دولت فدرال پاکستان تصمیم دارد برای پایان دادن به عبور غیرقانونی مردم افغانستان از مرزهای این کشور، نظام «ورود با یک مدرک» را اجرا کند. بر اساس این روال جدید، هر شهروند افغانستان، بدون استثنا، مکلف است برای ورود به پاکستان گذرنامه و ویزای قانونی داشته باشد. این طرح از نوامبر ۲۰۲۳ اجرا می‌شود.

با اجرای این تصمیم، سایر مدارکی که در گذشته به قبایل ساکن اطراف خط مرزی دیورند در افغانستان به عنوان مجوز عبور از مرز برای دیدار با خانواده و تجارت داده شده بود، فاقد اعتبار می‌شوند. این مدارک بر اساس طرح سابق بریتانیا پس از رسمی شدن مرز دیورند میان افغانستان و پاکستان ایجاد شدند تا از قطع رابطه خانواده‌های ساکن دو طرف مرز جلوگیری و دادوستد و تجارت بین آن‌ها را تسهیل کند.

حالا دولت کنونی پاکستان تصمیم گرفته است این ساختار را کلا از بین ببرد و از این پس به هیچ شهروند افغانستان اجازه ندهد بدون گذرنامه و ویزای قانونی وارد پاکستان شود. نام طرح جدید «ورود با یک مدرک» است که منظور از آن، تنها با گذرنامه اجازه ورود داشتن است.

یک مقام ارشد دولت پاکستان که نخواست نامش فاش شود، به رسانه پاکستانی اکسپرس تریبون گفت: «دولت تصمیم دارد سیستم مدرک واحد را در تمام گذرگاه‌های مرزی با افغانستان اجرا کند.»

در حال حاضر، افغان‌ها در گذرگاه‌های مرزی خاص از جمله گذرگاه چمن و تورخم می‌توانند بدون ویزا و با استفاده از کارت شناسایی افغانستان (تذکره) به پاکستان سفر کنند. این امکان تنها برای ساکنان مناطق قبایلی در نظر گرفته شده و بر اساس قانون تعریف‌شده، این افراد تنها اجازه دارند به مناطق خاصی در اطراف دیورند سفر کنند اما مقام‌های پاکستان مدعی‌اند که شهروندان افغانستان این قاعده را زیر پا گذاشته‌اند و پس از ورود به پاکستان، به دیگر مناطق این کشور نیز سرک می‌کشند.

پس از آنکه تشدید حملات تحریک طالبان پاکستان در خاک این کشور در دو سال گذشته برای دولت پاکستان دردسرساز شد، دولت این کشور تصمیم گرفت جلو تردد بدون‌کنترل از افغانستان به پاکستان را بگیرد. زیرا مقام‌های دولت پاکستان بر این باورند که اعضای تحریک طالبان پاکستان در خاک افغانستان فعالیت می‌کند و با استفاده از همین تسهیلات تردد به خاک پاکستان وارد می‌شوند.

تحریک طالبان پاکستان گروهی شبه‌نظامی و مخالف دولت پاکستان است که بیشتر در اطراف خط مرزی دیورند در جنوب شرق افغانستان حضور دارند. هرچند نه دولت پیشین افغانستان و نه طالبان به عنوان حاکمان کنونی این کشور، حضور این گروه در داخل خاک افغانستان را رسما نپذیرفته‌اند، مدارک نشان می‌دهد که اعضای خانواده‌ این گروه با استفاده از تسهیلات عبور مرزی برای قبایل دو طرف مرز، از سال‌ها پیش وارد افغانستان شده و آنجا مسکن گزیده‌اند.

موضوع لغو سیستم عبور ساکنان مناطق اطراف دیورند از مرز پاکستان با استفاده از مدارک ویژه به جز گذرنامه، از سال‌ها پیش بین دولت‌های پاکستان و افغانستان موردبحث بود اما هیچ‌گاه به نتیجه نرسید. اکنون پاکستان پس از دو سال سلطه طالبان بر افغانستان و افزایش چشمگیر حملات تروریستی در خاک پاکستان، تصمیم گرفته است این ساختار قدیمی را لغو کند و دیگر به هیچ دلیل، به عبور بدون گذرنامه و ویزا از مرز این کشور مجوز ندهد.

کابینه فدرال پاکستان اخیرا خط‌مشی جدیدی هم تصویب کرد که به موجب آن، همه شهروندان افغانستان که به طور غیرقانونی در پاکستان زندگی می‌کنند، اخراج خواهند شد. بر اساس براوردهای دولت، حدود ۱.۱ میلیون افغان که به طور غیرقانونی در پاکستان اقامت دارند، شناسایی شده‌اند. آن‌ها نه پناهنده‌اند و نه مدرک دیگری دارند؛ بسیاری از این مهاجران که مدرک معتبری ندارند، کسانی‌اند که با استفاده از همین تسهیلات عبور از مرز برای قبایل اطراف دیورند وارد پاکستان شده و آنجا اقامت کرده‌اند.