آخرین اظهارات رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، در انتقاد از همتای سوری‌اش، بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه، گواهی جدید بر شواهد متعدد قبلی است که از زمان پایان انتخابات ریاست‌جمهوری و مجلس ترکیه در ماه مه گذشته، در ارتباط با روابط آنکارا و دمشق روی هم انباشته شده است.

این در حالی است که سخنرانی‌های رئیس‌جمهوری ترکیه در جریان مبارزات انتخاباتی‌ که قبل از حضور پای صندوق‌های رای انجام شد، با میانه‌روی قابل‌توجهی در قبال دمشق همراه بود. در آن زمان، اردوغان بارها برای دیدار با بشار اسد و گفت‌وگو درباره مسائل مشترک از جمله پرونده پناهندگان که به موضوعی تشنج‌آفرین در بحث‌های انتخاباتی بین اردوغان و نامزدهای رقیب به‌ویژه کمال قلیچداراوغلو تبدیل شده بود، تمایل نشان می‌داد.

در دوره قبل از برگزاری انتخابات، مواضع اردوغان حاکی از ابراز آمادگی برای دیدار با همتای سوری‌اش بود، در حالی که بشار اسد پیوسته تاکید می‌کرد از هرگونه دیدار با اردوغان قبل از خروج ترکیه از منطقه مرزی که نیروهای ترکیه در آن حضور دارند، امتناع می‌ورزد.

به‌محض اینکه انتخابات ریاست‌جمهوری با پیروزی اردوغان برای سومین دوره ریاست‌جمهوری به پایان رسید، او سخنان قبلی و همیشگی‌اش درباره لزوم تداوم استقرار نظامی ترکیه در شمال سوریه را از سرگرفت و بار دیگر این استدلال را مطرح کرد که ارتش این کشور برای محافظت از امنیت ملی ترکیه در برابر تهدیدهای سازمان‌های جدایی‌طلب کرد به‌ويژه حزب دموکرات کردستان (پ‌ک‌ک) که ترکیه آن را «گروه تررویستی»‌می‌نامد، در نوار مرزی مستقر شده است.

با گذشت زمان، هیچ تغییری در سیاست دمشق و آنکارا پدید نیامد و هر دو طرف نسبت به هر زمان دیگری در منفی‌گرایی متقابل فرورفتند. دمشق پیوسته بر لزوم عقب‌نشینی ترکیه از خاک سوریه به عنوان مقدمه‌ای برای گشایش در روابط دو کشور تاکید می‌کند، در حالی که آنکارا به بهانه محافظت از امنیت ملی و تامین امنیت مرزها در برابر حملات حزب کارگران کردستان از سوریه، به موضع قبلی‌اش پایبند مانده است.

افزون بر آن، ترکیه در حالی که سرگرم ساخت مجتمع‌های مسکونی در نوار مرزی برای اسکان آوارگان سوری قبل از بازگشت آن‌ها به شهرها، شهرک‌ها و روستای اصلی آنان است، بر ضرورت بازگشت آوارگان سوری به مناطق مرزی اصرار می‌کند.

در واقع می‌توان گفت مواضع دو طرف در مسئله روابط بین آن‌ها تغییری نکرده است. اردوغان که با ائتلاف حاکم به ریاست‌جمهوری و اکثریت پارلمانی دست یافت، از وضعیت سیاسی داخلی‌اش مطمئن‌تر به نظر می‌رسد. علاوه بر این، او برای بهبودی روابط با جهان عرب به‌ویژه کشورهای حوزه خلیج فارس گام‌های بلندی برداشت و با موافقت کردن با پیوستن فنلاند به ناتو در ژوییه گذشته، به روند همگرایی با متحدانش در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) بازگشت.

اردوغان همچنین روابط گسترده‌اش با روسیه را حفظ کرد و این امر او را قادر کرد تا چند روز پیش در نشستی که با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، برای احیای «توافق غلات» روسیه و اوکراین، در شهر سوچی داشت، ایفای نقش کند.

هرچند تهران و مسکو از بشار اسد حمایت می‌کنند، نمی‌خواهند در این زمینه با آنکارا وارد درگیری شوند، بلکه پیوسته سعی دارند برای عادی‌سازی روابط اردوغان و اسد نقش میانجی را ایفا کنند.

مسلم است که رئیس‌جمهوری ترکیه پس از پیروزی در انتخابات، نه نیازی به امتیاز دادن فوری به دمشق می‌بیند و نه به عقب‌نشینی از شمال سوریه علاقه‌ای دارد. افزون بر این، او به دلیل کاهش فشارهای داخلی، دیگر به عادی‌سازی روابط با دمشق هم اشتیاق چندانی ندارد.

در مقابل، بشار اسد نیز بدون دستیابی به دستاوردی که حداکثر آن عقب‌نشینی ارتش ترکیه از خاک سوریه و حداقل آن گرفتن وعده، تاریخ یا طرح مشخصی برای عقب‌نشینی ترکیه از سوریه است، عادی‌سازی روابط با ترکیه را به نفع خود نمی‌بیند. در نتیجه، می‌توان گفت عادی‌سازی روابط بین آنکارا و دمشق همچنان آرزویی دست نیافتنی است؛ زیرا آن‌گونه که به‌نظر می‌رسد، دو طرف در حال حاضر تحقق آن را به سود خود نمی‌بینند.

برگرفته از شبکه اسکای‌نیوز عربی