دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، قصد دارد در نخستین سفر خارجی دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش در ماه مه به عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر سفر کند. این سفر گامی در راستای تقویت روابط اقتصادی و امنیتی واشینگتن با متحدانش در منطقه خلیج فارس است. این سفر در برهه‌ای حساس و هم‌زمان با تحولات ژئوپلیتیکی گسترده در منطقه صورت می‌گیرد، از تداوم جنگ در غزه گرفته تا نوسانات بازار نفت و مذاکرات هسته‌ای با ایران که می‌توانند توازن قوا در خاورمیانه را بازتعریف کنند.

سرمایه‌گذاری‌ها و دستور کار اقتصادی

ترامپ تاکید کرده است که محور اصلی این سفر ترغیب کشورهای خلیج‌فارس برای سرمایه‌گذاری‌های هنگفت در اقتصاد آمریکا است. به گفته او، عربستان سعودی وعده سرمایه‌گذاری یک تریلیون دلار را در آمریکا داده است، رقمی که پیش‌تر در دوره نخست ریاست‌جمهوری‌ ترامپ ۴۵۰ میلیارد دلار اعلام شده بود. امارات متحده عربی هم به دنبال سرمایه‌گذاری حدود ۱.۴ تریلیون دلار در زمینه‌هایی چون هوش مصنوعی، انرژی و صنایع است. همچنین به نظر می‌رسد قطر نیز قراردادهایی مشابه، به‌ویژه در حوزه گاز و زیرساخت‌ها، اعلام کند.

اما در برابر وعده‌های سرمایه‌گذاری، درمورد عایدی کشورهای حوزه خلیج فارس در ازای این سرمایه‌گذاری‌ها نیز پرسش‌هایی مطرح می‌شود. در حالی که واشینگتن به‌دنبال ایجاد فرصت‌های شغلی و تقویت صنایع نظامی و فناورانه است، کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس خواهان تضمین‌های امنیتی و حمایت‌های سیاسی در پرونده‌هایی چون ایران و مسئله فلسطین‌اند.

عربستان و آمریکا: روابطی فراتر از نفت

البته سفر پیش‌ِروی ترامپ به سعودی تنها یک رویداد دیپلماتیک نیست، بلکه نمادی است از روند صعودی همکاری راهبردی میان ریاض و واشینگتن؛ همکاری‌ای که در سال‌های اخیر در عرصه‌های گوناگون از امنیت گرفته تا انرژی، فناوری و سرمایه‌گذاری گسترش یافته است. این شراکت، که فراتر از نفت و تجارت سنتی است، در سایه دگرگونی‌های ژئوپلیتیکی و اقتصادی جهانی، اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده و به الگویی از اتحاد مبتنی بر منافع متقابل و چشم‌اندازهای مشترک تبدیل شده است.

شراکت اقتصادی: از نفت تا فناوری و ابرسرمایه‌گذاری‌ها

اگر در گذشته رابطه میان آمریکا و عربستان سعودی به نفت گره خورده بود، امروز این رابطه به افق‌های متنوع‌تری گسترش یافته که با «چشم‌انداز ۲۰۳۰» عربستان سعودی هم‌راستا است، برنامه‌ای که هدف آن تنوع‌بخشی به اقتصاد و حرکت به‌سوی فناوری‌های نوین و صنایع مدرن است.

تعهد عربستان سعودی برای سرمایه‌گذاری یک تریلیون دلاری در اقتصاد آمریکا نشان می‌دهد که ریاض دیگر تنها تامین‌کننده انرژی نیست، بلکه بازیگری بزرگ در عرصه سرمایه‌گذاری جهانی است. این سرمایه‌گذاری‌ها صرفا به خرید تسلیحات محدود نخواهد بود، بلکه زیرساخت‌های مهم، هوش مصنوعی و انرژی پاک را نیز دربر خواهد گرفت و به رشد اقتصادی دو سوی این رابطه کمک خواهد کرد.

علاوه بر این، عربستان سعودی به دنبال دستیابی به فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای است، همکاری‌ای راهبردی که به ریاض کمک خواهد کرد تا منابع انرژی داخلی‌اش را تنوع بخشد و از وابستگی‌ به نفت بکاهد.

از سوی دیگر و با آغاز پروژه‌هایی چون «نئوم» و «لاین»، عربستان سعودی به مقصدی جذاب برای شرکت‌های فناوری جهان بدل شده است. همکاری با شرکت‌هایی مانند آمازون، گوگل و اوراکل در حوزه کلان‌داده‌ها و هوش مصنوعی، بیانگر عزم ریاض برای تبدیل شدن به قطب دیجیتال منطقه‌ای است، هدفی که واشینگتن نیز در رقابت با چین از آن حمایت می‌کند.

همکاری نظامی: امنیت مشترک و برتری فناوری

همچنان عربستان سعودی بزرگ‌ترین خریدار تسلیحات آمریکایی در جهان به شمار می‌رود و در سال‌های اخیر قراردادهایی چندین میلیارد دلاری برای خرید سامانه‌های پدافندی پیشرفته مانند «تاد» و جنگنده‌های «اف-۳۵» امضا کرده است. اما همکاری نظامی فراتر از خرید و فروش سلاح است. نیروهای مسلح عربستان سعودی در تمرین‌هایی مشترک با ارتش آمریکا، مانند رزمایش «ریگ‌های جزیره»، مشارکت دارند که توان دفاعی دو طرف را افزایش می‌دهد.

با افزایش تهدیدهای سایبری، دو کشور در زمینه توسعه سامانه‌های پیشرفته دفاع سایبری نیز همکاری دارند، به‌ویژه در برابر حملاتی که ممکن است زیرساخت‌های نفتی را هدف قرار دهند.

دیپلماسی و هماهنگی سیاسی: از خاورمیانه تا صحنه جهانی

از سوی دیگر، عربستان سعودی نقش محوری در سیاست آمریکا در قبال منطقه دارد؛ از بحران فلسطین و اسرائیل گرفته تا ناسازگاری میان کشورهای عربی و روند بازسازی عراق و سوریه. در حالی که رقابت میان قدرت‌های جهانی برسر نفوذ در منطقه خلیج فارس شدت گرفته است، عربستان سعودی همچنان متحد راهبردی واشینگتن باقی می‌ماند و نقش مهمی در توازن با نفوذ فزاینده چین، به‌ویژه در حوزه فناوری و زیرساخت‌ها، ایفا می‌کند.

شراکتی برای ساختن آینده

سفر ترامپ به شماری از کشورهای حوزه خلیج فارس، به‌ویژه عربستان سعودی، فراتر از تشریفات دیپلماتیک، نقطه عطفی در مسیر همکاری راهبردی میان دو کشور به شمار می‌آید. رابطه‌ میان این دو کشور دیگر به نفت یا امنیت محدود نمی‌شود، بلکه حوزه‌های گسترده‌ای از سرمایه‌گذاری‌های عظیم، فناوری‌های نوین و دیپلماسی فعال را دربر می‌گیرد.

در جهانی ناپایدار که صحنه رقابت فزاینده قدرت‌های بزرگ است، شراکت ریاض و واشینگتن عاملی کلیدی در حفظ ثبات نه‌تنها در خلیج فارس، که در اقتصاد جهانی و امنیت بین‌المللی است. این سفر می‌تواند سرآغاز مرحله نوینی از شراکت فراگیر باشد تا همکاری اقتصادی و فناورانه، در کنار ائتلاف سنتی امنیتی، به ستون‌های اصلی آینده‌ای با ثبات‌تر و شکوفاتر برای هر دو طرف و کل منطقه تبدیل شود.