کمتر از دو هفته به آغاز جشنواره کن، مهمترین رویداد سینمایی جهان باقی مانده و سینمادوستان بی‌صبرانه منتظرند ببیند این سالِ مثل همیشه پرستاره چه با خود می‌آورد. با وجود حضور ستارگان بزرگ، امسال بسیاری از تیترها در باره کن نه به ستاره‌های حاضر، که به بزرگترین ستاره غایب اشاره کرده‌اند: کوئنتین تارانتینو قرار بود با «روزی روزگاری در هالیوود»، با شرکت لئوناردو دی‌کاپریو، برد پیت و مارگوت رابی بیاید، اما فیلم ظاهراً به کن نرسیده است. البته تییری فرمو، مدیر جشنواره، گفته شاید فیلم در این مدت کم باقی‌مانده برسد و در این صورت به نمایش گذاشته خواهد شد. کن از این حرکات آخرین لحظه‌ای کم ندیده است. «طعم گیلاس» عباس کیارستمی هم در آخرین روزها به کن ۱۹۹۷ رسید و رفت تا اولین نخل طلای تاریخ سینمای ایران را از آن خود کند.
امسال هیچ فیلم ایرانی در بخش‌های اصلی مسابقه و نوعی نگاه حضور ندارد. اما بابک انوری، کارگردان بریتانیایی متولد تهران، با فیلم ترسناک «زخم‌ها» در بخش دوهفته با کارگردانان حضور دارد. این فیلم که تم‌های روانکاونه دارد نخستین نمایش خود را چند ماه پیش در جشنواره ساندنس داشت و داستان جوانی در نیواورلئان با بازی آرمی همر است. در همین بخش «دو هفته با کارگردانان» شهربانو سادات، فیلمساز افغانستانی، با فیلم «یتیم‌خانه» حضور دارد. او سه سال پیش با «گرگ و گوسفند» یکی از جوایز اصلی همین بخش را دربافت کرده بود.
تییری فرمو در سال‌های مدیریت خود بر جشنواره خوب تنور آن‌را گرم نگاه داشته و سعی کرده تأکید کند که کن متعلق به همه نوع عاشق سینما هست. امسال هم در معرفی فیلم‌ها بر تنوع فیلم‌های حاضر تأکید داشت: «کارگردانان زن، فیلم‌اولی‌ها، آمریکایی‌ها، فیلم‌های زامبی، تغییردهندگان ژنتیک، نقاش، خواننده، پلیس، انگل، مافیابازهای خشونت‌باز.»
در کن امسال ۱۳ کارگردان زن حضور دارند. از ۴۷ فیلم حاضر، دوازده فیلم ساخته زنان هستند (یک فیلم دو کارگردان زن دارد) و چهار فیلم جزو ۱۹ فیلم بخش مسابقه است. این البته هنوز طرفداران برابری جنسیتی را راضی نمی‌کند اما کن تأکید دارد که برابری جنسیتی در هیأت انتخاب فیلم‌ها لحاظ شده است.
در دیگر موضوع مناقشه هم کن در مقابل نت‌فلیکس کوتاه نیامده است. طبق قوانین کن فقط فیلم‌هایی اجازه نمایش در کن را دارند که حاضر به نمایش در سینماهای فرانسه هم بشوند و مادام که نت‌فلیکس از این قانون تبعیت نکند فیلم‌هایش به کن نخواهند آمد. چند سال پیش که دو فیلم نت‌فلیکسی در بخش مسابقه حضور داشتند هربار که اسم این شرکت پرماجرا روی صفحه می‌آمد، بعضی حضار هو می‌کردند. البته کن همچنان دشمنی خاصی با استودیوهای بزرگ و شبکه‌های اینترنتی-تلویزیونی ندارد. همین است که نیکولاس ویندینگ رِفِن که چند سال پیش با «شیطان نئونی» در بخش مسابقه خیلی‌ها را مسحور کرده بود دو قسمت از مجموعه تلویزیونیِ «پیرتر از آن‌که زود بمیرند» را به کن می‌آورد.
فرمو در ضمن با اشاره به فیلم «مرد موشکی» که ساخته دکستر فلچر و داستان زندگی التون جان، خواننده مشهو بریتانیایی، است گفت این «نشان بازگشت استودیوهای بزرگ به کن» است. البته کن پارسال هم آخرین فیلم از مجموعه «جنگ ستارگآن» را نمایش داد و این جشنواره همیشه تأکید داشته که خصومتی با سینمای باصطلاح هالیوودی ندارد.
بزرگان حاضر
پیتر بردشا، منتقد انگلیسی، می‌گوید تماشای فهرست فیلم‌های کن پیش از جشنواره مثل تماشای کادوهای زیر درخت کریسمس است. هم خیلی منتظری و هم به این فکر که قرار است مایوس شوی یا نه.
