ساکنان بدخشان در شمال‌شرق افغانستان می‌گویند طالبان در دوسال گذشته به صورت هدفمند و پیگیر تلاش می‌کنند پیروان مذهب شیعه اسماعیلیه را که بیشتر در مناطق مرزی با تاجیکستان زندگی می‌کنند، به گرویدن به مذهب اهل سنت وادار کنند.
اسماعیلیان در استان‌های مختلف افغانستان از‌جمله در بامیان، میدان وردک، بلخ، تخار، پروان، سمنگان و قندهار زندگی می‌کنند، اما بیشترین جمعیت آنان ساکن بدخشان و به‌ویژه مناطق هم‌مرز با تاجیکستان‌اند. پیروان مذهب اسماعیلیه از ساکنان بومی افغانستان‌اند و ناصر خسرو که از مبلغان و ترویج‌کنندگان اصلی مذهب اسماعیلیه در افغانستان بوده است، سال‌های زیادی در بلخ و بدخشان زیست و آرامگاه او اکنون در یمگان بدخشان قرار دارد.
با سلطه طالبان بر افغانستان در ۱۵ اوت ۲۰۲۱، فرماندهان این گروه به بهانه «ترویج اسلام»، پیروان مذهب اسماعیلیه را با این تصور که آنان از دایره اسلام خارج شده‌اند، به گرویدن به مذهب اهل سنت وادار کردهاند.
منابع آگاه در بدخشان در گفت‌وگو با ایندیپندنت فارسی گفتند که در شهرستان اشکاشم که بیشترین جمعیت پیروان مذهب اسماعیلیه زندگی می‌کنند، طالبان چندین مدرسه دینی با درس‌نامه‌های مذهب اهل سنت ایجاد کردهاند و کودکان دختر و پسر خانواده‌های اسماعیلی را در این مدارس جذب کردهاند. این منابع همچنین گفتند که طالبان پنج جماعت‌خانه [ محل عبادت پیروان مذهب اسماعیلیه] را به مسجد تبدیل کردهاند و پیروان این مذهب از عبادت در این مکان‌ها منع شده‌اند. در جماعت‌خانه‌های پیروان مذهب اسماعیلیه، علاوه بر اجرای مناسک مذهبی، تدریس قرآن و آموزش عقاید اسلامی نیز صورت می‌گیرد.
یکی از منابع یک فایل صوتی هشت دقیقه‌ای که از یک روحانی عضو طالبان در شهرستان اشکاشم برای مقام‌های این گروه در کابل فرستاده شده است را با ایندیپندنت فارسی به اشتراک گذاشت که درستی این موضوع را تایید می‌کند. این روحانی از مقام‌ها و رهبران طالبان می‌خواهد از تاسیس مدارس دینی در مناطقی که ساکنان آن پیروان مذهب اسماعیلیه‌اند حمایت کنند تا پیروان این مذهب سنی حنفی شوند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
این روحانی خطاب به رهبران طالبان می‌گوید: «فعلا در این نقطه مهم [اشکاشم] یک مدرسه ایجاد کردیم و ۱۲۰ دختر و ۸۰ تا ۱۰۰ پسر را جذب کردیم. این مردم ظالم پیش از این به بلندگوهای مسجد توهین می‌کردند.»
روحانی عضو طالبان می‌افزاید که پنج جماعت‌خانه اسماعیلیان را در اشکاشم به مسجد تبدیل و برای برپایی نماز جماعت آماده کردهاند. این جماعت‌خانه‌ها در مناطق گل‌دره، اوساس، قاضی‌الدین و صیاد در شهرستان اشکاشم قرار دارند و پیروان مذهب حنفی در این مکان‌ها نماز برپا می‌کنند.
این عضو طالبان از ساکنان این مناطق به‌عنوان « مسلمانان ضعیف» یاد می‌کند و ادعا می‌کند که جماعت‌خانه‌ها در ابتدا به‌عنوان مساجد ساخته شده بودند، اما به‌دلیل «اعتقاد ضعیف» مردم محل، پیروان مذهب اسماعیلیه از آنان برای اجرای مناسک مذهبی خود استفاده کردند.
