کسی که اکنون در کنار دانشمندان مبتکر بریتانیا ایستاده و یکی از کاشفان نخستین داروی نجاتبخش برای درمان پرهاکلامپسی یا مسمومیت بارداری محسوب میشود، دختری از یک خانواده معمولی هزاره است. حمیرا رضایی دختری است که از پدر و مادری بیسواد در زمان جنگهای داخلی در شهرستان جاغوری افغانستان متولد شد. او با دشواری تمام به تحصیل ادامه داد و اکنون دکترای تحقیقات پزشکی در زمینه پرهاکلامپسی از دانشگاه آستون بریتانیا دارد.
حمیرا رضایی، متولد ۱۹۹۳میلادی در شهرستان جاغوری استان غزنی، تا سال ۲۰۰۶ با خانوادهاش در افغانستان زندگی کرد. او پس از سقوط دور اول رژیم طالبان در افغانستان به مدرسه رفت و تا کلاس سوم ادامه داد. این پژوهشگر درمورد آنچه از افغانستان بهیاد دارد، به ایندیپندنت فارسی گفت: «من کودک بودم، اما به یاد دارم که در دور اول حاکمیت طالبان در افغانستان، در دشواری تمام زندگی میکردیم. بهشدت فقیر بودیم و هزاره بودن، ترس از طالبان و تنشهای موجود بین پشتونها و هزارهها در منطقه ما، زندگی را برایمان دشوارتر ساخته بود.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
مدتی پساز سقوط رژیم طالبان در سال ۲۰۰۱ در افغانستان، پدر حمیرا به بریتانیا مهاجرت کرد و حمیرا با مادر و سه خواهرش، در سال ۲۰۰۶ به او ملحق شدند. حمیرا که در افغانستان فقط تا کلاس سوم تحصیل کرده بود، مستقیما وارد کلاس هشتم مدرسه در شهر برمینگام بریتانیا شد. او دوره مدرسهاش را پر از چالش و فشار توصیف میکند. حمیرا می گوید: «ما زبان بلد نبودیم، در سیستمی که با سیستم آموزشی بریتانیا نزدیک باشد، تحصیل نکرده بودیم و درضمن، از یک فرهنگ کاملا متفاوت میآمدیم، پس این دوره سراسر دشواری بود.»
سرانجام حمیرا از مدرسه فارغالتحصیل شد و بلافاصله وارد مرحله بعدی تحصیل در مقطع کارشناسی شد. او مدرک کارشناسیاش را در رشته فناوری پزشکی دریافت کرد و سپس در زمینه سلولهای بنیادی مدرک کارشناسی ارشد گرفت. اما عطش تحصیل همچنان در او شعلهور بود و حمیرا را پس از مدت کوتاهی، بهسمت تلاش برای آغاز مقطع دکترا کشاند. او در اینباره گفت: «ما از جامعهای ویران و پر از تبعیض آمده بودیم و اینجا هرکسی را که میدیدم کاری میکند، میگفتم من هم باید این کار را بکنم، باید بتوانم، باید.»
عطش تحصیل، فرار از محرومیت و اثبات اینکه در جایی که زندگی میکند با دیگران تفاوتی ندارد، این دختر هزاره را برانگیخت تا درمورد یک پروژه جدید برای آغاز دوره دکترایش فکر کند. حمیرا سرانجام تصمیم گرفت پیشنهاد پروژه دکترایش را در زمینه تولید دارویی برای درمان پرهاکلامپسی یا مسمومیت بارداری بنویسد و با این پیشنهاد به دانشگاه پزشکی آستون در شهر برمینگام بریتانیا راه یافت.
حمیرا گفت: «تحقیقات در مورد پرهاکلامپسی بیشاز سی سال است که در این دانشگاه ادامه دارد، من مشخصا در زمینه یافتن دارو برای این بیماری کار کردم و در مدتزمان پروژه دکترایم، به پژوهش آزمایشگاهی در این زمینه پرداختم.»
این دارو سرانجام به کمک حمیرا و گروه محققان شرکت بیو دارویی MirZyme Therapeutics، جاییکه حمیرا در آن کار میکند، کشف و آماده آزمایش شد. به گزارش رسانههای بریتانیایی، این دارو تاکنون تنها روی موشها آزمایش شده و نتیجه مثمری داشته است. اکنون این شرکت در نظر دارد تا دوره آزمایش انسانی را آغاز کند.
رسانههای بریتانیا روز جمعه، ۲۰ آبان، گزارش دادند که آژانس نظارتی محصولات دارویی و بهداشتی این کشور، مجوز تسریع روند تولید و دسترسی به این دارو را صادر کرده است.
به گفته حمیرا، این دارو تنها درمان واقعی پرهاکلامپسی است و به همین دلیل، مجوز تسریع در روند آزمایش انسانی و تولید، دریافت کرده است. او تصریح کرد: «اکنون که مجوز تسریع روند آزمایش و تولید را دریافت کردهایم، پیشبینی میکنیم که تا سال ۲۰۲۸ بتوانیم این محصول را برای استفاده عمومی به بازار عرضه کنیم.»
پرهاکلامپسی یا مسمومیت دوره بارداری، از عارضههای ناشی از بارداری است و براساس پژوهشها، سالانه بیش از نیممیلیون جنین و حدود یکصدهزار مادر باردار در اثر این عارضه، جانشان را از دست میدهند.
مسمومیت بارداری معمولا پس از هفته بیستم بارداری ظاهر میشود و علائم آن فشار خون بالا، مشاهده پروتئین بیش از حد در ادرار مادر باردار و آسیب به اعضای داخلی بدن، همچون کبد و کلیهها، است.
درصورتیکه خانمهای باردار اقدامی جهت درمان شرایط خود نکنند، مسمومیت بارداری عوارض جدی برای مادر و کودک ایجاد خواهد کرد. البته تاکنون تنها راه درمان این عارضه، زایمان پیش از موقع است. یعنی پزشکان درصورتیکه مادر در ماههای آخر بارداری قرار داشته باشد، برای نجات جان مادر و نوزاد، اقدام به زایمان میکنند. اکنون با کشف داروی جدید، یک راه حل آسانتر برای رهایی از شر این عارضه در زمان بارداری ایجاد خواهد شد.
حمیرا درمورد رویایی که برای آیندهاش درسر میپروراند، گفت: «میخواهم درباره این عارضه دوران بارداری بیشتر و بیشتر تحقیق کنم و میخواهم در زندگیام شاهد روزی باشم که هیچ مادر و نوزادی بهدلیل گرفتارشدن به مسمومیت بارداری، جانشان را ازدست ندهند.»
حمیرا اکنون با خانواده هفتنفریاش در شهر برمینگام زندگی میکند. او چهار خواهر دارد که دو تن آنان در رشتههای پزشکی تحصیل کردهاند و بهزودی مدرک پزشکیشان را دریافت میکنند و دو خواهر دیگر هنوز دانشآموز مدرسهاند. حمیرا در کنار کار پژوهش پزشکی و دارویی، یک فعال اجتماعی است و اکنون مسئولیت کمیته طرح و برنامهریزی شورای جهانی هزارهها را بهعهده دارد.