمالی، مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، نیز ۶ آبان ماه از «رشد قابل توجه صادرات دارو از ایران به روسیه» خبر داد.

شمالی گفت که ارزش صادرات داروهای ایرانی به روسیه در سال گذشته حدود ۷.۵ میلیون دلار بود و عمده داروهای صادرشده از ایران به روسیه نیز در گذشته داروهای زیستی مانند اینترفرون بتا و فاکتور هفت بود.

مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو همچنین با اشاره به نزدیکی روابط بین دو کشور ایران و روسیه و با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده از طرف شرکت‌های ایرانی به روسیه، گفت: «امیدواریم که به‌زودی شاهد رشد قابل توجهی در صادرات محصولات دارویی تولید‌شده در کشور به مقصد روسیه باشیم.»

 این مقام وزارت بهداشت همچنین از رشد ۳۰ درصدی صادرات دارو از ایران به دیگر کشورها در سال ۱۴۰۰ خبر داد و گفت که ارزش صادرات اقلام دارویی کشور در سال گذشته حدود ۶۰ میلیون دلار بوده که نسبت به سال پیش از آن، با رشد ۳۰ درصدی همراه بوده است.

مقام‌های وزارت بهداشت لیست کاملی از داروهای صادراتی به روسیه منتشر نکرده‌اند، اما دست‌کم در یک مورد، مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو گفت اینترفرون بتا و فاکتور هفت دو قلم از جمله داروهای صادراتی به روسیه است.

اینترفرون بتا از داروهایی است که برای کاهش حمله‌های عصبی به بیماران‌ مبتلا به ام‌اس تجویز می‌شود. سایت تجارت نیوز در گزارش خود با اشاره به اینکه سخنان محمدعلی صحراییان، نایب‌رئیس انجمن‌ ام‌اس ایران، مبنی براینکه بیماران‌ مبتلا به ام‌اس در ایران، سال گذشته با کمبودهای مقطعی این دارو مواجه بودند، تاکید کرد که این کمبود در همان دوره‌ای بوده که این دارو به روسیه صادر شده است.

آشکار شدن رد پای روسیه در کمبود دارو در ایران، هم‌زمان با روزهایی شده است که کمبود یک هزار قلم دارو به تازه‌ترین و بی‌سابقه‌ترین بحران بهداشت و درمان در ایران تبدیل شده و دولت ابراهیم رئیسی نیز برخلاف شعار‌ها و وعده‌هایش، تاکنون نتوانسته آن را کنترل کند.

بر اساس گزارش‌ها، مبتلایان به بیماری‌های تنفسی از مهم‌ترین قربانیان این بحران‌اند که با کمبود اسپری‌های مخصوص دست‌وپنجه نرم می‌کنند و مجبورند یک اسپری ۸۷ هزار تومانی (قیمت دولتی) را از بازار آزاد به قیمت ۳۷۸ هزار تومان تهیه کنند.

در چند هفته اخیر، حتی شربت استامینوفن و بروفن به‌عنوان ساده‌ترین دارو‌ها نیز در ردیف داروهایی قرار گرفته‌اند که کمتر کسی شانس تهیه آن‌ها را دارد و قفسه آنتی‌بیوتیک‌ها نیز تقریبا در تمامی داروخانه‌ها خالی شده است.

نیکوراندیل، داروی فشار خون و قلب، نیز به اندازه‌ای نایاب شده است که بیماران مجبورند از دارو‌های دیگری به جای آن استفاده کنند و این موضوع خود به افزایش اضطراب و استرس در بیماران دامن زده است.

روزنامه هم‌میهن طی گزارشی درباره بحران کمبود دارو، نوشت که وزارت بهداشت یک فهرست قرمز (کمبود)، زرد (هشدار) و سبز(تامین) دارویی دارد و اکنون این فهرست به رنگ زرد درآمده است. این روزنامه بر اساس همین فهرست، دارو‌های کمیاب و نایاب در ایران را ۷۰۰ قلم گزارش کرده است.

مجتبی بوربور، نایب‌رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو، نیز این میزان کمبود را تایید و چهار عامل «کاهش ذخایر راهبردی دارو، نبود حمایت واقعی از تولیدکنندگان، قیمت‌گذاری‌های اشتباه و جنگ روسیه و اوکراین» را مهم‌ترین عوامل بحران کمبود دارو در ایران‌ عنوان کرده است.

نایب‌رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو تاکید کرد که «نگرانی اصلی کمبودهای فعلی نیست؛ بلکه در آینده کمبودهای خطرناک‌تری رخ خواهد داد و همه گروه‌های دارویی با این بحران مواجه می‌شوند».