با گذشت دو سال از سلطه طالبان بر افغانستان، هنوز هیچ کشوری در دنیا رژیم این گروه را به رسمیت نشناخته است و به همین دلیل، طالبان نتوانسته‌اند با هیچ کشوری رابطه دیپلماتیک رسمی برقرار کنند. اما این نکته به معنای آن نیست که طالبان کاملا منزوی مانده‌اند. این گروه از همان آغاز تثبیت قدرت خود در افغانستان، در پی قبضه سفارتخانه‌های افغانستان در سراسر دنیا بودند. آنان می‌‌دانستند که تا وقتی کشور‌های جهان به صورت رسمی حکومت آن‌ها را نپذیرند، نمی‌توانند خواهان بازپس‌گیری سفارتخانه‌های افغانستان باشند. اکثر کشور‌های دنیا که با حکومت پیشین افغانستان روابط دیپلماتیک داشتند و سفارتخانه‌های این کشور در پایتخت‌‌های آن‌ها فعال بود، پس از فروپاشی حکومت پیشین نیز از سفیران افغانستان خواستند همچنان تا به کار خود ادامه دهند. اما شماری از کشور‌ها، به‌ویژه همسایه‌های افغانستان، به‌تدریج سفارتخانه‌های این کشور را در اختیار طالبان گذاشتند.
نخستین کشوری که سفارت افغانستان را به طالبان واگذار کرد، پاکستان بود. دولت پاکستان در همان ماه‌های نخست سلطه طالبان بر افغانستان، سفارت این کشور را در اسلام آباد و کنسولگری‌های آن را در پیشاور و کویته، به طالبان واگذار کرد. پس از آن نیز شمار دیگری از سفارتخانه‌های افغانستان در کشور‌های منطقه، به طالبان واگذار شد.
یک دیپلمات ارشد وزارت خارجه حکومت پیشین افغانستان، با شرط حفظ نامش، در گفت‌وگو با ایندیپندنت فارسی میگوید که در حال حاضر سفارتخانه‌های افغانستان در کشور‌های پاکستان، ایران، چین، روسیه، قطر و ترکمنستان به صورت کامل در اختیار طالبان قرار گرفته است و کنسولگری‌های افغانستان در دبی، استانبول و مشهد نیز در قبضه این گروه است.
دیپلمات‌های طالبان در سفارت افغانستان در تهران-وزارت خارجه رژیم طالبان
او می‌افزاید که پس از پاکستان، چین حضور دیپلماتیک طالبان را پذیرفت و پس از آن روسیه و ترکمنستان، و در نهایت جمهوری اسلامی ایران، پذیرفتند که سفارتخانه‌های افغانستان را به طالبان واگذار کنند. پاکستان و چین، بر خلاف تمام اصول دیپلماتیک و در حالیکه حکومت طالبان را به رسمیت نشناخته‌اند، در نخستین سالگرد قدرت گرفتن این گروه در افغانستان، به آنان اجازه دادند که پرچم سفید خود را بر فراز سفارتخانه در پکن و اسلام‌آباد برافرازند. به گفته این منبع خبری، برخی از کارمندان سفارتخانه‌های افغانستان، از جمله در سفارت افغانستان در تهران و کنسولگری افغانستان در دبی، حاضر نشدند با طالبان همکاری کنند. پس از اینکه وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد که سفارت افغانستان را به طالبان واگذار می‌کند، سفیر و کارمندان سفارت در تهران، در آن را بستند و کلیدش را به وزارت خارجه ایران سپردند. طالبان سپس چند تن از اعضای خود را تحت عنوان دیپلمات به تهران فرستادند. در دبی نیز، زمانی که کارمندان کنسولگری افغانستان از تبانی کنسول با طالبان آگاه شدند، همه به صورت