امسال اینقدر کارگردان بزرگ در کن حضور دارند که باید با اشتیاق و ترس و لرز منتظر باشیم.
پدرو آلمودووارِ بزرگ از آن کارگردان‌هایی است که نشان داده هر وقت خواست می‌تواند فیلم‌هایش را به بخش مسابقه کن بیاورد. این کارگردان ۶۹ ساله اسپانیایی شاید بزرگترین کارگردان دنیا است که هنوز برنده نخل طلا نشده. او با «بازگشت» (۲۰۰۶)، «آغوش‌های شکسته» (۲۰۰۹)، «پوست» (۲۰۱۱) و خولیتا (۲۰۱۶) در بخش اصلی حضور داشته و حالا «درد و افتخار» را به کن می‌آورد که داستان زندگی پرآشوب یک کارگردان سینما است.
ترنس مالک، کارگردان آمریکایی ۷۵ ساله در چند فیلم قبلی خود خیلی موفق نبوده اما فیلم جدیدش «زندگی پنهان» بالاخره موفق شده به بخش مسابقه کن راه پیدا کند. مالک از سال ۲۰۱۱ که با «درخت زندگی» فاتح نخل طلا شد خیلی‌ها را منتظر شاهکاری جدید نگاه داشته. فیلم جدید راجع به زندگی شهروندی اتریشی در زمان جنگ جهانی دوم است که به دلایل اخلاقی حاضر به رفتن به جبهه نمی‌شود.
ورنر هرزوگِ آلمانی بسیار پرکار بوده است. اما مردی که فرانسوا تروفو او را روزگاری «مهمترین فیلمساز زنده دنیا» می‌دانست اخیرا فیلم کم‌کیفیت زیاد ساخته از جمله «ملکه صحرا» با بازی نیکول کیدمن که راجع به زندگی زنی از مقامات مستعمراتی بریتانیا در جهان عربِ اوایل قرن بیستم بود. «رمانس خانوادگی» او اما در بخش نمایش‌های ویژه کن روی پرده می‌رود. این فیلم داستان مردی است که به خدمت گرفته می‌شود تا نقش پدر گم‌شده دختری ۱۲ ساله را بازی کند.
خیلی‌ها کن را متهم می‌کنند که شیفته نام‌های بزرگ است و هر وقت امثال هرزوگ فیلمی می‌سازند آن‌ها را بی برو برگرد قبول می‌کند. اما شاید کن‌وارترین حرکت امسال نمایش فیلم «بهترین سال‌های زندگی» در بخش خارج از مسابقه باشد. این ساخته کلاد للوش ۸۱ ساله بازسازی فیلم کلاسیک او «یک مرد و یک زن» است که در سال ۱۹۶۶ با بازی ژان لوئی ترینتینان و آنوک آمه ساخته شد. این دو بازیگر افسانه‌ای بعد از ۵۳ سال دوباره با للوش همکاری کرده‌اند.
از دیگر نام‌های مشهور حاضر: جیم جارموش با «مردگان نمی‌میرند» جشنواره را افتتاح می‌کند که ماجرای آشنای شهر کوچکی است که اسیر زامبی‌ها می‌شود؛ کن لوچ بریتانیایی با «ببخشید، منزل نبودید» می‌آید که داستان آشنای کن لوچی دارد — داستان راننده‌ای که باید با فشار اقتصاد سر کند؛ آرنو دشاپلن با «او مرسی» با بازی له‌آ سدو، که با بازی در نقش دختر موآبیِ فیلم «آبی گرم‌ترین رنگ‌ها است» معروف شد و نخل طلا گرفت؛ ژان پیر و لوک دادرن، دو کارگردان-برادرِ مشهور چپ‌گرای بلژیکی، با «احمد جوان»، داستان نوجوانی مسلمان در بلژیک که به گروه‌های تروریستی می‌پیوندند.
امسال بخصوص توجه‌ها متوجه لوچ و برادران داردن خواهد بود که هر دو دو بار نخل طلا را برده‌اند. باید دید آیا موفق می‌شوند اولین کارگردانی شوند که سومین نخل طلا را دریافت می‌کند یا خیر؟ لوچ البته تا همین حالا به رکوردی جدید رسیده. او با فیلم آخرش برای سیزدهمین بار است که در بخش مسابقه حضور پیدا می‌کند.
یکی از مشهورترین چهره‌های امسال کن البته اصلا سینماگر نیست: دیگو مارادونا، ستاره آرژانتینی فوتبال موضوع فیلم مستند آصف کاپادیای بریتانیایی است و قرار است به همراه او روی فرش قرمز جولان دهد.
