خانه اندیشمندان علوم انسانی سال‌ها است به محلی در تهران تبدیل شده است که گروه‌های مختلف دانشجویی و شخصیت‌های حوزه علوم انسانی در آن حضور پیدا کرده و جلساتی آموزشی برگزار می‌کنند و مسائل علمی علوم انسانی و مسائل روز را در آن تحلیل و بررسی می‌کنند. احزاب و شخصیت‌های نزدیک به حاکمیت در دوره‌های مختلف تلاش کردند که این ساختمان را مصادره کرده و از برگزاری نشست‌های آن جلوگیری کنند.

در هفته گذشته، مهدی صادقی، مدیرکل دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، دستور تخلیه خانه اندیشمندان را صادر کرد و شخصا برای تخلیه این محل به خانه اندیشمندان علوم انسانی رفت و روی بعضی از درهای این ساختمان قفل زد. شهرداری تهران پس از این اقدام اعلام کرد که خانه اندیشمندان در اختیار گروهی خاص بوده و برای آنکه در اختیار عموم قرار بگیرد، این کار را انجام داده است.

البته این اولین اقدام علیه فعالیت‌های این نهاد نبوده است. در دوره ریاست محمدباقر قالیباف بر شهرداری تهران و کمی بعد از آن نیز تلاش شده بود تا با دخالت در امور این اندیشکده در مقابل فعالیت‌های آن سنگ‌اندازی شود. بخشی از این ساختمان واقع در خیابان ویلا و جنب بوستان ورشو، تا مدت‌ها در اختیار زهرا مشیر استخاره، همسر محمدباقر قالیباف، بود و از آن به‌عنوان یکی از دفترهای شخصی خود استفاده می‌کرد. زهرا مشیر استخاره در مواقعی نیز کلاس‌های دانشگاهی خود را به این ساختمان منتقل می‌کرد تا برای حضور در این کلاس‌ها مجبور به حضور در دانشگاه نشود.

خانه اندیشمندان علوم انسانی در واکنش به این اتفاق اعلام کرد که شهرداری تهران مالک خانه اندیشمندان نیست و عملا شهرداری تهران حق انجام چنین کاری را نداشته است. خانه اندیشمندان علوم انسانی با صدور بیانیه‌ای در پی اقدام‌های اخیر شهرداری تهران اعلام کرد که این موسسه فرهنگی، دارای مجوز رسمی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و هویت این شخصیت حقوقی از مکان و محل استقرار یعنی ساختمان واقع در بوستان ورشو که تحت مالکیت شهرداری تهران است، باید تفکیک شود.

در این بیانیه آمده است: «ضمن تصریح بر بهره‌مندی خانه از حمایت‌های شورای اسلامی شهر و شهرداری در طول سال‌های گذشته، اعلام می‌داریم شهرداری تهران مالک خانه اندیشمندان علوم انسانی نیست. علی‌رغم صدور دستور موقت و حضور نیروهای انتظامی در خانه اندیشمندان، عوامل شهرداری از اجرای حکم استنکاف کرده و تا این لحظه وضعیت به روال سابق برنگشته است.»

مدیران خانه اندیشمندان همچنین اعلام کردند که مصمم‌اند تا تمام برنامه‌های این خانه طبق اعلام قبلی برگزار شود و وقفه‌ای در روند آن ایجاد نشود. طی روزهای گذشته و پس از این اتفاق، جمعی از فعالان حوزه علوم انسانی در این محل حاضر شدند تا از این اقدام سرکوبگرانه شهرداری تهران جلوگیری کنند. گروهی از اساتید حوزه علوم انسانی با تجمع در خانه اندیشمندان علوم انسانی به اقدام شهرداری برای تخلیه این خانه واکنش نشان دادند. همچنین مدیران خانه اندیشمندان علوم انسانی نیز در اعتراض به این اقدام غیرقانونی از ۱۳ تیر، شب را در مجموعه ماندند تا از تصرف ساختمان جلوگیری کنند.

علیرضا غریب دوست، دبیر انجمن حقوق‌شناسی خانه اندیشمندان علوم انسانی، در گفت‌وگو با روزنامه اطلاعات گفت: «مشکل و هدف شهرداری، تصرف ملک نیست؛ زیرا ملک را نمی‌خواهد، بلکه می‌گوید موسسه‌ای را که ثبت کرده‌اید بدهید به ما و بروید تا مدتی هم، شهرداری اندیشمندان را مدیریت کند.»

