در دنیایی که به نظر می‌آید از همه سوی آن بحران و مصیبت می‌ریزد، آیا برای خوش‌بینی به آینده کره زمین و بشریت هم دلایلی وجود دارد؟ آوی جوریش، نویسنده اسرائیلی و کارشناس شورای سیاست خارجی آمریکا، در مقاله‌ای که روز شنبه در روزنامه‌ اورشلیم‌پست منتشر شد، به ۱۰ نمودار اشاره می‌کند که آینده بهتری را برای آینده کره زمین بشارت می‌دهند.

جوریش در ابتدا یادآوری می‌کند که سازمان «زمین‌ آینده» در پاریس سه سال پیش گزارشی در مورد تغییرات اقلیمی بر اساس نظرهای بیش از ۲۰۰ دانشمند از ۵۰ کشور جهان منتشر کرد. این دانشمندان از چالش‌های متعدد بشریت می‌گفتند؛ از آب‌و‌هوای بسیار بد تا زوال زیست‌بوم‌ها، از کمبود غذا تا کمبود آب. اما جوریش می‌خواهد کمی خوش‌بینانه‌تر به برخی داده‌های موجود نگاه کند. او به ۱۰ نمودار اشاره می‌کند که روی‌هم‌رفته «نشان می‌دهند انسان‌ها شاید برای اولین بار در تاریخ قادر به سیطره چشمگیر بر سرنوشت گونه انسانی و سیاره‌مان خواهند بود و آینده‌مان بهتر از آن چیزی است که بیشترمان انتظارش را داریم.»

۱۰ دلیل مورد اشاره جوریش از این قرارند:

۱ــ‌ کاهش فقر مفرط

در سه دهه گذشته شاهد بوده‌ایم که شمار افرادی که با کمتر از روزی یک دلار و ۹۰ سنت دلار زندگی می‌کنند، به‌شدت کاهش یافته است. در سال ۱۹۹۰، دو میلیارد نفر از ۵.۲۸ میلیارد ساکن کره زمین، یعنی ۳۸ درصد، در فقر مفرط زندگی می‌کردند. تا سال ۲۰۱۹ این عدد به ۶۴۸ میلیون از ۷.۶۸ میلیارد نفر کاهش یافت؛ یعنی حدود ۸.۴ درصد جمعیت کره زمین.

این در حالی است که به گفته برخی اقتصاددانان، اگر تنها ۲۰۰ سال به عقب برگردیم، یعنی به اوایل قرن نوزدهم، می‌بینیم که سه‌چهارم جمعیت کره زمین در فقر مطلق زندگی می‌کردند. مایکل موآستوس، اقتصاددان، می‌گوید در آن دوره اکثریت عظیم مردم کره زمین نه جای کافی برای زندگی داشتند، نه توان گرمایش کافی و نه غذای کافی.

۲ــ کاهش گرسنگی

در حال حاضر، ۶۶۳ میلیون نفر یعنی حدود ۹ درصد از جمعیت کره زمین سوءتغذیه دارند. در سال ۲۰۰۱، این عدد ۱۳.۲ درصد بود. داده‌های تاریخی طولانی‌مدت‌تر در این مورد به‌سختی یافت می‌شوند. اما مثلا می‌دانیم که سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل در سال ۱۹۷۰ گفته بود که قریب ۳۵ درصد از مردم جهان در حال توسعه سوءتغذیه دارند.

جوریش یادآوری می‌کند با توجه به اینکه جمعیت جهان تا سال ۲۰۵۰ احتمالا بالغ بر ۱۰ میلیارد نفر می‌شود، تقاضای گوشت دوبرابر خواهد شد. به زعم او، انسان‌ها به توقف خوردن گوشت نیازی ندارند اما منشا گوشت باید از منابع کلاسیک مثل مرغ، خوک و گاو گسترش پیدا کند و در ضمن با کمک علم و فناوری از گیاهان جانشین‌های گوشتی تهیه شود.

۳ــ افزایش امید به زندگی

در سال ۱۸۰۰، امید به زندگی در سطح جهان حدود ۲۸.۵ سال بود. در سال ۲۰۲۱، این عدد به ۷۲.۶ رسید و در کشورهای ثروتمند بالای ۸۰ سال است. در ضمن فاصله امید به زندگی بین کشورهای فقیر و غنی هم روبه‌کاهش است.

۴ــ کاهش مرگ‌ومیر کودکان

در حال حاضر پایین‌ترین نرخ مرگ‌ومیر کودکان (یعنی درصد کودکانی که پیش از رسیدن به پنج سالگی فوت می‌شوند) در تاریخ بشر را شاهدیم. این عدد در همین ۳۰ سال گذشته نصف شده است؛ از ۱۲.۵ میلیون در سال ۱۹۹۰ به ۵.۲ میلیون در سال ۲۰۱۹. بخصوص در دو کشور پرجمعیت‌ جهان، چین و هند، کاهش بسیار قابل‌توجه این نرخ را شاهدیم: در چین از نزدیک ۱۲ درصد به زیر یک درصد و در هند از ۲۴ درصد به سه درصد.