چهره‌های به‌نام فرش قرمز البته در میان هیأت داوران هم پیدا می‌شوند. رئیس هیأت داوران امسال الخاندرو گونزالز اینیاریتوی مکزیکی است. او در سال ۲۰۰۶ با «بابل» جایزه بهترین کارگردان کن را گرفت و در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ دو سال پیاپی اسکار بهترین کارگردان را. هیأت داوران مجموعا از چهار مرد و چهار زن تشکیل شده که اکثرا از فیلمسازان به‌نام هستند. از آلیس رورواکر و رابین کمپیو که در چند سال گذشته در بخش مسابقه کن فیلم داشته‌اند تا یورگوس لانتیموس و پاول پاولیکووسکی، از آشناترین نام‌های سینمای جهان (لانتیموس سه بار در کن جایزه برده و پاولیکووسکی همین پارسال با «جنگ سرد» جایزه بهترین کارگردان را گرفت.)
دیگر عضو هیأت داوران انکی بیلال، کاریکاتوریست و کارگردان فرانسوی، است که حضورش ناظرین را به یاد آخرین کاریکاتوریست مشهوری انداخته که در سال ۲۰۰۸ جزو هیأت داوران بود: مرجانه ساتراپی
از دیگر فیلم‌هایی که من خیلی منتظر دیدن‌شان هستم می‌توان به «سیبیل» ساخته جاستین تریتِ فرانسوی اشاره کرد، یکی از چهار زنی که امسال در بخش مسابقه فیلم دارد. یکی از دو نقش اصلی فیلم را آدل اگزارکوپولوس، دیگر بازیگر «آبی گرم‌ترین رنگ‌ها است»، بازی می‌کند. فیلم ماجرای روان‌کاوی به نام سیبیل است که از زندگی اش خسته شده و می‌خواهد به نویسندگی برگردد و بیمار جدیدش به نام مارگوت (با بازی آدل)، بازیگری است با زندگی پرماجرایی که هر نویسنده‌ای هوس نوشتن راجع به او را پیدا می‌کند.
سینمای خاورمیانه
در میان خاورمیانه‌ای‌ها مهمترین حضور را ایلیا سلیمان فلسطینی دارد که با «باید بهشت باشد» به بخش مسابقه کن می‌آید. این کمدی محصول مشترک فرانسه و کانادا روایت جستجوی فلسطینی‌ها در پی وطن است و از جمله دلایلی که باعث شد «فرانسه ۲۴» انتخاب‌های امسال کن را «بسیار سیاسی» بنامد. فرمو البته تأکید کرده که فیلم‌های «سیاسی» در جشنواره زیادند و اما گفته: «جشنواره سیاسی نیست. این هنرمندانند که سیاسی هستند.»
در بخش «نوعی نگاه» کارگردان‌های بسیاری هستند که تبارشان به نوعی به منطقه ما برمی‌گردد. از جمله مریم توزانی متولد مراکش، مونیا شکریِ کانادایی که تونسی‌تبار است، نریمان علی‌اف متولد کریمه که تبار تاتار دارد و کریم عینوز برزیلی که الجزایری‌الاصل است.
در بخش خارج از مسابقه، فیلم مستند «برای ساما» ساخته مشترک وعد الخطاب و ادوارد واتز است و به جنگ داخلی سوریه می‌پردازد. وعد فیلمسازی ۲۶ ساله است که زندگی خودش در شهر حلب را در پنج سال پرتلاطم جنگ فیلم گرفته است.
و سرانجام در بخش «هفته منتقدین» هم چند کارگردان عرب حضور دارند: حفصیه حرزیِ فرانسوی که پدرش تونسی است و مادرش الجزایری و با «تو شایسته عشق هستی» به قسمت نمایش‌های ویژه این بخش جنبی کن می‌آید. امین سیدی بومدینِ الجزایری‌تبار با «ابولیلا» می‌آید و علاالدین الجمِ مراکشی با «قدیس ناشناخته.» در دسامبر ۲۰۱۶ که مجله معتبر «اسکرین» بخشی را به نام «ستارگان عرب فردا» آغاز کرد الجم از کارگردانانی بود که مورد توجه قرار گرفت. فیلمی که او سه سال پیش به کارگاه فیلمنامه‌نویسان موسسه ساندنس برده بود حالا به کن می‌رسد. الجم در آن کارگاه تحت نظر سینماگران باسابقه‌ای کار می‌کرد از جمله کریم عینوز برزیلی که جزو ستاره‌های امسال است؛ آینده‌ای که الجم می‌داند می‌تواند منتظر او نیز باشد.