دسته‌جمعی کنسولگری را ترک کردند. در ترکمنستان و روسیه نیز وضعیت به همین گونه پیش رفت و تمامی کارکنان این سفارتخانه‌ها از همکاری با طالبان سر باز زدند. به گفته این دیپلمات افغان، تعدادی از سفارتخانه‌های افغانستان نیز با اینکه دیپلمات تازه‌ای از افغانستان نپذیرفته‌اند، مطابق دستورهای وزارت خارجه طالبان عمل می‌کنند. سفارتخانه‌های افغانستان در عربستان سعودی، ازبکستان، ترکیه، قزاقستان، یونان و مالزی، با اینکه همچنان در کنترل سفیران حکومت جمهوری باقی مانده‌اند، اما کاملا از رهنمودها و دستورهای وزارت خارجه طالبان اطاعت می‌کنند. با وجود تلاش طالبان برای رخنه در سفارتخانه‌های افغانستان در کشور‌های غربی، به‌ویژه اروپا، ظاهرا هیچ سفارتی حاضر نشده است با طالبان همکاری کند، اما تعدادی از سفارتخانه‌ها مخفیانه روابطی با طالبان برقرار کرده‌اند. برای مثال، سفارت افغانستان در اسپانیا از وزارت خارجه طالبان پول دریافت می‌کند و فعالیت‌های آن نیز در راستای منافع طالبان است.
فساد در سفارتخانه‌ها
پس از سقوط حکومت جمهوری در افغانستان، هزاران شهروند افغان به کشور‌های همسایه گریختند. آنان در تلاش برای رسیدن به کشور‌های غربی، به مدارک و اسناد مختلف، از جمله گذرنامه، سند ازدواج، تاییدیه مدارک تحصیلی و حتی شناسنامه نیاز داشتند. این درست زمانی بود که در افغانستان، صدور گذرنامه و شناسنامه کاملا متوقف شده بود و مدارک دیگری چون سند ازدواج و برگه تایید مدارک تحصیلی هم صادر نمی‌شد. به این دلیل، اکثر مهاجران افغان، به‌ویژه در کشور‌هایی چون ایران، پاکستان، یونان، ترکیه، امارات متحده عربی و حتی عربستان سعودی، برای به دست آوردن مدارکی از این دست، به سفارتخانه‌های افغانستان رجوع می‌کردند.
سفیر طالبان در سفارت افغانستان در چین-وزارت خارجه رژیم طالبان
این وضعیت، زمینه را برای برخی از کارمندان در سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌های افغانستان فراهم کرد تا پول هنگفتی به جیب بزنند. به گفته منبعی در وزارت خارجه افغانستان به ایندیپندنت فارسی، در برخی از سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌ها عملا چپاول به راه افتاده است. او در این زمینه از سفارتخانه افغانستان در تهران، و نیز کنسولگری‌های افغانستان در دبی و مشهد یاد می‌کند. به گفته این منبع، در کنسولگری افغانستان در شهر مشهد، روزانه هزاران دلار رشوه به کنسول داده می‌شد و او نیز به صورت غیرقانونی به توزیع پاسپورت، برگه عبور خودرو (Road Pass - مجوز ورود خودرو‌های دو کشور به خاک یکدیگر)، سند ازدواج و تاییدیه مدارک تحصیلی مهاجران مشغول بود. او می‌افزاید که گزارش‌هایی نیز از سفارت افغانستان در تهران به دست آمد که نشان‌دهنده وجود فساد در این نهاد بود. این سفارتخانه در فوریه سال جاری میلادی به طالبان واگذار شد و سفیر حکومت پیشین و کارمندانش از سفارت خارج شدند. با این حال، فساد در کنسولگری مشهد به حد بی‌سابقه‌ای رسیده بود.
