با وجود اینکه وضع زنان در دوره قبل از سلطه طالبان بر افغانستان نیز چندان مناسب و مساعد نبود، با حضور طالبان در دو سال اخیر در آن کشور، زنان و دختران کاملا از اجتماع طرد شده و به گوشه انزوا افتاده‌اند. منع آموزش و کار برای دختران و زنان باعث شده که آن‌ها دچار بیماری‌های روانی متعددی شوند. روزنامه واشنگتن پست در گزارشی که روز جمعه منتشر کرد وضع بیمارستان‌های روانی در افغانستان را بررسی کرد. به گزارش خبرنگار واشنگتن پست، بیشتر مراجعه‌کنندگان این بیمارستان‌ها دختران و زنان‌اند.

شفیع عظیم، روان پزشک افغان، که بیشتر دوران کار حرفه‌ای خود را صرف درمان آسیب‌های روانی ناشی از دو دهه جنگ کرده است، می‌گوید در بیمارستانی که او فعالیت دارد- مرکز اولیه بهداشت روانی کابل– مراجعه‌کنندگان از رنج روانی بیشتری سخن می‌گویند. او می‌گوید بیشتر مراجعان این بیمارستان زنان و دخترانی‌اند که دچار ترومای پس از محدودیت‌ها برای آموزش و کار شده‌اند.

دکتر عظیم می‌گوید بیشتر این دختران و زنان در هراس‌اند که نتوانند هرگز دوباره به کار و آموزش بازگردند. آنان به‌شدت منزوی شده و افسرده‌اند. متخصصان بهداشت روان در پنج بیمارستان و مراکز درمانی افغانستان گزارش‌های مشابهی از این مشکل درمانی رو به افزایش منتشر کرده‌اند. آن‌ها می‌گویند که بسیاری از زنان را سرپایی درمان و برای آنان دارو تجویز می‌کنند.

پزشکان زنان و دختران را تشویق می‌کنند که به سوی فعالیت‌های بروند که هنوز محدود نشده است و برای خود مشغولیتی پیدا کنند. یک کارمند بهداشت روان می‌گوید به‌دلیل گسترش روزافزون محدودیت‌ها، حتی زنانی که هنوز فعالیتشان در جامعه منع نشده است، زیر فشار روانی ناشی از افزایش محدودیت‌ها، دچار مشکلات روانی شده‌اند.

گروه طالبان ادعا دارند که وضع زنان در افغانستان را بهبود بخشیده‌اند. هبت‌الله آخوند زاده، رهبر این گروه، در فرمانی خواسته است که ازدواج‌های اجباری در افغانستان منع شود. او همچنین گفته است که متعهد است که برای زنان زمینه آسایش را مهیا سازد. اما آسایشی که طالبان از آن صحبت می‌کنند به‌معنای انفعال و بیکار نشستن در خانه یا تشکیل خانواده است.

در کنار آن، با وجود فرمان منع ازدواج‌های اجباری، شواهدی مبنی بر توقف ازدواج‌های اجباری در افغانستان وجود ندارد. حتی خود طالبان دختران را به‌زور به عقد خود درمی‌آورند. روایت الهه دلاورزی، که یکی از اعضای برجسته طالبان او را به‌زور به نکاح خودش درآورد، نمونه بارز این ازدواج‌های اجباری است.

زنان افغانستان داستان‌هایی متفاوت با آنچه طالبان ادعا دارند روایت می‌کنند. یک زن ۲۹ ساله، که در کارگاهی هنری که اختصاص به دختران دارد شرکت کرده بود، می‌گوید که او از روزی می‌ترسد که هم‌کلاس‌هایش بگویند که حالشان بهتر شده و احساس راحت‌تری دارند، زیرا این به‌معنای آن است که آنان تمام امید خود را از دست داده و دچار پوچی شده‌اند.

