خبرگزاری کار ایران «ایلنا» روز چهارشنبه ۱۹ مهر در گزارشی به اوضاع نابسامان و وخیم اجاره مسکن در استان‌های کشور پرداخته است و ضمن مقایسه متوسط درآمد کارگران و کارمندان با میزان اجاره‌بهای مسکن، نتیجه گرفته است که در همه استان‌های کشور اکنون بین ۶۰ تا ۱۰۰ درصد درآمد ماهانه اقشار متوسط و نیازمند، که بیش از ۷۰ درصد جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند، خرج پرداخت اجاره‌خانه می‌شود.

این در حالی است که علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، در دو سال گذشته، بارها منکر گسترش شدید فقر و تورم افسارگسیخته و ایجاد ابربحران‌های اجتماعی در ایران شده و از عملکرد اقتصادی دولت ابراهیم رئیسی و همچنین سیاست‌های چند دهه اخیرش در ادامه مناقشات منطقه‌ای و صرف هزینه‌های هنگفت برای گروه‌های شبه‌نظامی در منطقه دفاع کرده است.

نسرین هزاره مقدم در گزارشی تازه برای ایلنا نوشته است: «تورم بخش مسکن در پنج سال اخیر کمرشکن بوده است و رویکردهای به‌ظاهر اصلاحی دولت‌ها نتوانسته بار سنگین هزینه‌های مسکن را برای فرودستان سبک کند. امروز اجاره‌خانه مهم‌ترین دغدغه دهک‌های کم‌درآمد فاقد خانه ملکی است. درواقع، چیزی بیش از ۶۰ درصد مزدبگیران شاغل و بازنشسته سراسر کشور از این مسئله رنج می‌برند. این دغدغه سال به سال پررنگ‌تر شده، تا جایی‌ که دیگر سقوط بین‌محله‌ای یا کوچ اجباری به حاشیه‌ها نمی‌تواند چاره‌ساز حل این دغدغه بزرگ باشد. حداقل دستمزد کارگر متاهل با تمام مزایا کمی بیشتر از ۹ میلیون تومان است و اگر در نظر بگیریم که کمترین نرخ سبد خوراکی‌ها برای یک خانوار متوسط ۳.۳ نفره حداقل ۷ تا ۸ میلیون تومان در هر ماه است، اوضاع بغرنج‌تر می‌شود. با یک یا دو میلیون باقی‌مانده هیچ‌کجا نمی‌توان یک آپارتمان کوچک اجاره کرد.»

در حالی که ابراهیم رئیسی در تازه‌ترین سخنانش مدعی شد که «دولت در حوزه مسکن کارهای خوبی انجام داده»، اکنون مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی از شیوع هشت شکل بی‌خانمانی در جامعه ایرانی خبر داده و تایید کرده است سیاست‌هایی که در سال‌ها و دهه‌های گذشته در حوزه مسکن اجرا شده‌ است، نه‌تنها به ترقی خانواده‌های کم‌درآمد از نردبان مسکن منجر نشده‌، بلکه سقوط طیف گسترده‌ای از مستاجران از این نردبان را نیز در پی داشته‌ است.

شانزدهم مهر امسال، بابک نگاهداری، رئیس مرکز پژوهش‌‌های مجلس، از داده‌های تجمیعی تورم بخش مسکن در پنج سال گذشته رونمایی کرد و با یادآوری اینکه قیمت مسکن و اجاره‌بها در بازه زمانی ۵ ساله، یعنی از سال ۹۷ تا سال جاری، ۱۰ برابر شده است، گفت: «در سبد خانوار‌های ایرانی، اصلی‌ترین هزینه مسکن است و اگر نتوانیم تورم مسکن را کنترل کنیم، تلاش‌های دولت برای مهار تورم در سایر حوزه‌ها خیلی در زندگی مردم ملموس نخواهد بود.»

این آمار بدین معنا است که به‌طور مثال، اگر سال ۱۳۹۷ مبلغ اجاره ماهانه یک آپارتمان کوچک یک میلیون تومان بوده است، امروز برای اجاره همان خانه، که به‌نسبت پنج سال قبل مستهلک‌تر و بی‌ارزش‌تر شده است، باید حداقل ماهی ۱۰ میلیون تومان پرداخت، در حالی‌ که این تناسب در مورد مزدهای کارگری و حقوق کارمندی برقرار نیست که هر سال فقط حدود ۲۰ درصد افزایش می‌یابد.

ایلنا نوشته است: «در سال ۱۳۹۷، حداقل دستمزد با مزایا برای یک کارگر متاهل و دارای دو فرزند حدود یک میلیون و ۴۸۰ هزار تومان بوده است. اگر قرار بر این بود که افزایش دستمزد همپای تورم -لااقل تورم بخش مسکن- حرکت کند، در سال ۱۴۰۲، حداقل دستمزد و مزایا برای کارگر متاهل باید به ۱۴ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان می‌رسید، در حالی که امروز حداقل دستمزد و مزایای ماهانه‌ کارگر حداقل‌بگیر به زحمت کمی بیشتر از ۹ میلیون تومان است!»

به گفته یک فعال صنفی کارگران در رشت، جلو افتادن افزایش کرایه‌خانه از میزان افزایش مزد کارگران فقط محدود به تهران نیست و در همه شهرهای کشور، با حقوق کارگری دیگر نمی‌توان خانه اجاره کرد.

