در آستانه دو سالگی حکومت طالبان، چین در تلاش است روابط اقتصادی با افغانستان را گسترش دهد اما از حضور جنگجویان اویغور، تی‌تی‌پی و داعش در این کشور هم نگران است. چین روابط با حکومت طالبان را تقویت کرده، اما علی‌رغم درخواست طالبان مبنی بر به رسمیت شناختن این گروه حاضر نشده عواقب و خطرهای چنین اقدامی را بپذیرد و به آن تن نداده است.
گمان می‌رود هدف از نفوذ فزاینده چین در افغانستان تمایل به کنترل گروه‌هایی باشد که منافع این کشور را تهدید می‌کنند. افغانستان از طریق استان بدخشان با چین مرز مشترک دارد.
روی کار آمدن دوباره طالبان باعث شد سرمایه‌گذاران چینی به افغانستان سفر کنند و پتانسیل اقتصادی این کشور را بسنجند و بیشتر روی پروژه‌هایی متمرکز شوند که در کوتاه‌ترین زمان ممکن به بازدهی می‌رسند. برای مثال، حضور سرمایه‌گذاران چینی در استان هرات مشهور به قطب اقتصادی افغانستان، سیر صعودی داشته و چینی‌ها اینک در مراکز اقتصادی این شهر چرخ می‌زنند تا از نیازهای بازار افغانستان مطلع شوند و با سرمایه‌گذاری برای تولید انبوه این اقلام موردنیاز، بر بازار مصرفی این کشور کنترل بیشتری داشته باشند.
این در حالی است که با توجه به بحران مشروعیت ملی و جهانی حکومت طالبان، برای تداوم حکومت طالبان تضمینی وجود ندارد و این گروه با وضع محدودیت‌های شدید بر آزادی‌های فردی و اجتماعی مردم به‌ویژه زنان، میزان نارضایتی از حکومتشان را در میان شهروندان افغانستان هم افزایش داده‌اند. علاوه بر این، جبهه‌های مخالف طالبان از جمله جبهه مقاومت و جبهه آزادی درصددند حملات چریکی به طالبان را افزایش دهند و توان نظامی این گروه را به چالش بکشند.
دفتر نخست‌وزیر طالبان ششم ژوییه اعلام کرد سرمایه‌گذاری مشترک میان شهروندان افغانستان و چین تحت نام شرکت «فان‌ــ‌چاینا‌ــ‌افغان» را که قرار است که طی چند ماه آینده در بخش‌های مختلف افغانستان ۳۵۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری کند، بررسی می‌کند. در بیانیه دفتر نخست‌وزیر طالبان آمده بود که این شرکت در تولید برق، ساخت کارخانه سیمان و بخش بهداشت سرمایه‌گذاری خواهد کرد. طالبان از این اقدام استقبال کردند و اطمینان دادند که امنیت این سرمایه‌گذاری مشترک را تامین خواهند کرد.
پنجم ژانویه هم وزارت معادن و نفت طالبان با یک شرکت چینی قرارداد استخراج نفت آمودریا در شمال افغانستان به ارزش ۵۴۰ میلیون دلار را امضا کرد. این قرارداد حوزه رود آمو از جمله مناطقی از استان‌های سرپل، جوزجان و فاریاب را در بر می‌گیرد.
چین به معادن لیتیوم افغانستان هم بسیار علاقه‌مند است و در این مورد مذاکراتی هم با مقام‌های طالبان داشته است. لیتیوم قابلیت ذخیره کردن انرژی برق را دارد و در ساخت باتری تلفن‌ها، خودروهای برقی، کامپیوتر و باتری هواپیماهای بی‌سرنشین استفاده می‌شود.
سفارت چین در افغانستان نیز فعال است و وانگ یو، سفیر این کشور، مرتبا با مقام‌های ارشد طالبان از جمله سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله (کشور) طالبان، دیدار می‌کند. سراج‌الدین رهبر شبکه حقانی است؛ این گروه مسئول خونین‌ترین و مرگبارترین حملات به غیرنظامیان و نظامیان در حکومت پیشین بود. حقانی به داشتن گردان انتحاری نیز مشهور است و چندین بار از عملکرد نیروهای انتحاری تقدیر کرده است.
ایالات متحده آمریکا پس از دو دهه حضور در افغانستان در اوت ۲۰۲۱، به ماموریتش در افغانستان پایان داد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا، از حضور چین در افغانستان ابراز نگرانی کرده بود. او ادعا می‌کند که با خروج نظامیان آمریکایی، پایگاه نظامی بگرام در اختیار چین قرار گرفته است.