طالبان تلاش دارند مشکلات روانی زنان و دختران را یا مخفی نگه دارند یا به مسائل دیگر ربط بدهند. شفیق عمیر، مسئول بخش روانی بیمارستان هرات، می‌گوید او هنوز با هیچ موردی روبه‌رو نشده است که دختری به‌دلیل مدرسه نرفتن دچار مشکل روانی شده باشد. عمیر می‌گوید جهان زنان ما را ضعیف می‌پندارد، در حالی که زنان ما بسیار قوی‌اند. آنان خود هیچ علاقه‌ای به تحصیل ندارند.

اما فقط چند اتاق دورتر از دفتر دکتر عمیر، همکارانش دختر جوان ۱۶ ساله‌ای را نشان می‌دهند که به‌علت حمله عصبی در بیمارستان بستر شده است. او پس از آن به این وضع دچار شد که نامزد ۸۰ ساله‌اش به وی اجازه نداد حتی به مدرسه دینی برود که هنوز برای دختران فعال است.

پزشکان بیمارستان هرات به‌شرط مخفی ماندن نام‌هایشان می‌گویند در حدود ۸۰ درصد مراجعان بخش روانی زنان و دخترانی‌اند که به‌دلیل انزوای بیش از حد و محدودیت‌های تحمیلی دچار روان‌پریشی یا افسردگی حاد شده‌اند. یکی از این دکترها گفت که برای این دختران و زنان واقعا هیچ کاری نمی‌توانند بکنند. «صرفا برایشان دارو تجویز می‌کنیم و آنان را دوباره به خانه‌هایشان می‌فرستیم.»

سید، ۱۸ ساله، ساکن شهر کابل، تلاش دارد تا فشارهای روانی بر خواهرانش را که ناشی از نرفتن به مدرسه است کاهش دهد. او به خواهر کوچک‌ترش درخانه درس می‌دهد. خواهر بزرگ‌ترش را نیز تشویق کرده است به کلاس‌های آموزش انگلیسی برود. اما مراکز آموزش زبان نیز به روی دختران بسته شده است. سید می‌گوید خواهرش به هر چیزی که رو می‌برد بسته می‌شود. به همین دلیل، تا حال چند بار به مراکز روان‌درمانی مراجعه کرده است.

روان‌شناسان افغانستان می‌گویند که در تلاش‌اند تا شکاف میان واقعیت‌های موجود و خوش‌بینی را تا حد زیادی کاهش دهند. یکی از آنان می‌گوید: «در حال حاضر، خود ما هم به حرف‌هایی که به بیمارانمان می‌گوییم باور نداریم.» بیشتر روان‌شناسان دختران و زنان را تشویق می‌کنند که برنامه‌هایی را بیابند که هنوز برای آنان منع نشده است. از جمله، شرکت در کارگاه های هنری.

در شهر کابل، تعدادی از دختران در یک مرکز تجاری جمع شده و مشغول نقاشی‌اند. یکی از آنان زنی ۲۹ ساله است که می‌گوید افسردگی و مشکلات روانی بر وی چنان فشار آورد که شوهرش از وی خواست برود و در کارگاه هنری مشغول شود. او می‌گوید حتی دکترها هم از وی قطع امید کرده بودند. اما حالا نقاشی برای وی نوعی درمان شده است.

با این حال، آموزگاران این دختران نگران بسته شدن همین کارگاه‌های هنری‌اند. طالبان به برخی از این کارگاه‌ها دستور داده است که هرچه زودتر کارگاه را تعطیل کنند.

عزم طالبان برای منزوی کردن مطلق زنان و دختران در افغانستان انکارنشدنی است. این گروه هر موقعیتی را که بیابد که در آن زنان بتوانند وارد جامعه شوند، آن را منع می‌کند. حتی برخی تردید ندارند که روزی طالبان دستور خواهند داد بیمارستان‌های زنان و زایشگاه‌ها نیز تعطیل شود. در آن صورت، زنان مجبور خواهند شد مانند قرن‌ها قبل در خانه‌هایشان وضع حمل کنند.