پس از ساعت‌ها رایزنی میان جناح‌های سیاسی، حسان دیاب استاد دانشگاه آمریکایی بیروت و نامزد مورد حمایت حزب‌الله، نخست وزیر لبنان شد.

 در حالی‌ که دیاب مشغول رایزنی برای تشکیل کابینه جدید بود، دیوید هیل، معاون سیاسی وزیر خارجه آمریکا، وارد بیروت شد و با جریان‌های مختلف سیاسی به دیدار و گفت‌و‌گو پرداخت. اما هیل از دیدار با حسان دیاب امتناع ورزید، تا دریچه را به روی هر گونه برداشت مبتنی بر حمایت واشنگتن از نخست وزیر جدید، یا مداخله در تشکیل کابینه جدید، بسته باشد.  

بنا به اظهارات برخی از افرادِ نزدیک به «نیروهای مقاومت»، هدف از سفر دیوید هیل به لبنان این است که با استفاده از بحران اقتصادی آن کشور، ترسیم مرزهای مشترک لبنان – اسرائیل را به گونه‌ای که به نفع اسرائیل باشد، بر دولت لبنان تحمیل کند.

اما اطلاعات به دست آمده از دیدارهای دیوید هیل با سیاستمداران لبنانی، در روزهای جمعه و شنبه گذشته، بیان‌گر نکات زیر است:

۱- دیوید هیل، معاون سیاسی وزیر خارجه آمریکا، در گفت‌و‌گوهای خود مسأله ترسیم مرزها را مطرح نکرده است، زیرا آن طرح جزو مسئولیت‌ها و اختیارات دیوید شینکر، معاون وزیر خارجه آمریکا در امور خاورمیانه، است. 

۲- سیاست آمریکا در قبال لبنان، تغییر نکرده است و سیاست واشنگتن مبنی بر تحریم‌ حزب‌الله در چارچوب فشار حداکثری بر ایران و هم‌پیمانان آن، ادامه خواهد یافت.

۳- واشنگتن در هماهنگی با جامعه بین‌المللی، کمک‌های اقتصادی خود به دولت لبنان را مرتبط به نوع حکومت جدید می‌داند؛ حکومتی‌که مورد پذیرش همگان، مطابق با خواسته‌های معترضان، و متعهد به امحای فساد و اصلاحات اقتصادی باشد. از این گذشته، واشنگتن تصمیم خود را برای ارسال کمک‌های انسانی به مردم لبنان، پیش از سفر هیل به آن کشور اعلام کرده است.

۴- از جمله شخصیت‌هایی‌ که دیوید هیل با آن‌ها دیدار کرده است، جبران باسیل، رئیس «جریان میهنی آزاد»، بوده است. یکی از افرادی که با هیل گفت‌و‌گو داشته است، به «ایندیپندنت عربی» گفت که دیدار هیل با باسیل در چارچوب روابط دوستانه شخصی انجام گرفته است، اما در آن دیدار هیل به باسیل ابراز داشته است که دولت آمریکا او را دوست خود نمی‌شمارد و انتقادات زیادی بر رفتار سیاسی وی دارد.

گفتنی است که دیوید هیل از دوران مسئولیتش به عنوان سفیر آمریکا در لبنان، روابط بسیار نزدیک و دوستانه‌ای با سیاستمداران لبنانی، از جمله جبران باسیل، برقرار کرده بوده است. وی با استفاده از همین روابط، در آن زمان سعد حریری را تشویق کرده بوده است تا به توافقی‌ بپیوندد که میان باسیل و میشل عون انجام گرفته بود.

هیل با نبیه بری، رئیس پارلمان لبنان، نیز دیدار و گفت‌وگو کرده است که بسیار مثبت ارزیابی شده است.

۵- هیل در دیدار با ژوزف عون، فرمانده ارتش لبنان، با تاکید بر تداوم کمک‌های آمریکا به ارتش لبنان و تقویت توانایی‌های آن، از وی خواسته است که ارتش از برخورد خشونت‌آمیز با جنبش مردمی اجتناب کند.

در پرتو آنچه در بالا آوردیم، و با درنظرداشت تأکید آمریکا مبنی بر عدم مداخله در تشکیل حکومت جدید، هدف از سفر معاون سیاسی وزیر خارجه آمریکا به بیروت، دیدار با طرف‌های سیاسی مختلف لبنان، شنیدن سخنان و نظریات آن‌ها از نزدیک، و رساندن این پیام به آن‌ها بوده است که در این شرایط ناگوار و بحرانی، واشنگتن حضور خود را در کنار لبنان حفظ خواهد کرد.