یک دیپلمات وزارت خارجه افغان با شرط حفظ نامش، میگوید که کنسولگری افغانستان در مشهد از دو منبع پول وافری به دست می‌آورد؛ یکی توزیع گذرنامه، و دیگری برگه عبور خودرو. این منبع میگوید که پس از تمام شدن گذرنامه‌های موجود در کنسولگری مشهد، به دستور کنسول، ده هزار گذرنامه تازه در پاکستان چاپ شد و به مشهد انتقال یافت. کنسولگری مشهد هم با ساخت مهر وزارت خارجه و ارائه تاییدیه کنسولگری، برای هر گذرنامه ۱۵۰۰ دلار از متقاضیان دریافت می‌کرد. همچنین، روزانه حدود ۵۰۰ برگه عبور خودرو نیز صادر می‌شد که بسته به تعداد مجوز ورود و خروج، بین ۱۲۰ تا ۳۰۰ دلار قیمت داشت. این منبع میگوید که از مجموع ۵۰۰ برگه عبور خودرو، بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ برگه ثبت رسمی می‌شد و پولش به حساب کنسولگری می‌رفت، اما بقیه به صورت غیرقانونی توزیع می‌شد. این منبع مدعی است که سرکنسول افغانستان در مشهد میلیون‌ها دلار از این طریق به دست آورده است. او تخمین می‌زند که جابر انصار، سرکنسول افغانستان در مشهد، دست‌کم حدود ۲۰ میلیون دلار به جیب زده است. او مدعی است که سرکنسول افغانستان در مشهد، ملکی به ارزش سه میلیون دلار ملک در ترکیه خریده است و می‌کوشد وانمود کند که به دلیل مخالفت با طالبان، جانش در خطر است. در حالیکه به گفته این منبع، کنسول مشهد دو بار مخفیانه به کابل سفر کرده و با مقام‌های طالبان در وزارت خارجه دیدار داشته است.
در سفارت افغانستان در یونان نیز فساد و رشوه‌خواری به شدت رواج یافته است. به گفته این منبع خبری، سفیر افغانستان در یونان درآمد زیادی از خدمات کنسولی دارد اما دو سال پس از سلطه طالبان، حقوق کارمندان این سفارت را نپرداخته است. منبع خبری مذکور سطح فساد در سفارت افغانستان در یونان را با فساد کنسولگری افغانستان در مشهد برابر می‌داند. او همچنین میگوید که ذبیح‌الله حسین خیل، کنسول افغانستان در استانبول نیز تقریبا تمام امکانات مالی این کنسولگری را برداشت کرده و گریخته است. ذبیح‌الله حسین خیل که داماد امرالله صالح (معاون اول اشرف غنی) است، اواخر شهرویور گذشته با پول‌های کنسولگری افغانستان در استانبول فرار کرد. در دبی نیز کارمندان کنسولگری افغانستان به دلیل فساد بیش از حد مسعود عزیزی، سرکنسول، دسته‌جمعی کنسولگری را ترک کردند. منبع مذکور میگوید که مسعود عزیزی صد‌ها هزار دلار از افغان‌های ساکن دبی رشوه گرفته، و در عین حال، رابطه بسیار نزدیکی نیز با طالبان برقرار کرده است. به همین دلیل، کارمندان این کنسولگری که مخالف عملکرد عزیزی بودند، کنسولگری را ترک کردند و دیگر برای انجام وظایف شغلی خود در محل حاضر نشدند.
در حال حاضر، بیشتر سفارتخانه‌هایی که طالبان قبضه کرده‌اند، وضعیت منفعلانه‌ای دارند، زیرا «دیپلمات»های طالب، کوچک‌ترین شناختی از فعالیت‌های دیپلماتیک ندارند. در سفارتخانه‌ها یا کنسولگری‌هایی که تعدادی از دیپلمات‌های قدیمی همچنان حضور دارند، کارها تا حدی پیش می‌رود، ولی در بقیه نهاد‌های دیپلماتیک افغانستان هیچ‌گونه فعالیت چشمگیری انجام نمی‌شود. طالبان نیز از سفارتخانه‌های زیر کنترل خود فقط دو چیز می‌خواهند؛ فروش هرگونه مدرکی که شهروندان افغانستان در این کشور‌ها نیاز دارند، و فعالیت‌های استخباراتی.
