نخستین انار صادراتی اقلیم کردستان عراق به فروشگاه‌های امارات متحده عربی رسید. در ایران هم دولت برای صادرات سیب‌زمینی، پیاز و گوجه‌فرنگی عوارض وضع کرده است.

انار، معروف‌ترین میوه اقلیم کردستان است که حالا گزارش شده به قفسه‌ سوپرماکت‌های لولو و کارفور امارات رسیده است. جلیل صالحی، تحلیلگر ارشد دفتر مسرور بارزانی، نخست‌وزیر اقلیم کردستان عراق، به سایت نشنال گفت: «این اولین و بزرگ‌ترین ابتکار صادرات غیرنفتی است که پس از تلاش زیاد و ابتکارهای دیپلماتیک بین رهبران اقلیم کردستان و امارات صورت می‌گیرد.»

صالحی افزود: «این میوه خوشمزه از نزدیک به ۱۰۰ مزرعه در حلبچه و زاخو به امارات و به سایر کشورهای حوزه خلیج فارس مثل عربستان سعودی، قطر، بحرین و کویت صادر خواهد شد.»

او گفت، برای انار حلبچه و زاخو تقاضای جهانی وجود دارد؛ زیرا فاقد کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات است. این انارها که به طور طبیعی رشد می‌کنند، بخشی از هویت اقلیم کردستان عراق‌اند. حلبچه هر سال برای نمایش محصولات خود، جشنواره انار برگزار می‌کند.

تاکنون بیش از ۵۰۰ تن انار از اقلیم کردستان صادر شده و دولت این منطقه به دنبال گسترش صادرات به اروپا است.

صادرات به امارات در مرحله نخست حدود یک میلیون دلار برآورد شده است و تا سال ۲۰۲۳، به چهار میلیون دلار خواهد رسید. این روند اقتصادی روبه‌رشد اقلیم کردستان عراق نویدبخش جهش‌های اقتصادی بیشتر این اقلیم در سال‌های آینده است؛ جهشی که حالا از نظر مقام‌های جمهوری اسلامی، به تهدیدی علیه این نظام تبدیل شده است.

حمله‌های موشکی و توپخانه‌ای جمهوری اسلامی به این اقلیم به بهانه مقابله با گروه‌های مخالف کرد هم در واقع واکنشی به همین آثار شکوفایی اقتصادی اقلیم کردستان عراق بر مناطق کردنشین ایران است؛ مسئله‌ای که به مذاق حکومت ایران خوش نیامده است.

در این میان، اقتصاد ایران هم که به دلیل سیاست‌های چهار دهه گذشته مقام‌‌های جمهوری اسلامی، روزبه‌روز ضعیف‌تر و نحیف‌تر می‌شود و بازار‌های منطقه و جهانی را به همسایگان و رقبای خود واگذار می‌کند، با شرایط بسیار وخیمی دست به گریبان است.

وضع سیاست‌های ناکارامد، مالیات‌محور و عوارض‌محور از جمله اقدام‌هایی است که به‌خصوص در یک سال گذشته، ضربات سختی به بخش صادرات زده‌اند. تازه‌ترین گزارش‌های اتاق بازرگانی ایران نشان می‌دهد عوارضی که دولت برای صادرکنندگان محصولات کشاورزی وضع کرده، به یکی از بزرگ‌ترین مشکلات صادرات این دست محصولات تبدیل شده است.

اعضای کمیسیون کشاورزی اتاق ایران می‌گویند لغو عوارض صادراتی برای محصولاتی مانند سیب‌زمینی و پیاز را دنبال می‌کنند و از دولت می‌خواهند که با وضع بخشنامه‌های خلق‌الساعه‌ای برای این محصولات به‌سرعت فسادپذیر که خیلی زود کیفیت خود را از دست می‌دهند، مانع صادرات این نوع محصولات نشود. 

آن‌ها هشدار می‌دهند که این رویکرد به‌تدریج از بین رفتن بازارهای صادراتی ایران را در پی خواهد داشت و مشکلات ایران در حوزه ارزی را بیشتر خواهد کرد.

از طرفی، گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد که میزان صادرات سالانه خشکبار ایران هم که حدود سه میلیارد دلار بوده، در سال ۱۴۰۱، به کمتر از یک میلیارد دلار کاهش یافته است. زین‌العابدین هاشمی، دبیر اتحادیه صادرکنندگان خشکبار، علت این کاهش را غیررقابتی بودن قیمت تمام‌شده خشکبار ایران در بازارهای صادراتی اعلام کرد.

جدیدترین گزارش مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران هم که وضعیت صادرات محصولات کشاورزی را بررسی کرده، حاکی از محدود شدن بازارهای صادراتی در حوزه محصولات کشاورزی است. داده‌های این مرکز که شهریور ۱۴۰۱ منتشر شد، نشان می‌دهد طی دو دهه اخیر، سهم بخش کشاورزی از کل صادرات غیرنفتی ایران تغییر کرده و از ۲۴ درصد در سال ۱۳۸۰ به ۱۸ درصد در سال ۱۳۹۹ کاهش ‌یافته است. 

این کاهش سهم بخش کشاورزی از صادرات محصولات غیرنفتی نشان‌دهنده کاهش نقش بخش کشاورزی در ارزآوری است. البته بخش کشاورزی تنها یکی از قربانیان سیاست‌های جمهوری اسلامی در چهار دهه حکمرانی روحانیون شیعه بر ایران است که به نابودی بسیاری از منابع و استعداد و ظرفیت‌ها و فرصت‌ها در همه حوزه‌ها منجر شده است.

بلند‌پروازی‌های سیاسی و ایدئولوژیک جمهوری اسلامی طی این مدت به اندازه‌ای عمق و گسترش یافته که صادرات ناامنی، جنگ و دخالت را جایگزین صادرات محصولات و کالاهای راهبردی کرده است؛ صادراتی که می‌توانست برای ایران و ساکنانش رفاه، آسایش و آرامش به دنبال داشته باشند.