مذاکرات جده در دو هفته گذشته با حمایت مشترک عربستان سعودی، ایالات متحده و سازمان ملل متحد که نمایندگان ارتش سودان به رهبری ژنرال عبدالفتاح البرهان و نمایندگان نیروهای واکنش سریع به رهبری محمد حمدان دقلو، «حمیدتی»، را کنار یک میز گردهم آورد، فرصتی را فراهم کرد تا اهداف و مقاصد دو نیروی متخاصم در سرزمین سودان، به‌ویژه در خارطوم، پایتخت این کشور موردبررسی قرار گیرد.

دو طرف درگیر که چند بار به درخواست‌ کشورهای حامی مذاکرات و سازمان ملل به اعلام آتش‌بس پاسخ مثبت دادند، پیوسته اعلام می‌کنند که خواهان دستیابی به راه‌حلی مسالمت‌آمیز برای پایان دادن به مناقشه‌اند، در حالی‌که در میدان درگیری به‌گونه‌ای عمل می‌کنند که گویا مسیر جنگ به هر سمت باز است. چند آتش‌بسی هم که در این مدت اعلام شد، هرگز رعایت نشد، بلکه هر بار فرصتی را برای طرفین فراهم کرد تا با هدف تشدید جنگ و گسترش دامنه آن، نیروهای خود را بیشتر سروسامان دهند. به همین دلیل، هرگاه نبرد میان دو طرف در خارطوم کاهش می‌یابد، درگیری‌های خشونت‌آمیز در نقاط دیگر این کشور شدت می‌گیرد. بنابراین، به نظر می‌رسد که میانجیگری عربستان سعودی، آمریکا و سازمان ملل با دشواری بسیاری روبرو است، زیرا محاسبات دو طرف با درخواست‌های میانجی‌ها همپوشانی ندارد.

در این میان، اوضاع در سودان به‌شدت رو به تیرگی است، نهادهای دولتی با چالش‌های بسیاری دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند و سرایت جنگ از یک نقطه به نقطه دیگر، به تضعیف بیشتر دولت مرکزی و افزایش خطر جاه‌طلبی‌های منطقه‌ای، به‌ویژه در منطقه دارفور که بارها شاهد جنگ و تهاجم بوده است، منجر می‌شود. البته همین امر باعث شد «مينی آرکو ميناوی»، فرماندار دارفور، از ساکنان منطقه بخواهد برای دفاع از خود و مقابله با نیروهای واکنش سریع به رهبری حمیدتی که او از آن‌ها به‌عنوان «متجاوزان» یاد می‌کند، سلاح به دست بگیرند.

با توجه به افزایش ناامنی، این گونه فراخوان‌ها می‌تواند در استان‌های دیگر سودان نیز تکرار شود، به‌ویژه این که ارتش سودان با هدف ترغیب شهروندان به پیوستن به ارتش، در شماری از مناطق این کشور شروع به توزیع سلاح کرده است. این بدان معنا است که سودان گام‌به‌گام به یک جنگ داخلی گسترده و خطرناک نزدیک می‌شود. درگیری تحت هیچ شرایطی متوقف نمی‌شود و میانجیگری‌ها هنوز به ثمر نرسیده است و به نظر نمی‌رسد تحریم‌های آمریکا دو طرف متخاصم را که برای پیشبرد جنگ به حمایت خارجی متکی‌اند، بترساند.

البته ظاهر این جنگ داخلی نمی‌تواند یک تصویر واقعی از ابعاد گسترده این درگیری نشان دهد، به‌ویژه این که منافع کشورهای همسایه با منافع قدرت‌های بین‌المللی ذی‌نفع از موقعیت ارزشمند ژئواستراتژیک سودان واقع در قلب شمال شرقی آفریقا، همپوشانی دارد. همین واقعیت تلخ، بیانگر عمق دشواری جنگ جاری در سودان است که از زمان آغاز آن در ۱۵ آوریل گذشته تا‌کنون بدون لحظه‌ای توقف، به شدت آن افزود می‌شود. اما آنچه در این رویارویی، توجه را به خود جلب می‌کند این است که هیچ‌ یک از دو طرف جنگ تا‌کنون نتوانسته‌اند نبرد را در هیچ نقطه‌ای از سرزمین سودان به نفع خود پایان دهند و تنها استثنای آن، موفقیت ارتش برای بازگرداندن پایگاه هوایی شهر مروی در شمال خارطوم بود. با این حال، در پایتخت و سایر نقاط درگیری در کشور هیچ‌گونه تغییر اساسی در موازنه قوا بین دو طرف پدید نیامد.

آنچه در این میان باعث تشدید نگرانی می‌شود این است که سودان وارد چنان جنگ طولانی شود که جامعه جهانی آن را فراموش کند و با توجه به وخامت وضعیت پناهندگانی که برای فرار از جنگ خانه‌های خود را ترک کرده‌اند، مداخله جامعه جهانی در این کشور تنها برای کاهش اثرات جنگ در سطح فعالیت‌های بشردوستانه محدود شود.

امروز در سودان منافع مافیایی محلی بزرگی وجود دارد که با منافع راهبردی منطقه‌ای و بین‌المللی از‌جمله منافع ژئوپلیتیک، مالی و اقتصادی (منابع طبیعی) تلاقی می‌کند. البته به زودی متوجه خواهیم شد که ادامه جنگ در سودان به نقطه تلاقی بین چندین طرف تبدیل شده است که به‌ندرت به سرنوشت مردم سودان اهمیت می‌دهند!

برگرفته از روزنامه النهارالعربی