کاهش نرخ زادوولد برای برخی از بزرگ‌ترین اقتصادهای آسیا یک نگرانی بزرگ است. دولت‌های این منطقه صدها میلیارد دلار برای معکوس کردن این روند هزینه کرده‌اند اما آیا این کارساز خواهد بود؟
ژاپن در دهه ۹۰، معرفی سیاست‌هایی برای تشویق زوج‌ها به داشتن فرزندان بیشتر را آغاز کرد. کره جنوبی همین کار را در دهه اول قرن بیست‌ویکم شروع کرد؛ در حالی که قدمت اولین خط‌مشی باروری در سنگاپور به سال ۱۹۸۷ می‌رسد.
به گزارش سرویس جهانی بی‌بی‌سی، چین هم که برای اولین بار در ۶۰ سال گذشته شاهد کاهش جمعیت است، اخیرا به این مجموعه در حال رشد پیوسته است.
هرچند تعیین هزینه‌های دقیق این سیاست‌ها دشوار است، یون سوک یول، رئیس‌جمهوری کره جنوبی، اخیرا گفته که کشورش در طول ۱۶ سال گذشته، بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار (۱۶۰ میلیارد پوند) برای افزایش جمعیت هزینه کرده است. با این حال، کره جنوبی سال ۲۰۲۲ با کاهش میانگین تعداد نوزادان به ازای هر زن به عدد ۰.۷۸، رکورد خود در پایین‌ترین نرخ باروری جهان را شکست.
در ژاپن، کشور همسایه کره، که با کمتر از ۸۰۰ هزار تولد در سال ۲۰۲۲ رکوردی کم‌سابقه داشته، نخست‌وزیر فومیو کیشیدا متعهد شده است بودجه سیاست‌های تشویق فرزندآوری را از ۱۰ تریلیون ین (۷۴.۷ میلیارد دلار/ ۵۹.۲ میلیارد پوند) به دو برابر این مبلغ افزایش دهد که کمی بیش از دو درصد تولید ناخالص داخلی این کشور است.
در حالی که بیشتر کشورهای جهان در تلاش برای کاهش نرخ فرزندآوری‌اند، طبق آخرین گزارش سازمان ملل، از سال ۱۹۷۶ تعداد کشورهایی که مایل به افزایش نرخ باروری‌اند بیش از سه برابر شده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
دلیل تمایل دولت‌ها به افزایش جمعیت چیست؟
به بیان ساده، داشتن جمعیت بیشتری که توان کار و تولید کالا و خدمات داشته باشند، به افزایش رشد اقتصادی منجر می‌شود. جمعیت بیشتر می‌تواند هزینه‌های بالاتری برای دولت‌ها داشته باشد، اما می‌تواند درآمدهای مالیاتی را نیز افزایش دهد.
همچنین بسیاری از کشورهای آسیایی به سرعت در حال پیر شدن‌اند. ژاپن که نزدیک به ۳۰ درصد جمعیتش در حال حاضر بالای ۶۵ سال سن دارند، در این زمینه سرآمد است و برخی از کشورهای دیگر منطقه نیز چندان از این قافله عقب نیستند.
این درصد را با هند که به‌تازگی از چین به عنوان پرجمعیت‌ترین کشور جهان پیشی گرفته است، مقایسه کنیم. بیش از یک‌چهارم جمعیت هند بین ۱۰ تا ۲۰ سال سن دارند و همین قابلیت زیادی برای رشد اقتصادی این کشور فراهم می‌کند.
زمانی که سهم جمعیت شاغل کمتر می‌شود، هزینه و بار مراقبت از جمعیت غیرشاغل افزایش می‌یابد.
شیوجیان پنگ، از دانشگاه ویکتوریا، می‌گوید: «رشد منفی جمعیت بر اقتصاد تاثیر منفی می‌گذارد و در کنار پیری جمعیت، دولت‌ها قادر به حمایت از سالمندان نخواهند بود.» بیشتر اقدام‌های مربوط به افزایش نرخ فرزندآوری در سراسر منطقه مشابه است: پرداخت (کمک‌هزینه) به تازه‌والدین، اعطای کمک‌هزینه تحصیلی یا تحصیلات رایگان، افزایش کودکستان‌ها، تخفیف‌های مالیاتی و افزایش مرخصی پس از زایمان برای والدین.
