چهار سال پیش بود که شورای حکام آژانس بین‌المللی با اجماع آرا قطعنامه‌ای را به تصویب رساند که پس از ۱۲ سال، روند اعمال فشار برای دریافت پاسخ در مورد ابعاد نظامی احتمالی فعالیت‌های هسته‌ای ایران در گذشته را متوقف و راه را برای اجرای برجام هموار کرد.
مختومه شدن پرونده «پی‌ام‌دی» در هفته‌های منتهی به اجرای برجام، فرصت تنفسی برای تهران پدید آورد که تا قبل از آن با انبوهی از پرسش‌های پاسخ داده نشده در مورد گذشته تردیدآمیز فعالیت‌های هسته‌ای مواجه بود. گذشته‌ای که پس از افشاگری سازمان مجاهدین خلق در مردادماه ۱۳۸۱، علنی شد و همین پنهان‌کاری بود که سنگ بنای بی‌اعتمادی عمیق نسبت به ماهیت برنامه‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی را گذاشت.
اکنون در حالی که تهران با اقدامات حساسیت برانگیزی مانند از سرگیری غنی‌سازی در فوردو یا به تصویر کشیدن آینده‌ای که در آن به تاجر اسلحه تبدیل می‌شود، طرف‌های باقی‌مانده در برجام را به خروج از آن تشویق می‌کند، سابقه فعالیت‌های هسته‌ای ایران دوباره در کانون توجه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار گرفته است.
مختومه شدن پرونده «پی‌ام‌دی» و کنار گذاشتن کشورهای منطقه از توافق هسته‌ای با ایران، دو نکته‌ای بود که از همان آغاز از نگاه ناظران بین‌المللی، ضعف برجام تعبیر شد.
پس از برجام، اسرائیل که خود را هدف مستقیم تهدید‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی می‌داند، صدها کیلوگرم اطلاعات و سند مربوط به گذشته برنامه‌های هسته‌ای ایران را از ساختمانی در حومه تهران (شورآباد) به سرقت برد تا ثابت کند، مختومه کردن پرونده فعالیت‌های هسته‌ای مشکوک ایران از سوی آژانس اشتباه بوده است.
همچنین دغدغه‌های امنیتی حل نشده متحدان عربی آمریکا در خلیج فارس پس از برجام، در نهایت عزم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده را برای خروج از برجام راسخ‌تر کرد.
آنچه که امروز در گزارش آٓژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد ردیابی اورانیوم در یک سایت اعلام نشده در ایران منتشر شده، در واقع تایید اظهارات سال گذشته بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در مجمع عمومی سازمان ملل است که با استناد به اسناد به دست آمده از تهران، مدعی شد «تورقوزآباد» یک انبار هسته‌ای است.
تورقوزآباد (روستایی از توابع ری) با همه طنازی‌هایی که مقامات جمهوری اسلامی در مورد آن به خرج دادند، اکنون می‌تواند آغازگر روندی باشد که با توجه به فروپاشی برجام ، زمینه طرح موضوعات مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای گذشته ایران را فراهم می‌کند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
رسانه‌های داخلی ایران و مقامات جمهوری اسلامی قبلا این سایت را یک قالیشویی معرفی کرده بودند. بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیز اخیرا گفت بود، ذرات اورانیوم می‌توانند به هر جایی پرواز کنند. اما در گزارش آژانس که نسخه‌ای از آن به دست خبرگزاری فرانسه رسیده، آمده است که آلودگی اورانیوم در سایت اعلام نشده از سوی ایران با عامل انسانی ایجاد شده است. آژانس به نام این سایت اشاره نکرده اما گزارش رویترز حاکی از آن است که بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از ساختمان مورد اشاره نتانیاهو در تورقوزآباد نمونه برداری کرده‌اند.
کاظم غریب‌آبادی، نماینده ایران در مقر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین در واکنش به گزارش آژانس می‌گوید، موضوعات پادمانی نباید با اغراض سیاسی مورد سوءاستفاده قرار بگیرند و بزرگنمایی شوند. غریب‌آبادی همچنین به همکاری ایران با آژانس در زمینه «محل خاصی» که در گزارش آمده، اشاره کرده است. این در حالی است که مقامات تهران قبلا فعالیت‌های هسته‌ای در «قالیشویی برادران رضایی و شرکا» در تورقوزآباد را مضحک توصیف کرده بودند و همین تغییر موضع حساسیت‌ها را نسبت به دلایل انکار این سایت افزایش می‌دهد.
برخی کارشناسان که به اطلاعات به سرقت رفته از تهران از سوی ماموران اطلاعاتی موساد دسترسی داشته‌اند، می‌گویند نگرانی عمده در مورد سایت‌های هسته‌ای اعلام نشده و تجربه فعالیت‌هایی است که می‌تواند در ساخت سلاح هسته‌ای کارایی داشته باشد.
موضوعی که اولی هاینونن، رئیس سابق تیم بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران نیز در گفتگو با ایندیپندنت فارسی به آن اشاره کرده بود. هاینونن که این اسناد را از نزدیک مشاهده کرده می‌گوید، نگهداری یک آرشیو از طراحی سلاح هسته‌ای و تجهیزات مربوط به آن با اهداف صلح‌آمیزی که تهران می‌گوید، همخوانی ندارد.
آژانس که پس از رونمایی از آرشیو هسته‌ای به سرقت رفته از تهران سکوت کرده و اطلاعات آن را قدیمی خوانده بود، اکنون با دست گذاشتن روی ردیابی اورانیوم در یک سایت اعلام نشده، این سیگنال را برای ایران ارسال می‌کند که به رغم پافشاری مقامات تهران بر مختومه شدن پرونده پی‌ام‌دی، امکان بازگشایی پرونده فعالیت‌های هسته‌ای گذشته ایران وجود دارد.
پرونده‌ای که به اندازه‌ای پیچیده و مناقشه‌برانگیز بود که باراک اوباما، رئیس‌جمهور سابق آمریکا ترجیح داد از آن چشم پوشی کند تا هر چه سریعتر به یک توافق با ایران دست یابد.
اما همان موضوعاتی که برای کمک به شکل‌گیری برجام رها شدند، اکنون بیش از هر زمان دیگری بازگشت به چارچوب توافق هسته‌ای را برای طرف‌های باقی‌مانده در آن دشوار کرده‌اند.
تیم آمریکایی مستقر در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جلسه بهمن‌ماه گذشته شورای حکام تلاش کرد توجه اعضا را یک بار دیگر به ابعاد نظامی احتمالی فعالیت‌های هسته‌ای گذشته ایران جلب کنند.
موضوعی که در آن زمان با توجه به پایبندی کامل تهران به تعهدات هسته‌ای و تلاش اروپا برای حفظ برجام مورد توجه قرار نگرفت. اما با تحولات اخیر و بیانیه تند وزرای خارجه بریتانیا، فرانسه و آلمان در ابراز نگرانی عمیق نسبت به کاهش تعهدات هسته‌ای ایران، می‌توان انتظار داشت که مرحله تازه‌ای از تلاش‌ها برای بازگشایی پرونده پی‌ام‌دی آغاز شود.
