شبکه خبری سیانان در گزارشی در تحلیل روابط ایران و مصر و چشمانداز احیای آن، پیشبینی کرد که از سرگیری این روابط خیلی دشوار نیست اما پیچیدگیهای خود را دارد.
این خبرگزاری آمریکایی، با اشاره به ازدواج شاهدخت فوزیه با محمدرضا شاه پهلوی که در آن زمان ولیعهد وقت ایران بود، نوشت که این اولین عروسی ممتاز در خاورمیانه و میان دو کشور برجسته منطقه بود که دو خاندان سلطنتی در ایران و مصر را در یک اتحاد استراتژیک درهم آمیخت. در عروسی پادشاه فقید ایران و شاهدخت فوزیه، هزاران نفر در قصر عابدین قاهره حضور یافتند و جشن با آتشبازی و رژهای از تمدن دو ملت ادامه یافت.
شاهدخت فوزیه فواد، فرزند ملک فواد و خواهر ملک فاروق، پادشاه مصر بود و در ۱۷ سالگی با ولیعهد وقت که دو سال بعد پادشاه ایران شد، ازدواج کرد.
سیانان در ادامه این گزارش به روی کار آمدن حکومت جمهوری اسلامی در ایران و سیاست رژیم جدید حاکم بر ایران در دگرگون کردن روابط با کشورهای عرب میپردازد و مینویسد که جمهوری اسلامی بهویژه روابط ایران و مصر را در سیری نزولی قرار داد که دو کشور هرگز نتوانستند از آن خارج شوند. البته بر اساس پیشبینی سیانان، خصومت طولانی بین ایران و مصر ممکن است بهزودی به پایان برسد.
علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، اخیرا از عادیسازی مناسبات با مصر حمایت کرد و گفت که تهران از علاقه مصر به احیای روابط استقبال میکند.
گزارش رسانهها نیز تنشزدایی احتمالی بین دو کشور را پس از دیدار اخیر سلطان عمان از تهران برای میانجیگری تبلیغ میکنند.
خامنهای در حالی از احیای روابط با قاهره سخن گفت که عربستان سعودی پس از حدود هشت سال قطع روابط، مناسبات با جمهوری اسلامی ایران را عادیسازی کرد و تهران هفته گذشته سفارت و کنسولگری خود در عربستان سعودی را بازگشایی کرد.
سیانان به نقل از یک کارشناس بنیاد کارنگی در لندن نوشت که ایران همواره به دنبال همکاری بیشتر در منطقه گستردهتر جهان عرب است و «عادیسازی با مصر که متحد سنتی آمریکا است، بهمنزله جایزهای برای تهران خواهد بود.»
اچای هلیر به سیانان گفت کمترین معنیاش این است که تهران موقعیت خود را به خرج ایالات متحده، تقویت میکند.
اخیرا کشورهایی در خاورمیانه بزرگ به هم نزدیک شدهاند که زمانی در تضاد با هم بودند؛ عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران، مصر با ترکیه و قطر، و اتحادیه عرب که هفته گذشته و پس از ۱۰ سال منزوی کردن سوریه، آن را بهعنوان عضو دوباره پذیرفت.
تحلیلگران میگویند که عادیسازی مناسبات جمهوری اسلامی ایران و مصر بعید است که دشوار باشد، اما پیچیدگیهای خود را دارد، زیرا این دو کشور تاریخ منحصربهفردی دارند که یادآور برخی خاطرات ناخوشایند است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
سیانان سپس برخی فرازوفرودهای روابط مصر و ایران را بررسی میکند و به شکست سخت جمال عبدالناصر از اسرائیل -که دوست ایران قبل از انقلاب بود - در سال ۱۹۶۷ اشاره میکند. به گزارش سیانان، مصر با ایران اختلافاتی داشت، اما روابط قاهره و تهران پس از مرگ ناصر بهبود یافت، چرا که رئیسجمهوری انور سادات به دنبال رابطه با محمدرضا شاه پهلوی، پادشاه فقید ایران بود. اما پس از وقوع انقلاب ۵۷، آغوش باز انور سادات مصر به روی شاه، رهبران جدید مذهبی در ایران را خشمگین کرد.
شاه فقید تا زمان فوت در ۱۹۸۰ و در ۶۰ سالگی در قاهره بود و مزار و مقبره او در مسجد الرفاعی قاهره که محل دفن ملک فاروق هم هست، قرار دارد.
انور سادات یک سال بعد به دست یک افسر ارتش مصر به نام خالد اسلامبولی ترور شد. اسلامبولی مخالف امضای توافق عادیسازی مناسبات با اسرائیل بود که سادات در سال ۱۹۷۹ امضا کرد. جمهوری اسلامی پس از آن خیابانی را در تهران به نام ضارب انور سادات نامگذاری کرد.
در سالهای بعد ایران و مصر راه خود را رفتند و تمایلی به آشتی نداشتند و در دوران ریاستجمهوری حسنی مبارک، روابطی در سطح کاردار میان دو طرف برقرار شد، اما هرگز به سطح انتصاب سفیر نرسید. در سال ۲۰۰۴ نیز خیابان خالد اسلامبولی در تهران به انتفاضه تغییر یافت.
در سال ۲۰۱۱ و سقوط مبارک به دنبال وقوع بهار عربی و تشکیل حکومت تحت رهبری اخوانالمسلمین در مصر که خواستار اصلاح روابط با جمهوری اسلامی بود، بارقههای امید برای آشتی روشن شد و حتی محمد مرسی، رئیسجمهوری اسلامگرا و اخوانی مصر در سال ۲۰۱۲ برای شرکت در نشست سران جنبش عدم تعهد به تهران سفر کرد. مرسی پس از یک سال بودن در قدرت، با کودتای عبدالفتاح السیسی، رئیسجمهوری فعلی مصر، سرنگون شد. اما سیانان نوشته است که با توجه به تحولات منطقه، امروز ارزش عادیسازی از هزینه قطع روابط بیشتر است.
اسرائیل یکی از کشورهای مخالف عادیسازی روابط جمهوری اسلامی ایران و مصر است و آن را نیروی مخالف پیمان ابراهیم میداند که طی آن اسرائیل با چهار کشور عرب مناسبات دیپلماتیک برقرار کرد.
پیمان ابراهیم مجموعهای از قراردادهای عادیسازی روابط میان اسرائیل با امارات متحده عربی، مراکش، بحرین و سودان است که در سال ۲۰۲۰ با میانجیگری دولت ترامپ در آمریکا و با هدف ادغام اسرائیل در منطقه امضا شد.
با اینهمه و با در نظر گرفتن تاریخ پرفرازونشیب مصر و ایران، چنانکه اچای هلیر میگوید: «نبود مناسبات مصر و ایران معنی خاصی نداشت، و عادیسازی روابط تهران و قاهره نیز، تغییر خاصی را ایجاد نخواهد کرد.»