سرنوشت حکومت جدید چه خواهد شد؟

پس از آن ‌که حسان دیاب توسط رئیس جمهوری، مشیل عون، مأمور تشکیل کابینه جدید شد، از نیروهای سیاسی در لبنان خواست که برای تشکیل کابینه جدید و برون‌رفت از وضع موجود، با وی همکاری کنند. با این حال، تشکل‌هایی مانند «جریان المستقبل»، «نیروهای لبنان» و «گردهمایی دموکراتیک» اعلام کردند که در دولت آینده شرکت نخواهند کرد.

از این رو، به نظر می‌رسد که دولت آینده تنها  نمایندگانی از دو سازمان شیعه مذهب، یعنی «حزب‌الله» و «جنبش امل» به اضافه «جریان میهنی آزاد» مسیحی را دربرگیرد، و ممکن است که مطابق به خواست، حزب‌الله، دولتی «تکنو- ‌سیاسی» باشد.

البته دولتی که با این ویژگی‌ها تشکیل شود، از یک سو به علت عدم نمایندگی‌اش از همه گروه‌ها و احزاب، دولتی ضعیف خواهد بود، و از سوی دیگر، با مخالفت انقلابیون رو‌به‌رو خواهد شد و در نتیجه، جامعه بین‌المللی از کمک و همکاری با آن امتناع خواهد ورزید. این وضعیت تنها در صورتی تغییر خواهد کرد که گروه‌های سیاسی حامی حسان دیاب، با تشکیل دولتی دربرگیرنده تکنوکرات‌ها‌ توافق نشان دهند؛ یعنی همان محوری که با سعد حریری به توافق نرسیده بودند.

حسان دیاب در دیدارهایی‌ که با فراکسیون‌های پارلمانی در شنبه گذشته داشت، در پیوند با چگونگی تشکیل کابینه آینده، وعده داد که پس از مشورت با احزاب و گروه‌های سیاسی، وزرا را از میان تکنوکرات‌های مستقل برخواهد گزید. با این حال، اندکی بعد این امر را بعید دانست.

این در حالی است که منابعی در احزاب سیاسی که نخواستند نامشان ذکر شود، به «ایندیپندنت عربی» گفته‌اند که فهرست اسامی وزرا با توافق «دوگانه شیعی» (حزب‌الله و امل) و جریان میهنی آزاد، آماده شده است، هم‌چنان‌ که (طرح اعلام) نامزدیِ خود حسان دیاب برای نخست وزیری از طرف آنها، نیز از قبل آماده شده بود. 

به گفته منابع یاد شده، حسان دیاب، دیدگاه سیاسی مشخصی برای برون‌رفت از بحران ندارد. هم‌چنین، برخی از مهره‌های جنبش مردمی وی را متهم به قدرت‌خواهی و جاه‌طلبی کرده‌اند، و برای اثبات مدعای خود، به نوشته‌های دیاب در شبکه‌های اجتماعی اشاره کرده‌اند که وی در آن‌ها خود را نخستین استاد دانشگاهی معرفی کرده است که به عنوان وزیر در کابینه کار کرده است، در حالی که پیش از وی، دانشگاهیانی همچون شارل مالک، نجیب ابوحیدر و طارق متری، در پست‌های وزارت خدمت کرده‌ بوده‌اند.

حمله به حسان دیاب، به آنچه در بالا ذکر شد محدود نیست، بلکه او از جانب افکار عمومی سنی‌ها نیز مورد حمله و انتقاد است. حتی بیم آن می‌رود که جنبش مردمیِ معترض به دولت که از ۱۷ اکتبر گذشته به‌راه افتاده است، چنانچه دو روز پیش هم در خیابان‌های بیروت و طرابلس رخ داد، به یک غوغای مذهبی تبدیل شود. 

از جانب دیگر، بنا به گفته‌های منبعی در پارلمان لبنان به ایندیپندنت عربی، «برخی از سیاستمداران و روحانیان سنی‌مذهب اظهار تأسف کرده‌اند که در اثر بی‌توجهی و سهل‌انگاری سعد حریری، رهبر جریان المستقبل، اکنون کار به جایی رسیده است که رهبران شیعه و مسیحی، نمایندگان سنیان را برای عضویت در کابینه نامزد می‌کنند.

موارد یاد شده، بی‌تردید کار حسان دیاب، نخست وزیر جدید، را برای تشکیل دولتی که مورد قبول همگان باشد، دشوار خواهد کرد، مگر آن که اقدام به تشکیل دولتی کند که مطابق خواسته حزب‌الله باشد و رودرروی همگان بایستد؛ هرچند که حزب‌الله، در ظاهر، چنین امری را رد کرده است.