اما آیا این اقدام‌ها کارسازند؟
به گزارش سرویس جهانی بی‌بی‌سی، داده‌های آماری چند دهه گذشته ژاپن، کره جنوبی و سنگاپور نشان می‌دهد تلاش‌ها برای افزایش جمعیت اثر بسیار اندکی داشته است. طبق مطالعه‌ای که وزارت اقتصاد ژاپن منتشر کرد، این سیاست‌ها ناموفق بوده‌اند.
سازمان ملل نیز همین نظر را دارد. آلانا آرمیتیج از صندوق جمعیت سازمان ملل به بی‌بی‌سی گفت: «از تجربه‌های گذشته می‌دانیم انواع خط‌مشی‌هایی که مهندسی جمعیت نام نهاده‌‌اند و در چارچوب آن‌ها سعی دارند زنان را به فرزندآوری بیشتر تشویق کنند، به هیچ وجه کارساز نیستند.»
او افزود: «باید بفهمیم عامل اصلی بچه‌دار نشدن زنان چیست. این عامل اغلب ناتوانی زنان در تلفیق زندگی کاری و زندگی خانوادگی است.»
اما به گفته پنک، خط‌مشی‌های باروری در کشورهای اسکاندیناوی از آسیا کارایی بیشتری داشته است؛ «علت اصلی هم داشتن نظام رفاهی مطلوب و پایین‌تر بودن هزینه فرزندپروری است. برابری جنسیتی نیز خیلی متوازن‌تر از کشورهای آسیایی است.»
طبق گزارش جهانی شکاف جنسیتی مجمع جهانی اقتصاد، رتبه کشورهای آسیایی در این زمینه پایین‌تر است. به ویژه در ژاپن که بدهکارترین اقتصاد توسعه‌یافته جهان است، چگونگی تامین اعتبار این اقدام‌های پرهزینه با پرسش‌های مهمی مواجه است.
فروختن بیشتر اوراق قرضه دولتی که به معنای افزایش بدهکاری دولت است، افزایش مالیات بر فروش یا افزایش حق بیمه اجتماعی از گزینه‌های مدنظر در ژاپن است اما گزینه نخست بار مالی نسل‌های آینده را افزایش می‌دهد و دو گزینه دیگر هم به کارمندان پیشاپیش دچار تنگنا لطمه می‌زند و می‌تواند آن‌ها را به فرزندآوری کمتر متقاعد کند.
با این حال آنتونیو فاتاس، استاد اقتصاد در مدرسه عالی اینسید، می‌گوید صرف‌نظر از اینکه این خط‌مشی‌ها کارساز باشند یا نه، باید در آن‌ها سرمایه‌گذاری کرد.او گفت: «نرخ باروری افزایش نیافته است، اما اگر حمایت کمتر بود، چه می‌شد؟ شاید کمتر هم می‌شد.»
دولت‌ها برای آنکه اقتصادشان را برای کاهش جمعیت آماده کنند، سرمایه‌گذاری در حوزه‌های دیگر را هم آغاز کرده‌اند.
پنگ گفت: «چین به منظور جبران کاهش نیروی کار و مقابله با آثار منفی کاهش جمعیت در حال سرمایه‌گذاری در فناوری و نوآوری‌ها است.»
به گزارش سرویس جهانی بی‌بی‌سی، همچنین قانون‌گذاران در حال بحث‌اند تا مقررات مهاجرت به کشورهایشان را به منظور جذب نیروی کار جوان سایر کشورها تغییر دهند که البته این اقدام در کشورهایی مثل ژاپن و کره جنوبی محبوبیتی ندارد.
پنگ افزود: «نرخ باروری در جهان رو‌به‌کاهش است. بنابراین رقابتی به راه افتاده است تا نیروهای جوان را برای کار کردن در کشورهای خود جذب کنند.»
خواه پول صرف خط‌مشی‌های باروری کردن سرمایه‌گذاری مطلوبی باشد، خواه نباشد، به نظر می‌رسد دولت‌ها گزینه دیگری نداشته باشند.
چین در سال ۲۰۱۶ سیاست تک‌فرزندی را کنار گذاشت.