جوریش یادآوری می‌کند که تا همین قرن هجدهم در سوئد یک‌سوم کودکان در نوزادی می‌مردند. در آلمان قرن نوزدهم نیمی از نوزادان با چنین سرنوشتی روبرو بودند. در سال ۱۹۶۰ نرخ مرگ‌ومیر جهانی کودکان ۱۹ درصد بود.

۵ــ کاهش مرگ مادران هنگام زایمان

در بیشتر تاریخ بشر بارداری و زایمان امری بسیار خطرناک برای مادران بود. اما در چند قرن اخیر اوضاع بهتر شده است و به‌خصوص در ۲۰ سال گذشته، تحولی چشمگیر را شاهد بوده‌ایم. در سال ۲۰۰۰ که جمعیت جهان شش میلیارد نفر بود، حدود ۴۵۰ هزار مادر هنگام زایمان از دنیا رفتند. در سال ۲۰۲۰ که جمعیت جهان نزدیک به هشت میلیارد شد، این رقم به حدود ۲۹۳ هزار نفر رسید.

۶ــ افزایش سال‌های تحصیل دانش‌آموزان

بررسی آمار در ۱۱۱ کشور جهان نشان می‌دهد که متوسط سال‌های تحصیل دانش‌آموزان افزایش یافته‌ است. در سال ۱۸۷۰، این عدد در اکثر کشورهای جهان کمتر از یک سال بود. امروز در کشورهای ثروتمند و صنعتی این عدد به بالای ۱۲ سال رسیده اما حتی در کشورهایی مثل کنیا و هند هم ۶.۵ سال است. جوریش به این اشاره می‌کند که برنامه‌هایی مثل آموزش اینترنتی «آکادمی خان» می‌توانند تحولات بیشتری در این زمینه رقم بزنند.

۷ــ افزایش سواد

در سال ۱۸۰۰، نرخ جهانی سواد برای افراد بالای ۱۵ سال تنها ۱۲ درصد بود. این نرخ در سال ۲۰۱۶ به ۸۶ درصد رسید. هنوز در این زمینه نابرابری‌هایی وجود دارد و به‌‌خصوص کشورهای آفریقایی جنوب صحرا هنوز در این زمینه عقب نگاه داشته شده‌اند. در کشورهایی همچون بورکینافاسو، نیجر و سودان جنوبی نرخ سواد زیر ۳۰ درصد است اما جوریش همچنان تاکید می‌کند که تغییر جهانی را نباید دست کم گرفت.

۸ــ قانون مور درست از آب درآمد

بیش از نیم قرن پیش بود که گوردون مور،‌ مهندس اهل کالیفرنیای آمریکا و بنیان‌گذار شرکت اینتل، «قانون مور» را مطرح کرد. طبق این قانون، قدرت میکروچیپ‌هایی که کامپیوترها را اداره می‌کنند، هر دو سال یک بار دو برابر می‌شوند اما قیمتشان یکسان می‌ماند. مور از همین طریق چیزهایی را پیش‌بینی کرد که امروز به حقیقت پیوسته‌اند: از کامپیوترهای خانگی گرفته تا تلفن همراه و از ساعت‌های هوشمند تا ماشین‌های بی‌راننده.

۹. افزایش دسترسی به اینترنت

درصد روزافزونی از مردم در کشورهای در حال توسعه به اینترنت دسترسی پیدا کرده‌اند. در کشورهای ثروتمند بیش از دوسوم جمعیت از اینترنت استفاده می‌کنند اما هنوز حدود نیمی از جهان به شبکه جهانی اینترنت نپیوسته‌اند و این پیشرفت بیشتر در این زمینه را نوید می‌دهد.

۱۰ــ افزایش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر

ده‌ها سال است که سوخت‌های فسیلی موتور اصلی رشد اقتصادی بوده‌اند. در عین حال استفاده از این سوخت‌ها به ایجاد گازهای گلخانه‌ای و آلودگی گسترده هوا منجر شده است. اما این وضعیت هم در حال تغییر است. در سال ۲۰۱۹، حدود ۱۱ درصد از مصرف جهانی انرژی از منابع تجدیدپذیر بود (از جمله انرژی آبی، خورشیدی، بادی و زیست‌سوخت‌های جدید). این منابع روی‌هم‌رفته قریب به هشت هزار تراوات‌ساعت انرژی تولید کردند؛ در سال ۱۹۶۵ کل تولید جهانی انرژی تجدیدپذیر کمتر از ۹۴۱ تراوات‌ساعت بود.

جوریش در پایان تاکید می‌کند که بشر همچنان چالش‌های بسیاری پیش رو دارد و برای پاسخ به آن‌ها دولت‌ها و شرکت‌ها باید همکاری کنند و آن نوع تفکر جسورانه‌ای را نشان دهند که روزی انسان را به کره ماه رساند.

آخرین کتاب جوریش با عنوان «بعدی: تاریخ مختصری از آینده» اخیرا منتشر شد. او پیش از این کتاب‌های متعدد دیگری هم نوشته است؛ از جمله «بانکداری کثیف ایران: جمهوری اسلامی چگونه تحریم‌های مالی بین‌المللی را دور می‌زند» که در سال ۲۰۱۰ منتشر شد.