دسترسی به اینترنت آزاد در ایران روزبه‌روز دشوارتر می‌شود و مردم هم با افزایش فیلترینگ برای دور زدن محدودیت‌ها دنبال راه‌حل‌های نوآورانه‌اند. به‌تازگی موضوع استفاده از سیم‌کارت‌های بین‌المللی به عنوان یک راهکار جدید برای گذر از دیوار فیلترینگ مطرح شده است.
خبر خریدوفروش سیم‌کارت‌های بین‌المللی برای دور زدن محدودیت‌های اینترنتی با قیمتی بین ۱۰ تا ۹۰ میلیون تومان این روزها واکنش‌برانگیز شده است. این مقاله به پیچیدگی‌های این پدیده می‌پردازد و بررسی می‌کند چگونه سیم‌کارت‌های بین‌المللی که اغلب به عنوان ابزاری برای برقراری ارتباط در سفر استفاده می‌شوند، به عنوان کلیدی برای باز کردن قفل فیلترینگ معرفی می‌شوند. این روش ممکن است در ظاهر ساده به نظر برسد اما مجموعه‌ای از چالش‌ها را به همراه دارد.
واکاوی فرایند اتصال
لازم است قبل از ورود به بحث اصلی و بررسی ادعای خرید و فروش سیم‌کارت‌های بین‌المللی، با نحوه کار و اتصال سیمکارت به شبکه آشنا شوید؛ چرا که درک این فرایند به فهم میزان کارآیی این روش نوظهور کمک می‌کند.
سیمکارت بین دستگاه تلفن همراه و شبکه‌های سلولی حکم واسطه را دارد و اطلاعات شناسایی و امنیتی ضروری مثل شناسه مشترک بین‌المللی تلفن همراه (IMSI) و کلید رمزنگاری‌شده تایید هویت (Ki) را ذخیره می‌کند. از این اطلاعات برای احراز هویت دستگاه در شبکه استفاده می‌شود.
هنگامی که تلفن همراه خود را روشن می‌کنید، اطلاعات سیمکارت به نزدیک‌ترین برج تلفن همراه منتقل می‌شود. سپس این داده‌ها به مرکز سوییچینگ ارائه‌دهنده ارسال می‌شوند. مرکز سوییچینگ، پایگاه داده موسوم به اچ‌ال‌آر (HLR) را که حاوی اطلاعات مربوط به هر کاربر است، بررسی می‌کند.
پایگاه داده مذکور شناسه مشترک بین‌المللی تلفن همراه دریافتی را بررسی می‌کند و در صورت احراز هویت، دستگاه اجازه دسترسی به شبکه را دارد. همه این مراحل در عرض چند ثانیه اتفاق می‌افتند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
سیم‌کارت‌های بین‌المللی هم دقیقا به همین شکل عمل می‌کنند اما حاوی اطلاعات بیشتری‌اند که به آن‌ها اجازه می‌دهد با شبکه‌های گوناگون تلفن همراه در کشورهای مختلف کار کنند.
در جریان ورود یک سیمکارت خارجی به شبکه، دستگاه یک بار دیگر نزدیک‌ترین برج تلفن همراه را جست‌وجو می‌کند اما به جای دسترسی به شبکه اصلی، با یک شبکه محلی ارتباط برقرار می‌کند. این فرایند رومینگ نامیده می‌شود. شبکه محلی سپس با شبکه ارائه‌دهنده اصلی ارتباط برقرار می‌کند تا دستگاه را بر اساس اطلاعات سیمکارت احراز هویت کند. سپس شبکه خارجی به نوعی شبکه محلی موقت برای دستگاه تبدیل می‌شود. اما اطلاعات صورت‌حساب همچنان به ارائه‌دهنده اصلی بازگردانده می‌شود. بسیاری از اپراتورهای سیمکارت در دنیا با اپراتورهای کشورهای دیگر توافق‌نامه‌هایی دارند که به آن‌ها اجازه می‌دهد از شبکه‌های یکدیگر استفاده کنند.
با این تفاسیر، تفاوت اصلی بین سیم‌کارت‌های داخلی و بین‌المللی در قراردادها و ظرفیت سیمکارت بین‌المللی برای عملکرد در چندین شبکه در سراسر جهان است. از نظر فناوری، هر دو به طور مشابه عمل می‌کنند و پروتکل‌های احراز هویت و امنیتی یکسان پیروی می‌کنند.