عضو طالبان درباره مراسم مذهبی پیروان مذهب اسماعیلیه در جماعت‌خانه‌های اشکاشم می‌گوید: «من در جماعت‌خانه رفتم و دیدم که در داخل محرابی که پیامبر نماز خوانده است، عکس آقا خان را نصب کردهاند و پیروان مذهب اسماعیلیه، عکس‌های آقا خان را می‌بوسند و او را از نسل پیامبر می‌دانند.»
روحانی عضو طالبان می‌گوید که به پیروان مذهب اسماعیلیه گوشزد کرده است که «اگر راه پدران خود را تعقیب کنند، دوزخی می‌شوند.» او ادعا می‌کند که پس از آن، «صدها نفر» با او تماس گرفته و گفته‌اند که به اسلام رو می‌آورند.
این عضو طالبان در حالی ادعا می‌کند که شماری از پیروان مذهب اسماعیلیه در اثر تلاش‌های او می‌خواهند مسلمان شوند که مذهب اسماعیلیه یکی از مذاهب دین اسلام است و پیروان این مذهب خود‌شان را مسلمان و معتقد به قرآن و سنت پیامبر اسلام می‌دانند. اسماعیلیه یکی از شاخه‌های مذهب تشیع است که پیروان آن اسماعیل بن جعفر صادق را امام خود می‌دانند. کریم آقا خان یا شاه کریم‌الحسینی، چهل‌ونهمین امام شیعیان اسماعیلی است که پیروان این مذهب او را « امام حاضر» می‌دانند.
روحانی طالبان در پیام صوتی خود می‌گوید که پیروان مذهب اسماعیلیه از آقا خان معجزه و کمک می‌خواهند، در حالی که براساس اعتقادات طالبان، این «شرک» است.
در همین حال به‌تازگی ویدیویی در فضای مجازی منتشر شد که در آن یک مرد در حضور اعضای طالبان، با ذکر کلمه شهادتین از مذهب اسماعیلیه به مذهب اهل سنت رو می‌آورد. اعضای طالبان در این ویدیو با نعره الله‌اکبر از اینکه مرد مذکور مذهب اهل سنت را پذیرفته است استقبال می‌کنند. ذکر کلمه شهادتین تنها برای کسانی لازم است که از دیگر ادیان به اسلام رو می‌آورند، اما به نظر می‌رسد تصور طالبان این است که پیروان مذهب اسماعیلیه، از «دایره اسلام طالبانی» خارج‌اند.
یعقوب یسنا، استاد دانشگاه و نویسنده، اکتبر ۲۰۲۲، در مطلبی در صفحه فیسبوک خود نوشت که طالبان محتوای آموزشی «ادیان و مذاهب» را که در دانشگاه‌های افغانستان تدریس می‌شود، تغییر داده‌اند و در آن از مذهب اسماعیلیه به‌عنوان «فرقه باطل» یاد کردهاند. براساس اطلاعاتی که یسنا اعلام کرد در این کتاب آموزشی، طالبان به پیروان مذهب اسماعیلیه اتهام‌های اخلاقی وارد می‌کنند و به «مسلمانان توصیه می‌کنند از پیروان مذهب اسماعیلیه دوری جویند.»
طالبان در حالی علیه پیروان مذهب اسماعیلیه در افغانستان فشار و تهدید اعمال می‌کنند که بنیاد فرهنگی آقا خان و چندین نهاد مرتبط با این بنیاد که در زمینه توسعه کار می‌کنند، در افغانستان فعال‌اند.
علی‌اکبر پسنانی، رئیس بنیاد آقا خان در افغانستان، تا‌کنون چندین‌بار با مولوی امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان، دیدار کرده است و مقام‌های طالبان از جمله امیرخان، از فعالیت‌های توسعه‌ای بنیاد آقاخان تمجید کردهاند و خواستار افزایش برنامه‌های این بنیاد در افغانستان شده‌اند.
با این حال، تا‌کنون هیچ نهاد رسمی اسماعیلیه در افغانستان و خارج از این کشور، درباره اقدام‌های طالبان علیه پیروان این مذهب، واکنش رسمی نشان نداده‌اند.
