نشانه‌ها حاکی از آن است که غرب ممکن است توافق هسته‌ای محدود با ایران را دوباره مدنظر قرار دهد.
چنین توافقی به این معنا است که جمهوری اسلامی امتیازهای هسته‌ای محدودی می‌دهد و غرب، در مقابل، برخی، نه همه، تحریم‌ها را لغو می‌کند.
آمریکا بار دیگر از میانجی‌گری عمان استفاده کرده است، ترفندی که در روند دستیابی به توافق برجام حیاتی بود. اما بر اساس گزارش‌ها، مذاکره‌کنندگان ایرانی و آمریکایی برای اولین بار پس از خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸، بارها مستقیم و بی‌واسطه با یکدیگر صحبت کرده‌اند.
با وجود این، مهم‌ترین نشانه از سوی علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، بود که روز یکشنبه ۲۱ خرداد (۱۱ ژوئن) گفت «توافق اشکالی ندارد».
اما این توافق محدود چگونه و به چه معنایی خواهد بود؟ چرا اسرائیل همچنان بیمناک است؟ یونا جرمی باب در مقاله‌ای در اورشلیم پست به این سوال پاسخ می‌دهد.
باب متذکر می‌شود که توافق محدود تازگی ندارد. پس از حدود یک دهه تلاش، توافق محدود سال ۲۰۱۳ به توافق برجام در سال ۲۰۱۵ منجر شد.
پس از خروج ترامپ از برجام نیز کشورهای اروپایی در سال ۲۰۱۹ و دولت بایدن در پاییز ۲۰۲۱ و اوایل ۲۰۲۲ توافق محدود را مدنظر داشتند و از توقف مذاکرات در سپتامبر ۲۰۲۲، گاه و بی‌گاه مطرح شده است.
از دیدگاه آمریکا، ایران توانایی ساخت موشک بالستیک قاره‌پیمایی را که به آمریکا اصابت کند ندارد، بنابراین مسئله هسته‌ای کلی و فرضی است.
در این شرایط، آمریکا بیشتر خواهان ثبات و به تاخیر انداختن هرگونه تهدید از جانب تهران است، با وجود اینکه راه‌حل روشنی برای جلوگیری از دستیابی جمهوری اسلامی به بمب هسته ای ندارد.
اما اسرائیل چنین دیدگاهی ندارد.
اورشلیم از اواسط دهه ۱۹۹۰ در تیررس موشک‌های بالستیک میان‌برد جمهوری اسلامی قرار داشته، و دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح هسته‌ای تهدیدی جدی برای موجودیت اسرائیل است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
از سوی دیگر، نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی مدام در حال درگیری یا تجدید قوا برای درگیری با اسرائیل‌اند. این در حالی است که آمریکا در سوی دیگر اقیانوس و دور از دسترس نیروهای نیابتی است.
اکنون، اسرائیل از چنین توافق محدودی بیش از گذشته نگران است. در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۱، توافق محدود به‌معنای بازگشت نسبی به توافق هسته‌ای پیشین بود که تخلیه و ارسال مقادیر قابل‌توجهی اورانیوم غنی‌شده را شامل می‌شد. همچنین می‌توانست به این معنا باشد که سانتریفیوژهای پیشرفته‌ای که اورانیوم را با سرعتی بیشتر غنی‌سازی می‌کنند از ایران خارج شوند.
به نوشته اورشلیم پست، گزارش‌ها حاکی از آن است که توافق محدود فعلی به این معنا است که تمام اورانیوم و تمام سانتریفیوژهای پیشرفته در ایران باقی می‌مانند و تنها کاری که تهران باید انجام دهد این است که غنی‌سازی بیشتر در سطح ۶۰ درصد را متوقف کند.
بسیاری از کارشناسان امنیتی اسرائیل می‌گویند چنین توافقی بی‌فایده است زیرا جمهوری اسلامی در آستانه دستیابی به سلاح هسته‌ای باقی می‌ماند و با لغو برخی تحریم‌ها، به منابع مالی جدید دسترسی پیدا می‌کند تا در برنامه هسته‌ای و سرکوب سرمایه‌گذاری کند.
به عقیده نویسنده اورشلیم پست، جنبه مثبت قضیه این است که اگر ایران توافق را رعایت کند، اورشلیم و واشنگتن دست‌کم دو سال و نیم دیگر وقت خریده‌اند تا جمهوری اسلامی سلاح هسته‌ای نسازد.
این بازه زمانی دو سال و نیم برمی‌گردد به بندی از برجام که تصریح می‌کند در اکتبر ۲۰۲۵، امکان استفاده شورای امنیت سازمان ملل از مکانیسم ماشه و همچنین برخی محدودیت‌های سانتریفیوژهای ایران به پایان می‌رسد. این می‌تواند دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای را تسهیل کند، حتی اگر تا سال ۲۰۳۰ محدودیت‌های فنی داشته باشد.
باب در ادامه می‌نویسد اسرائیل نگران است اگر جمهوری اسلامی بخواهد پنهانی بمب هسته‌ای بسازد، حتی وقتی توافقی محدود با غرب امضا کرده باشد، اسرائیل مشروعیت اقدام به حمله پیشگیرانه را از دست بدهد.
اسرائیل از وقتی موساد در سال ۲۰۱۸ به اسرار هسته‌ای ایران دست پیدا کرد، در حمله پنهانی و علنی به تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی آزادی عمل بیشتری داشت. توافق محدود ممکن است آزادی عمل اسرائیل را بگیرد.
اما از سویی، هیچ‌کس انتظار موفقیت ترفندها و اقدام‌های موساد در فاصله سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ را نیز نداشت.
نویسنده اورشلیم پست متذکر می‌شود نیروی هوایی اسرائیل در سال ۲۰۲۳ وضعیت بهتری دارد.
او در پایان می‌نویسد توافق محدود چیزی نیست که اسرائیل بخواهد، اما به این معنا نیست که اورشلیم هیچ گزینه‌ای ندارد.
