حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، روز جمعه، ۲۳ دی ۱۴۰۱، گفت مذاکرات میان حکومت ایران و عربستان سعودی همچنان در جریان است.

امیرعبداللهیان در ادامه این بخش از اظهارات خود گفت:«گفتگوهای متعددی را در ماه‌های گذشته با عربستان سعودی در بغداد داشتیم و در حاشیه نشست بغداد ۲ در اردن نیز فرصت گفتگوی کوتاهی بین آقای [شاهزاده] فیصل بن‌فرحان و من فراهم شد و در خصوص تداوم گفتگوها با هدف بازگشت روابط ایران و عربستان به حالت طبیعی اتفاق نظر داشتیم.»

وزیر خارجه جمهوری اسلامی، که در جریان نشست خبری مشترکش با وزیر خارجه لبنان در شهر بیروت سخن می‌گفت، مدعی شد جمهوری اسلامی «هیچگاه در قطع روابط با هیچ کشوری در جهان اسلام»، از جمله عربستان سعودی، «پیش‌قدم» نبوده است و تهران از بازگشت روابط دو کشور به وضعیت عادی و «افتتاح سفارتخانه‌ها» استقبال می‌کند.

امیرعبداللهیان در حالی چنین ادعایی را مطرح کرد که قطع روابط دیپلماتیک جمهوری اسلامی با عربستان سعودی به‌علت حمله گروهی از هواداران حکومت ایران به سفارت این کشور در تهران و کنسولگری‌اش در مشهد اتفاق افتاد. این گروه از حامیان نظام جمهوری اسلامی، که به اعدام یکی از فقهای شیعه اهل عربستان سعودی به‌نام «نمر باقر النمر» معترض بودند، در ۱۲ دی ۱۳۹۴ ابتدا به کنسولگری این کشور در مشهد حمله کردند و سپس در ساعات پایانی همان روز به سفارت عربستان سعودی در تهران یورش بردند.

بر اساس گزارش‌های موجود از وقایع آن روز، حامیان حکومت ایران پس از وارد شدن به ساختمان کنسولگری عربستان سعودی در مشهد، پرچم این کشور را پایین کشیدند و برخی از آنها نیز مواد آتش‌زا به داخل این ساختمان پرتاب کردند. از سوی دیگر، معترضان به اعدام شیخ نمر در تهران نیز ضمن آنکه اقدام‌هایی مشابه معترضان مشهدی انجام دادند، اموال متعلق به سفارت عربستان سعودی را تخریب کردند.

حکومت ایران در عین‌حال در یک دهه اخیر با مسلح کردن شبه‌نظامی‌های شیعه‌مذهب مخالف دولت عربستان سعودی، اقدام‌هایی نظامی علیه این کشور انجام داده‌ است. به‌عنوان مثال، گزارش‌های سازمان ملل متحد نشان می‌دهد که شبه‌نظامیان حوثی یمن، تا پایان سال ۲۰۲۱، توانسته‌اند با استفاده از پهپادها و موشک‌های ساخت جمهوری اسلامی در هر ماه ۷۰ حمله به عربستان سعودی انجام دهند.

با تمامی این اوصاف مذاکرات میان جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی، به میزبانی دولت عراق، در شهریور ۱۴۰۰ و به منظور عادی‌سازی روابط میان دو کشور آغاز شد. با این‌وجود روند این مذاکرات، پس از برگزاری چهار دور از آن، به دلیل فرایند تشکیل دولت جدید در عراق متوقف شد.

توقف مذاکرات موردنظر بیش از هفت ماه طول کشید و پنجمین دور گفتگوهای میان جمهوری اسلامی و عربستان سعودی در اول اردیبهشت سال جاری شمسی آغاز شد. با این‌حال دور تازه مذاکرات میان دو کشور نیز ابتدا به دلیل تشدید تنش‌های سیاسی در عراق، که میزبانی گفتگوها را بر عهده داشت، و سپس به‌علت آغاز جنبش انقلابی «زن، زندگی، آزادی» بار دیگر متوقف شد، هرچند مقام‌های تهران در ماه‌های اخیر بارها از آمادگی طرفین به‌منظور از سرگیری مذاکرات سخن گفته‌اند و در مقابل با سکوت مقام‌های ریاض مواجه شده‌اند.

از سرگیری روابط دیپلماتیک میان جمهوری اسلامی و عربستان سعودی به عوامل منطقه‌ای دیگری نیز وابسته است که تلاش اسرائیل برای گسترش پیمان ابراهیم یکی از این عوامل مهم به‌حساب می‌آید و جدیدترین بازتاب آن را می‌توان در اظهارات روز پنجشنبه ران درمر، وزیر امور راهبردی و دیپلماسی عمومی اسرائیل، مشاهده کرد.

این وزیر دولت اسرائيل، که گسترش پیمان ابراهیم یکی از دو مسئولیت مهم وزارتخانه تحت کنترلش محسوب می‌شود، با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد سیاست اسرائیل در قبال جمهوری اسلامی ایران امکان گسترش روابط این کشور با کشورهای عربی را به‌وجود آورده است.

ران درمر در بخشی از بیانیه مذکور چنین نوشت:«گمان می‌کنم سیاست ما در قبال [حکومت] ایران، بخش مهمی از عادی‌سازی روابط [اسرائیل] با کشورهای عربی محسوب می‌شود. چون به گمان من [چنین سیاستی] فضا را برای رهبران عرب باز می‌کند تا به سمت اتحاد عمومی با اسرائیل حرکت کنند، زیرا ما و آنها با دشمنی مشترک روبرو هستیم.»

پیش از این نیز الی کوهن، وزیر خارجه جدید اسرائیل، در نخستین سخنرانی خود برای کارمندهای این وزارتخانه اعلام کرد اسرائیل در پی تشکیل جبهه‌ای بین‌المللی علیه برنامه هسته‌ای تهران است. او در عین‌حال چنین تاکید کرد:«دولت اسرائیل متعهد است که با هر ابزاری، از دستیابی حکومت ایران به قابلیت‌های هسته‌ای نظامی جلوگیری کند. جاه‌طلبی جمهوری اسلامی ایران مشمول پروژه موشک‌های دوربرد، پهپادها و تامین مالی تروریسم نیز می‌شود.»

از این‌رو روزنامه واشینگتن‌پست، ضمن انتشار خبر سفر حسین امیرعبداللهیان به بیروت، نوشت امیرعبداللهیان در دیدار روز جمعه خود با حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان، در مورد دولت جدید بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، و تحولات منطقه‌ای گفتگو کرده است.