به گفته موسسه ملی بهداشت و مراقبت عالی (Nice)، اینک بیش از یک میلیون زن در بریتانیا از نوعی درمان جایگزینی هورمون (HRT) استفاده می‌کنند که برای درمان نشانه‌های یائسگی تجویز می‌شود و سطح استروژن و سایر هورمون‌ها را بالا می‌برد.

این درمان به نوبه خود به کاهش تاثیر طیف وسیعی از عارضه‌های مرتبط [با یائسگی] مانند گرگرفتگی، اضطراب، درد مفاصل، اختلال در خواب، تعریق شبانه و خشکی واژن کمک می‌کند.

در برخی موارد، زنان متکی به اچ‌آرتی بعد از قطع ناگهانی این درمان، دچار پریشانی متمایل به خودکشی شده‌اند؛ به همین دلیل است که کمبود شدید این محصول در بهار گذشته که ناشی از مشکلات زنجیره تامین بعد از همه‌گیری بود، چنین نگرانی‌ ایجاد کرد.

افزایش تقاضا برای اچ‌آرتی نیز این مشکلات را تا حدی تشدید کرد، که معمولا پیشرفتی مثبت، و به تبلیغات و پوشش رسانه‌ای بهتر درباره مزایای این درمان و تلاش‌های وزارت بهداشت برای سهولت دسترسی به آن نسبت داده می‌شود.

اما اچ‌آرتی دقیقا چیست، چه تاثیری می‌گذارد و جایگزین‌های آن کدامند؟

یائسگی چیست؟

یائسگی بخشی طبیعی از روند پیری، و مرحله‌ای است که در آن تخمدان‌ها تولید استروژن را قطع می‌کنند، و دیگر تخمک آزاد نمی‌کنند.

میانگین سن یائسگی طبیعی در انگلستان حدود ۵۱ سال است. آزمایش سطح هورمون خون تعیین می‌کند که آیا زنی رو به یائسگی می‌رود یا خیر.

بسیاری از زنان پیش از قطع کامل عادت ماهانه، مرحله‌ای به نام پیشایائسگی را از سر می‌گذرانند. در این مدت احتمال دارد عادت ماهانه نامنظم‌تر شود و فرد به گرگرفتگی یا سایر عوارض دچار شود.

برخی از زنان در نتیجه هیسترکتومی [برداشتن رحم] و برخی درمان‌های سرطان، دچار یائسگی زودرس می‌شوند.

نشانه‌های یائسگی چیست؟

پیش‌بینی چگونگی واکنش زنان به یائسگی امکان‌پذیر نیست. برخی به کمترین عوارض دچار می‌شوند برخی دیگر عوارض شدیدی را طی سالیان متمادی تحمل می‌کنند.

رایج‌ترین عوارض فیزیکی یائسگی، گرگرفتگی با شدت متفاوت است که می‌تواند الگوی خواب را مختل ‌کند. برخی زنان یائسه مضطراب یا افسرده می‌شوند.

سایر عوارض رایج، به دستگاه ادراری-تناسلی مربوط است؛ از جمله خشکی واژن، درد هنگام رابطه جنسی یا پس از آن، و درد و خارش واژن.

در برخی زنان توان کنترل مثانه کاهش می‌یابد که به نشت غیرارادی ادرار یا افزایش دفعات دفع ادرار می‌انجامد.

اچ‌آرتی برای زنان یائسه

اچ‌آرتی می‌تواند به کاهش علائم یائسگی، از جمله بدخلقی، گرگرفتگی و خشکی واژن کمک کند، همچنان موثرترین درمان برای مهار گرگرفتگی است، باعث تقویت استخوان‌ها می‌شود و خطرات قلبی عروقی را نیز کم می‌کند.

اچ‌آرتی را بسته به سبک زندگی و سلیقه شخصی، به صورت قرص، چسب یا داروی واژینال [داخل واژن] ارائه می‌شود.

عوارض‌ جانبی اچ‌آرتی به نوعی از آن که استفاده می‌شود، بستگی دارد. این عوارض شامل احتباس مایعات، حساسیت پستان‌‌ها، حالت تهوع، سردرد، نوسانات خلقی و آکنه است.

زنان باید این درمان را در صورت امکان تا سه ماه ادامه دهند، چون در اغلب موارد برخی از این عوارض جانبی در این مدت برطرف می‌شود.

برخی رژیم‌ها ممکن است باعث خونریزی ماهیانه شبیه پریود شود. هرگونه خونریزی نامنتظره بعد از یائسگی را باید با پزشک مطرح کرد.

با این حال، اچ‌آرتی برای همه زنان مناسب نیست. سابقه سرطان رحم یا پستان در گذشته یا حال، خونریزی بی‌دلیل واژنی، فشارخون بالا یا بیماری قلبی، ممکن است فردی را از استفاده از اچ‌آرتی مستثنی کند.

ملاحظات بهداشتی اچ‌آرتی

براساس پژوهش‌های سرطان بریتانیا، اچ‌آرتی با افزایش خطر حمله قلبی و سرطان رحم، پستان و تخمدان مرتبط است.

همچنین خطر لخته شدن خون را افزایش می‌دهد.

این خطرها برحسب طول درمان اچ‌آرتی افزایش می‌یابد. زنان باید برای مهار موثر این عوارض ترجیحا کمترین مقدار درمان لازم را دریافت کنند.

جایگزین‌های اچ‌آرتی

درمان‌های غیرهورمونی نیز برای عوارض مرتبط با یائسگی وجود دارد. همچنین، دیده شده است که درمان‌های غیردارویی مثل روش‌های آرام‌سازی و درمان شناختی رفتاری (CBT) نیز برای زنان در دوران یائسگی مفید بوده است.

معمولا مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI's) برای درمان افسردگی یا اضطراب به‌کار گرفته می‌شوند، اما گرگرفتگی را نیز کاهش می‌دهند.

یائسگی واقعیتی اجتناب‌ناپذیر برای همه زنان است، اما به این معنا نیست که باید در سکوت این عوارض را تحمل کنند. اچ‌آرتی برای هر زنی که در حال گذر از این تغییر است، مناسب یا مطلوب نیست، اما طبق جدیدترین دستورالعمل‌های نایس، حرفه پزشکی احتمالا باید سهولت بیشتری برای استفاده از آن درنظر بگیرد.