نمایندگان دولت‌های ایران و عراق چند روز پیش در مراسمی رسمی عملیات اجرایی راه‌آهن شلمچه-بصره را آغاز کردند. با این حال، دشواری‌ها و موانع در این مسیر همچنان باقی است.

این راه‌آهن پس از تکمیل، حرکت میلیون‌ها زائر ایرانی را که قصد سفر به اماکن مقدس در عراق دارند تسهیل خواهد کرد.

به گزارش خبرگزاری مهر، عملیات آغاز این پروژه روز شنبه ۱۱ شهریور با حضور محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهوری ایران، و محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق، در نقطه صفر مرزی آغاز شد.

با وجود اعلام آغاز عملیات اجرایی این پروژه، خبرگزاری تسنیم پیش از این از بی‌علاقگی عراق به تکمیل این پروژه خبر داده بود و آن را در تعارض با کریدور شمالی-جنوبی عراق دانسته بود. تسنیم پیش‌بینی کرده بود که چشم‌انداز اتمام این خط ریلی تا پایان سال ۲۰۲۳ در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

این خط‌آهن قرار است برای جابه‌جایی مسافران و انتقال بار، شهر مرزی شلمچه ایران را به شهر بصره در جنوب شرقی عراق متصل کند. مقام‌های ایران گفته‌اند که این راه‌آهن ۳۲ کیلومتری طی ۱۸ تا ۲۴ ماه تکمیل خواهد شد.

دولت‌های ایران و عراق نخستین بار در سال ۲۰۱۴ قراردادی برای توسعه این مسیر امضا کردند، اما مدتی کوتاهی بعد، مجبور شدند پروژه را متوقف کنند، زیرا گروه داعش حمله‌های خشونت‌بار به بخش‌های وسیعی از عراق را آغاز کرد.

این پروژه بار دیگر در سال ۲۰۲۱ مورد توجه دو طرف قرار گرفت. در بخشی از این پروژه، ایران قصد دارد یک روگذر بر روی آبراهی بسازد که دو کشور را از هم جدا می‌کند، آبراهی که در ایران به اروند رود و در عراق به شط‌‌العرب معروف است. مسئولان پروژه گفته‌اند که این پل روگذر باید متحرک باشد، زیرا کشتی‌ها باید بتوانند از زیر آن عبور کنند.

چالش‌های پیش روی این پروژه

به گزارش الجزیره، این پروژه سال‌ها با دشواری‌ها و موانعی روبه‌رو بوده است، اما گویا دو طرف برای رفع آن‌ها به توافق رسیده‌اند.

نخست اینکه این آبراه باید لایروبی شود تا هم امکان ساخت پل متحرک و هم امکان گذر شناورها از زیر آن ممکن شود. بر اساس گزارش‌ها، آخرین باری که این آبراه لایروبی شد درست قبل از انقلاب ۱۳۵۷ بود. به نظر می‌رسد طی این سال‌ها رسوب زیادی در کف رودخانه انباشته شده باشد.

مشکل دیگر این است که بر اساس گزارش‌ها، طرف عراقی ساختن مسیر در خاک خود از مرز را آغاز نکرده است، زیرا ابتدا باید منطقه‌ای وسیع را از مین‌ پاک‌سازی کند، کاری که ایران قبلا در طرف خود کرده است.

این مین‌ها در جریان جنگ هشت ساله ایران و عراق در مناطق مرزی کار گذاشته شده‌‌ بود.

طی سال‌ها، گمانه‌زنی‌هایی شده بود مبنی بر اینکه دولت عراق از این پروژه پا پس کشیده است، زیرا آمریکا بغداد را به گرفتن این تصمیم تشویق کرده است.

این راه‌آهن در نهایت قرار است ایران را به سواحل مدیترانه در سوریه متصل کند و کشورهای به‌اصطلاح «محور مقاومت» مورد حمایت حکومت ایران را به هم پیوند.

رسانه‌های ایران همچنین درباره این شبهه‌ صحبت کرده‌اند که عراق ممکن است پروژه توسعه جاده‌ای همراه با ترکیه را به راه‌آهن شلمچه-بصره ترجیح دهد.

هدف این پروژه، که قرار است در سال ۲۰۲۵ تکمیل شود، استفاده از یک خطآهن و یک بزرگراه موازی با آن برای اتصال بندر جنوبی فاو در استان بصره به ترکیه است.

از نظر ژئوپولیتیک، این راه‌‌آهن برای ایران اهمیت بیشتری دارد تا برای عراق، زیرا حکومت ایران خواهان تقویت موقعیت منطقه‌ای خود است. این مسیر همچنین قرار است ایران را به نجف و کربلا متصل کند و در انتقال میلیون‌ها زائر از ایران به اماکن مقدس شیعیان در آن شهرها کمک کند.