در ۴۵ سال گذشته، رژیم مذهبی حاکم بر ایران نظام سیاسی‌اش را الگویی برای تمام کشورهای مسلمان معرفی کرده است. در راستای همین تفکر «صدور انقلاب و ایدئولوژی» بود که اقدام به ایجاد شبکه‌ای از متحدان آشکار و پنهان کرد که به «محور مقاومت» معروف است و سپر خط مقدم جبهه مقابل اسرائیل بوده است.

رابین رایت در مقاله‌ای در نیویورکر می‌نویسد داستان بین‌المللی سال جاری شاید فروپاشی ائتلاف جمهوری اسلامی باشد. در سوریه، خاندان اسد که بیش از نیم قرن در قدرت بود، سرنگون شد. با پیشروی شورشیان به سوی دمشق، جمهوری اسلامی ناگهان نیروهایش را که برای حمایت از بشار اسد در سوریه مستقر بودند، خارج کرد. تهران همچنین سفارتش را تعطیل کرد و چهار هزار شهروند ایرانی را با پروازهای اضطراری از این کشور خارج کرد.

در لبنان نیز فرماندهان ارشد حزب‌الله، گروه شبه‌نظامی شیعه تحت حمایت جمهوری اسلامی، همگی در حملات اسرائیل کشته شده‌اند. حزب‌الله تایید کرد که با سرنگونی اسد در سوریه، مسیر زمینی انتقال تسلیحات و تجهیزات از ایران به لبنان قطع شده است.

در غزه، حماس به‌شدت تضعیف و رهبر این گروه فلسطینی کشته شده است. در یمن هم حوثی‌ها، یکی دیگر از متحدان جمهوری اسلامی، به‌دلیل حملاتشان به کشتی‌ها در دریای سرخ، هدف حملات هوایی ائتلافی به رهبری آمریکا قرار گرفته‌اند.

در داخل ایران، تعداد بسیار کمتری از ایرانیان به آرمان «مقابله با جهان» جمهوری اسلامی علاقه‌مندند. بسیاری از ایرانیان نگران‌اند که آشفتگی در سوریه هرج‌و‌مرج ایجاد کند و اگر تهران همچنان به حمایت از متحدانش ادامه دهد، هزینه‌اش به مردم ایران تحمیل شود. 

در همین حال، جمهوری اسلامی بیش از پیش درگیر چالش‌های داخلی است، از مشکلات اقتصادی و تورم گرفته تا کمبود سوخت و برق. رژیم اکنون در چند جبهه ضعیف‌تر از هر زمان دیگری است.

علاوه بر این، از دست دادن شرکای منطقه‌ای باعث شده است که مقام‌های جمهوری اسلامی احساس آسیب‌پذیری بیشتری داشته باشند. اکنون بحث‌های شدیدی هم در داخل دولت و هم در فضای عمومی در جریان است که آیا کشور باید فعالیت‌های برنامه هسته‌ای بحث‌برانگیزش را تشدید کند یا خیر.

جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا، اشاره کرده است که سخنان عمومی مقام‌های ایرانی در ماه‌های اخیر، در میانه عقب‌نشینی‌های راهبردی، تغییر کرده است و این موضوع سوال‌های جدیدی درباره تغییر احتمالی در دکترین هسته‌ای رسمی جمهوری اسلامی مطرح می‌کند. او در هفته جاری گفت: «در مورد سیاست خارجی و ژئوپلیتیک، موضوع این است که وقتی اتفاق‌های خوبی می‌افتد، اغلب اتفاق‌های بدی هم به‌دنبال آن رخ می‌دهد. دشمن متحمل ضرباتی شده که تضعیفش کرده است‌‌ــ می‌توانیم بگوییم که خبر خوبی است. اما گزینه‌هایی نیز برای آن دشمن ایجاد می‌شوند که می‌تواند بسیار خطرناک باشد، و این موردی است که در ادامه راه باید به‌شدت درباره‌اش هوشیار باشیم.» 

در سراسر خاورمیانه، چشم‌انداز راهبردی در سال جاری با ویرانی، مرگ، خلاءهای سیاسی و فقر دگرگون شد و عدم اطمینان بر وضعیت سایه افکنده است.

خطرات سیاسی در ماه‌های پیش‌رو در کمین سوریه است و می‌تواند بر همسایگانش از جمله ترکیه، اردن، لبنان، عراق و اسرائیل تاثیر بگذارد. 

مقیاس ویرانی در سراسر منطقه در سال جاری وحشتناک و شمار قربانیان سرسام‌آور بوده است. هیچ‌یک از اقتصادهای محلی در بازه زمانی کوتاه قادر به جذب و هضم این شوک نخواهد بود.  بر اساس برآورد بانک جهانی، در سوریه از هر ۱۰ نفر، هفت نفر در فقر زندگی می‌کنند و اقتصاد در جریان جنگ داخلی ۸۵ درصد کوچک شده است. لبنان بیش از ۸ میلیارد دلار خسارت فیزیکی و اقتصادی متحمل شده است. اقتصاد غزه ۹۰ درصد کوچک شده است و بازگشت تولید ناخالص داخلی این منطقه به سطح پیش از جنگ تا سال ۲۰۵۰ طول خواهد کشید.

دولت‌های منطقه و فرامنطقه در تلاش‌اند تصمیم بگیرند، چه مستقل و چه با همکاری یکدیگر، چه موضعی اتخاذ کنند. در کمتر از یک هفته پس از سرنگونی اسد، بسیاری از کشورها سیاست‌هایشان را تغییر دادند. ترکیه پس از بیش از یک دهه قطع رابطه دیپلماتیک با سوریه، سفارتش در دمشق را بازگشایی کرد.

شهر عقبه در اردن میزبان نشستی فوری با حضور مقام‌های سازمان ملل، آمریکا، اروپا و خاورمیانه بود. در این نشست شرکت‌کنندگان متعهد شدند که در «در دوره گذار بی‌سابقه» مردم سوریه، از آن‌ها «حمایت و با آن‌ها همکاری کنند»‌ــ و نکته قابل توجه اینکه تعهدی بدون حضور ایران است.