او با اشاره به اینکه افراد بسیاری از جمله مسعود جعفری جوزانی، مصطفی ملکیان، امیرحسین پورسینا، میرجلال‌الدین کزازی، علیرضا ذاکری و از جمله عبدالمجید ارفعی، پژوهشگر و متخصص پیشکسوت زبان‌های باستانی که با دستگاه تنفس مصنوعی در این محل حاضر شده بود، به مقابل این ساختمان آمدند تا به این اقدام شهرداری تهران اعتراض کنند.

ژاله آموزگار، استاد شاخص فرهنگ و زبان‌های باستانی که اعلام شده بود به علت فشار عصبی نتوانست در این تجمع حاضر شود، با ارسال پیامی خطاب به حاضران در این تجمع گفت: «نمی‌توانم باور کنم که چنین پایگاهی بسته شود. آیا خردمندانه‌تر نیست که به جای بریدن درختان بارور در آبیاری آن‌ها بکوشیم و اگر نیازی به ایجاد مرکز فرهنگی دیگری است، نهال جدیدی بکاریم؟»

محسن رنانی، اقتصاددان، نیز در گفت‌وگو با هم‌میهن با طعنه به این اقدام صحبت کرده است. او با اشاره به اینکه این حمله از طرف شهرداری به خانه اندیشمندان در چهرادهم تیر ماه مصادف با «روز قلم» رخ داده است، به تقارن این روز با «روز شهرداری و دهیاری» که در همان روز است، اشاره کرد و گفت: «ای کاش شورای عالی انقلاب فرهنگی دقت می‌کرد و این دو مناسبت ناهمگون را در یک روز تجمیع نمی‌کرد تا موجب حسادت و نزاع نشود. در هر صورت، ظاهرا شهرداری تهران از این قضیه ناراحت بوده است تا اینکه تصمیم می‌گیرد به‌جای درخواست از شورای عالی انقلاب فرهنگی برای حذف «روز قلم»، خودش راسا دست به کار شود و درست در همین روز، پای اهالی قلم را قلم کند و آن‌ها را بی‌خانمان کند.»

محمدحسن پاپلی یزدی، استاد بازنشسته دانشگاه تربیت مدرس، نیز خطاب به زاکانی، شهردار تهران، گفت: «تمامی شهر تهران و کل مملکت مال شما هست. اجازه بدهید خانه اندیشمندان مال ما و شما باشد. چشم‌هایتان را باز کنید و روزنه‌ای هم برای عاقبت خودتان بگذارید.»

محمد بهشتی، رئیس سابق پژوهشگاه میراث فرهنگی، نیز در گفت‌وگو با هم‌میهن با اعلام اینکه اندیشمندان حوزه علوم انسانی به دست شهرداری خانه‌خراب شدند، گفت که عبور از مرز همیشه خوب نیست و احتمال دارد قبیح باشد. او این اقدام شهرداری را از آن دسته قبیح‌هایی دانست که در شهر تهران در حال وقوع است.

ناصر امانی، عضو شورای شهر تهران، نیز در واکنش به این اتفاق می‌گوید که شهرداری اعلام کرد که این خانه پلمب نشده‌ است، اما به این مکان رفته تا آنجا را از افرادی که حضور داشتند، تخلیه کند. امانی در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا با انتقاد از این اقدام شهرداری گفت: «اگر حالا به هر دلیلی شهرداری تصمیم گرفته که دیگران هم در این خانه حضور پیدا کنند یا مدیریت آن را جابجا کند، روش مناسب این بود که از طریق مذاکره اقدام کند، زیرا این مکان در اختیار یک سری افراد فرهیخته قرار دارد و نویسندگان، گویندگان و اندیشمندان علوم انسانی در آنجا هستند.»

محمد درویش زاده، رئیس پژوهشکده حقوق و قانون ایران، نیز در واکنش به این اتفاق، اقدام شهرداری را بر اساس مدل سطل آشغالی خواند و اشاره کرد که نباید الگوی تصمیم‌گیری و حل مسئله بر اساس مدل سطل آشغال اجرا شود.

به گزارش انتخاب او خطاب به شهرداری تهران گفت: «باید مراقبت نمود که الگوی تصمیم‌گیری با مدل سطل آشغال اجرا نشود. زیرا در اخبار منتشره و توضیح مقامات رسمی شهرداری تهران به روشنی مشخص نشده است که تصمیم‌گیری شهرداری تهران برای حل چه مشکلی انجام شده است؟ این تصمیم‌گیری به چه شیوه‌ای اجرا شده است؟ و این شیوه چه هزینه‌ای داشته است؟ و چه مشکلات جدیدی را پدید آورده است؟ و چه ایرادی به عملکرد مدیران قبلی خانه اندیشمندان وارد بوده است که چنین اقداماتی را ایجاب کرده است؟»