چین می‌خواهد بخشی از خلا ایجادشده ناشی از خروج آشفته آمریکا از افغانستان را پر کند و اولویتش سرمایه‌گذاری در بخش بازرگانی، معدن و صنعت است تا جای پایش را در افغانستان محکم کند.
حکومت طالبان تحت تحریم‌های آمریکا و غرب است و این کشورها به حکومت طالبان کمک مالی نمی‌کنند. سیستم نقل و انتقالات مالی از طریق بانک‌های غربی به افغانستان هم مسدود است. بنابراین طالبان می‌خواهند پول چین به افغانستان سرازیر شود تا از آن برای حل مشکلات اقتصادی حکومتشان استفاده کنند. با این حال همکاری چین و طالبان با وجود اینکه تقویت شده، شکننده است و هر حمله تروریستی به شهروندان چینی، این روابط را بیشتر به خطر خواهد انداخت.
پکن از طالبان می‌خواهد به نگرانی‌های امنیتی این کشور رسیدگی کنند. حضور اویغورها در افغانستان در نزدیکی مرز چین و افزایش تهدید‌ها در پاکستان عملی کردن طرح «یک کمربند یک جاده» در پاکستان را به خطر می‌اندازد. چین قرار است برای توسعه خدمات راه‌سازی، راه آهن، خط لوله و تجهیز بندرها در پاکستان میلیاردها دلار هزینه کند. با این حال در تازه‌ترین مورد، ارتش آزادی‌بخش بلوچستان روز یکشنبه ۲۲ مرداد (۱۳ اوت) به کاروان مهندسان چینی در ایالت بلوچستان، واقع در جنوب‌غربی این کشور، حمله کرد.
از نگاه پکن، حزب اسلامی ترکستان جدی‌ترین تهدید برای منافع چین در افغانستان است. با تسلط طالبان بر افغانستان، زندانیان در زمان حکومت سابق از زندان‌ها آزاد شدند که در میان آن‌ها اویغورها هم بودند. چین «جنگجویان اویغور» را عامل بی‌ثباتی در استان سین‌کیانگ، هم‌مرز با افغانستان، می‌داند. هدف اویغورها آزاد کردن سین‌کیانگ و قوم اویغور از زیر سلطه دولت چین است.
چین گانگ، وزیر خارجه وقت چین، اواسط اردیبهشت در دیدار با امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان، در اسلام‌آباد از طالبان خواسته بود برای مقابله با فعالیت «نتروریست»ها در داخل افغانستان قاطعانه اقدام کنند.
در گزارش شورای امنیت سازمان ملل که ۲۵ ژوییه منتشر شد، شمار جنگجویان وابسته به حزب اسلامی ترکستان بین ۳۰۰ تا ۱۲۰۰ نفر تخمین زده شده است. گفته می‌شود بخشی از این جنگجویان به سلاح‌های جدید دست یافته‌اند و بیشتر در استان بدخشان در مرز با چین فعال‌اند. بدخشان ۷۶ کیلومتر مرز مشترک با چین دارد.
حکومت طالبان «جنگجویان اویغورم را به چین تحویل نداده است و به نظر هم نمی‌رسد که به این زودی‌ها در این موضع به نفع چین تغییری دهد.
شاخه خراسان دولت اسلامی (داعش) و تحریک طالبان پاکستانی (تی‌تی‌پی) نیز منافع چین در افغانستان و پاکستان را تهدید می‌کند. تی‌تی‌پی در پاکستان خون به پا کرده و با تقلید از تاکتیک طالبان و با استفاده از انفجار، انتحار و حملات مسلحانه برای ارتش و سازمان امنیت پاکستان به یک دردسر جدی تبدیل شده است.
نیروهای داعش دسامبر ۲۰۲۲ به هتل محل اقامت شهروندان چینی در کابل حمله کردند. وزارت خارجه چین اعلام کرد که در این حمله پنج شهروند این کشور زخمی شده‌اند. پس از این رویداد، دولت چین از طالبان خواست برای تامین امنیت سفارت و شهروندان این کشور بیشتر اهتمام کند.
با وجودی که حکومت طالبان برای رفع تهدید جنگجویان تی‌تی‌پی و اویغور تحت فشار چین و پاکستان قرار دارد، در این مورد «محتاط» است. طالبان می‌ترسند با فشار آوردن بیشتر بر جنگجویان اویغور و تی‌تی‌پی به درخواست پاکستان و چین، آن‌ها به داعش بپیوندند و تهدید برای حکومت آنان را افزایش دهند.