موانع سد راه سیمکارت بین‌المللی چیست؟
تمام موارد ذکرشده برای این بود که نشان دهیم سیمکارت بین‌المللی هم برای فعالیت و اتصال به شبکه جهانی به زیرساخت‌های داخل کشور وابسته است و محدودیت‌ها و مشکلات کشور بر عملکرد سیم‌کارت‌های خارجی هم تاثیر می‌گذارد. لازم به ذکر است که تهدیدهای احتمالی استفاده از سیم‌کارت‌های بین‌المللی برای دور زدن فیلترینگ بسیار بیشتر از خطرات استفاده وی‌پی‌ان است؛ چرا که ارتباطات بدون رمزنگاری است و شناسایی کاربر بسیار ساده است، حال آنکه ارتباطات در وی‌پی‌ان رمزنگاری می‌شود.
عملکرد سیم‌کارت‌های بین‌المللی در ارائه خدمات اینترنتی به شبکه‌ای که به آن متصل می‌شود، وابسته است. ظرفیت، سرعت و انعطاف‌پذیری شبکه محلی در سرویس دریافتی نقش مهمی دارد. با توجه به وضعیت ناگوار اینترنت در ایران، اگر یک اختلال در شبکه رخ دهد، در واقع بر عملکرد سیمکارت بین‌المللی هم تاثیر می‌گذارد. در صورتی که روی شبکه محلی «throttling» (کاهش عمدی سرعت اینترنت) اعمال شود، می‌تواند به کاهش سرعت اینترنت کاربران سیمکارت بین‌المللی هم منجر شود. بنابراین در حالی که سیم‌کارت‌های بین‌المللی ممکن است محدودیت‌های فیلترینگ را دور بزنند، همچنان مشمول محدودیت‌های فیزیکی و فنی شبکه محلی‌اند.
علاوه بر آنکه ممکن است برخی سیم‌کارت‌های بین‌المللی بعد از مدتی منقضی شوند، هزینه رومینگ زیادی هم به کاربران تحمیل می‌شود. برای مثال تعرفه چند بسته مختلف اپراتور ترکسل برای اتصال در ایران به این صورت است:
دو گیگابایت اینترنت و ۱۰۰ دقیقه تماس صوتی: ۳۵۰ لیر
۱۷.۱۵ لیر برای هر دقیقه تماس، ۵.۰۴ لیر برای هر پیامک، ۱۹.۱۷ لیر برای هر مگابایت مصرف اینترنت
بسته حاوی فقط ۵۰۰ مگابایت اینترنت: ۶۶.۳۰ لیر
۲۰ گیگابایت اینترنت، ۱۰۰۰ دقیقه تماس صوتی و ۱۰۰ پیامک: یک هزار و ۲۱۰ لیر
باید توجه داشت برای دستگاه سانسور فعلی که ترافیک را نظارت و رصد می‌کند، محدود و فیلتر کردن اینترنت سیم‌کارت‌های بین‌المللی کار دشواری نیست. دستگاه سانسور با بازرسی ژرف‌بسته‌ها می‌تواند بسته‌های داده را شناسایی و دستکاری کند. این روش به آن‌ها اجازه می‌دهد انواع خاصی از محتوا را فیلتر کنند و حتی بر فعالیت‌های اینترنتی افراد نظارت کنند.
برای سنجش میزان رواج سیم‌کارت‌های بین‌المللی در ایران، با دو فروشنده مجتمع تجاری علاءالدین، مرکز خریدوفروش تلفن همراه در تهران، گفت‌و‌گو کردیم. هر دو شخص از این موضوع اظهار بی‌اطلاعی کردند و گفتند تاکنون نمونه‌ای از خریدوفروش سیمکارت بین‌المللی مشاهده نکرده‌اند. در عین حال، فروشندگان دیگر در همین مرکز تجاری گفتند سیمکارت بین‌المللی برای فروش موجود دارند.
باید توجه داشت که سیم‌کارت‌های بین‌المللی با توجه هزینه‌های زیاد، وابسته بودن سیم‌کارت‌های بین‌المللی به زیرساخت‌های داخلی و امکان رصد شدن فعالیت افراد، گزینه امن و مناسبی برای دور زدن محدودیت‌های اینترنتی نیستند.