پرویز زعیمی می‌گوید: «البته این دشواری فقط برای کارگران حداقل‌بگیر نیست و متوسط‌بگیران هم امروز در هزینه‌های اجاره‌خانه درمانده‌اند. فرض بگیرید شما ماهی ۱۵ میلیون حقوق می‌گیرید. وقتی ناچارید ۸ تا ده میلیون تومان از این حقوق را پای اجاره‌خانه بپردازید، چطور با ۵ تا ۷ میلیون کل هزینه‌های زندگی را تامین کنید؟»

ایلنا می‌نویسد این گزاره را که دیگر در هیچ‌یک از شهرهای ایران نمی‌توان با حقوق کارگری و کارمندی یک آپارتمان کوچک و سالم اجاره کرد با جست‌وجویی در وب‌سایت‌های اجاره مسکن در ایران می‌توان ثابت کرد.

در تهران، آپارتمان ۷۰ متری در محله منیریه ۳۰۰ میلیون ودیعه و ۹ میلیون اجاره می‌خواهد. آپارتمان ۷۰ متری در خیابان بهار حداقل ۲۰۰ میلیون ودیعه و ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان اجاره دارد. اجاره آپارتمانی ۷۰ متری در شهرک راه‌آهن نیز با ۳۰۰ میلیون تومان ودیعه و ۱۵ میلیون تومان اجاره ماهانه میسر می‌شود.

بنابراین، در پایتخت، یک کارگر برای اجاره یک آپارتمان ۷۰ متری باید ۳۰۰ میلیون تومان پول رهن جور کند و در بهترین حالت، هر ماه کل حقوقش را برای اجاره‌خانه به صاحبخانه بدهد. این کمترین قیمت در بازار است و در واقع ۹ میلیون تومان پایین‌ترین اجاره ماهانه در تهران است، آن‌ هم به شرطی که ۳۰۰ میلیون تومان پول رهن داشته باشید.

همچنین، در رشت، آپارتمان ۷۰ متری در چهارراه گلسار با ۳۰۰ میلیون تومان ودیعه و ۷ میلیون تومان ماهانه اجاره داد می‌شود. اجاره آپارتمان ۷۰ متری در انصاری به ۲۰۰ میلیون تومان ودیعه و ۶ میلیون تومان ماهانه رسیده است و  آپارتمانی ۷۰ متری در تختی را نیز با حداقل ۳۵۰ میلیون تومان ودیعه و ۶ میلیون تومان می‌توان اجاره کرد.

بنابراین، در شهر رشت نیز کارگری که ۳۰۰ میلیون تومان پول رهن جور کرده است، می‌تواند یک آپارتمان ۷۰ متری را با ماهی ۵ تا ۶ میلیون تومان اجاره کند. در نتیجه، وقتی اجاره‌خانه را بدهد، فقط ماهی ۳ تا ۴ میلیون تومان برایش باقی می‌ماند.

یا در زاهدان، مرکز استان سیستان و بلوچستان، اکنون آپارتمان ۷۰ متری در بزرگمهر را با ۱۵۰ میلیون تومان ودیعه و ۵ میلیون تومان اجاره ماهانه در اختیار شما قرار می‌دهند. اجاره آپارتمان ۷۰ متری در زیباشهر به ۲۵۰ میلیون تومان ودیعه و ۶ میلیون تومان پرداخت ماهانه رسیده است.

یعنی در زاهدان نیز برای اجاره کردن یک آپارتمان ۷۰ متری باید حداقل ۱۵۰ میلیون تومان پول رهن مهیا کنید و ماهی ۵ میلیون تومان اجاره‌خانه بدهید، که از مزد ۹ میلیون تومانی کارگری و کارمندی فقط ۴ میلیون تومان برای باقی هزینه‌های زندگی باقی می‌ماند.

این داده‌ها نشان می‌دهد که در تهران، حداقل ۱۰۰ درصد مزد پای اجاره‌خانه می‌رود؛ در رشت، ۶۶ تا ۷۰ درصد؛ و در شهری مانند زاهدان، حداقل ۵۵ تا ۶۰ درصد؛ و این به شرطی‌ است که آن خانواده حداقل ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان پول برای رهن یا همان ودیعه تهیه کرده باشد.

ایلنا در انتقاد از مسئولان نظام جمهوری اسلامی نوشت: «وقتی داده‌های مستدل و به‌روز ثابت می‌کند که در دورافتاده‌ترین شهرها ۵۵ درصد حداقل دستمزد صرف هزینه‌های مسکن می‌شود، کارگران چطور باید زندگی کنند؟ چرا دستمزدها به اندازه خط فقر واقعی افزایش نمی‌یابد تا کارگران نه برای مسافرت و تفریح، لااقل برای اجاره‌خانه‌ای که آخر هر ماه باید به صاحبخانه بدهند دست و دلشان نلرزد؟»

ایلنا روز ۲۹ شهریور نیز در گزارشی خبر داده بود که به‌علت افزایش چندبرابری اجاره مسکن در چند سال اخیر، کارگران زیادی در تهران به نقل‌مکان از خانه‌های اجاره‌ای به خوابگاه‌های دانشجویی غیردولتی مجبور شده‌اند تا بتوانند همچنان در پایتخت زندگی و کارگری کنند.